ZASADY ORGANIZACYJNE PROKURATURY
1. Zasada jednolitości
Wyraża się w tym, że wszyscy prokuratorzy oraz jednostki organizacyjne prokuratury tworzą pewną całość. Prokuratura ma w pewnym sensie kształt amorficzny (jest bezkształtna). Nie ma też żadnego statusu prawnego, np. nie jest jako całość osobą prawną. Jest urzędem powołanym do obsługi prokuratorów, którzy są organami państwa.
2. Zasada centralizmu
Głosi ona, że wszyscy prokuratorzy są podlegli jednemu naczelnemu organowi, jakim jest Prokurator Generalny.
3. Zasada hierarchicznego podporządkowania
W jej myśl podległość prokuratorów Prokuratorowi Generalnemu nie odbywa się wprost, lecz w ramach hierarchicznej struktury, poprzez podleganie kolejno prokuratorom wyższego rzędu, aż do Prokuratora Generalnego.
4. Zasada jednoosobowego kierownictwa
Zgodnie z nią całością prokuratury, a także każdą jednostką organizacyjną prokuratury, kieruje zawsze jedna osoba.
5. Zasada niezależności
W aspekcie całości prokuratury zasada wyraża się w sposobie powoływania i odwoływania Prokuratora Generalnego (decyduje o niezależności). Niezależność prokuratury jest posunięta dalej niż na to zezwala konstytucja. Dziś w jej świetle prokuratura podlega władzy wykonawczej (rząd odpowiada za bezpieczeństwo i politykę wewnętrzną państwa). Niezależność prokuratorów można rozpatrzeć w aspektach – wewnętrznym i zewnętrznym. Prokurator jest w pełni niezależny od organów władzy państwowej czy organów samorządu terytorialnego, organizacji państwowych, społecznych lub samorządowych. W art.8 ustawy o prokuraturze ustawodawca przewiduje, że prokurator jest niezależny w wykonywaniu czynności przewidzianych w ustawie, z zastrzeżeniem wypadków w art.8a i art.8b ustawy (to zastrzeżenie wynika z aspektu wewnętrznego – zależnością od prokuratorów przełożonych lub bezpośrednio przełożonych). Prokuratorzy mogą wydawać wytyczne, polecenia i zarządzenia, ale nie mogą one dotyczyć treści czynności procesowej. Uprawnienie do ich wydawania przysługuje prokuratorowi wyższego rzędu, przełożonemu (nie tylko bezpośrednio przełożonemu). Istnieje możliwość zmiany lub uchylenia przez prokuratora bezpośrednio przełożonego każdej decyzji wydanej przez prokuratora niższego rzędu. W wypadku, gdy o tej decyzji zostały już powiadomione uprawnione osoby, zmiana może nastąpić tylko na zasadach określonych w odrębnych przepisach (np. przewidujących tryb zażaleniowy). Można więc powiedzieć, że zmiana lub uchylenie decyzji przez prokuratora bezpośrednio przełożonego wchodzi w rachubę, dopóki decyzja taka pozostaje sprawą prokuratury. Przywołana regulacja świadczy o dość daleko posuniętej możliwości ingerencji w sferę niezależności prokuratorskiej. Tym, co równoważy pewne obawy wyłaniające się na tle tej regulacji, jest fakt, iż w następstwie zmiany lub uchylenia decyzji prokuratora podległego prokurator bezpośrednio przełożony wydaje w istocie własną decyzję w sprawie i ponosi za nią odpowiedzialność. (Wcześniej: wydający polecenie mógł umyć ręce, a odpowiadał za wymuszoną decyzję prokurator podległy). Jeśli wytyczne, polecenia i zarządzenia są związane z konkretną sprawą (a nie z czynnością), podlegają załączeniu do akt tej sprawy. W kontekście niezależności prokuratorskiej należy mieć na uwadze spostrzeżenia wynikające z zasad działania prokuratury, a mianowicie z zasady dewolucji i substytucji, które również w określony sposób wpływają na niezależność prokuratora.
Granii