WILANÓW.doc

Mariusz Karpowicz, Sekrety królewskiej alkowy, w: Sekretne treści…

Niezwykła rola sypialni królewskiej:

1. etykieta dworska
2. miejsce centralne w pałacu i w mieście!
3. protokół dworski

Wilanów jako szczególne miejsce prywatnych audiencji Sobieskich.

·         Piano Nobile na parterze, pierwszym pomieszczeniem Wielka Sień

·         Na prawo od W. S. antykamera króla

·         Na lewo od W. S. antykamera królowej

·         4 główne sale, 2 antykamery i 2 sypialnie ozdobione plafonami z przestawieniami 4 pór roku ,autor JERZY ELEUTER SZYMONOWICZ – SIEMIGINOWSKI, każdemu plafonowi towarzyszą 4 malowidełka w dekor. faset z przedstawieniami prac rolników zaczerpnięte z „Georgik” Wergiliusza.

·         Cz. Króla:

Ø      Zima w antykamerze (w postaci króla wiatrów Eola budzącego wichry; kompozycja spiralna) – symbolika króla jako koordynatora wszystkich żywiołów.

Ø      Lato w sypialni (w postaci słonecznego rydwanu Apollina zbliżającego się do „letnich” znaków zodiaku: lwa, panny; pod nimi scena Demeter, ucząca Tryptolema rolnictwa i użyczająca mu swego rydwanu, nad nimi powracająca na ziemię Astrea (ma twarz Marii Kazimiery)) – król jako ten który przywraca jałowej ziemi żyzność – Restituta Agricultura, królowa uosabia powracającą na ziemię sprawiedliwość, która jest podstawą Złotego Wieku.

Ø      Wymowa ideowa fasety: woda, putta siedzące na koniach morskich, trzymające medaliony (zwierze pociągowe rydwanu Neptuna), delfiny – symbolika wody = odpoczynek władcy – wpływ neostoicyzmu.

·         Cz. Królowej:

Ø      Jesień w antykamerze(najpiękniejszy plafon), Bachus i Pomona, pomarańcze jako symbol miłości Jana i Marysieńki,

Ø      Wiosna w sypialni, w centrum nie Flora lecz królowa pod postacią Róży, królowej kwiatów (z poematu Giamgattisty Mariniegi La Rosa), pary: Adonis i Hiacynt, Krokus i Smylaks, Ajaks i Clitia, Narcyz i Echo z kwiatami zaczerpniętymi z Przemian Owidiusza, Bardzo intymne znaczenie – przeznaczone dla Sobieskiego.

Karpowicz Mariusz, Sztuka oświeconego sarmatyzmu…, 1986

Gabinet al. Fresco Siemigonowskiego. (północno – zachodni narożnik korpusu głównego pałacu) w Wilanowie – dwa zespoły:

1. Techniką fresco secco wykonano malowidła naśladujące gobeliny w  trzech narożnikach – ZESPÓŁ GOBELINOWY
2. W czwartym kominek i malowidło en grisaille imitacja 2 alegorycznych figur. Powyżej 2 odcinki błękitnej kotary. Pary puttów trzymających 2 owalne i 2 ośmioboczne medaliony – ZESPÓŁ RZEŹBIARSKO – ARCHITEKTONICZNY

Narożniki:

·         Apollo i Sybilla  Kumejska – Metafory Owidiusza – Apollo się w niej zakochał i dał jej tyle lat życia ile ziarenek piachu trzyma w dłoni – inspiracja Antinousem watykańskim, Guido Renim

·         Apollo jako pasterz u Admeta, oparty o skałę – najpiękniejszy w Wilanowie, w tle krajobraz województwa ruskiego. Poza muzyką z fujarki Apolla nie dzieje się nic – nawiązanie do rzeźb na Kapitolu – Faun grający i Faun odpoczywający

·         Miłość Apolla do młodej pasterki Issy. dialog zakochanych – najbardziej zniszczony.

Inspiracje:

·         Putta – Galeria Farnese Carraccich, medaliony nie tylko galerią ale też Poussinem

Malowidła naśladujące gobeliny mają włoską proweniencję. Te z Gabinetu al. Fresco poszukują harmonii, ładu, spokoju.

Wergiliusz czyli o pałacu w Wilanowie

3 warstwy programu Wilanowa:

1. 1681 – 1682 – villa rustica
2. 1684 – 1692 – zasadnicza budowa pałacu, powstaje główny program
3. 1692 – 1696 – modyfikacja programu

Fasada od dziedzińca ma 3 zespoły treściowe, wyznaczone przez 3 elementy:

·        

2 czterokolumnowe łuki triumfalne

·         Czterokolumnowy portyk świątyni

Tympanon Minerwy – słońce z blachy miedzianej złoconej i 2 pary puttów z herbami Janina i 2 anioły dmące w trąby. Napis objaśniający tympanon – zabłysło słońce na tarczach – symol władzy, rozbłysło – cnota, tarcze – herb Sobieskich. Cnota napełniła blaskiem rodzinę Sobieskich, ukoronowanie tej cnoty, rodzina Sobieskich opromieniona blaskiem królewskiego majestatu.

Portyk świątyni – co starożytne miasto czciło teraz zawiera nowa willa. Tarcza i słońce – Minerwa (opiekunka mądrości, dobrej rady, słusznej wojny, strażniczka domu) i Apollo. Portyk świątyni – świątynie Maksencjusza w Rzymie – poprzez Cnotę do Honoru, Wilanów siedzibą władcy.

Południowy łuk triumfalny – MĘSKI - pałac – mieszkanie bogów – triumf Jana III i apoteoza.

·         Putta zbierają gałęzie palmy i lauru

·         Król jako triumfator w kwadrydze

·         Pochód pod łukiem triumfalnym

Apoteoza:

·         Sam triumf już jest

·         Dziecko naginające palmy

·         Laur, palma

·         Cierpliwość – spętani jeńcy

·         „kiedy płonąca cnota podnosi do gwiazd” – virtus heroica – fortitudo, magnanimitas i temperantia.

·         Porównanie z Herkulesem – medalion z głową lwa i jego skórą

·         W niszach 4 alegorie fortitudo i valor w zbroi i z lwem na tarczy. Splendor nominis – efekt triumfu z maczugą i złotym łańcuchem, Magnanimitas z lwią skórą na głowie i gubiąca kosztowności, Honos – misterna fryzura na głowie, nagie piersi – nieskalana, laur, złoty łańcuch. Dwie pierwsze pod postacią mężczyzn, dwie pozostałe kobiet.

Południowy łuk – oddany w opiekę Apollowi,

·         Jutrzenka pośrodku – uosobienie królowej – uroda umysłu

·         Hory na polanie zbierające kwiaty – uroda cielesna

·         Śpiewak Arion na delfinie – uratowany przez Apolla od utonięcia – uroda głosu

·         W medalionie głowa kobieca w wianku róż – odpowiednik virtus heroica

Wnętrza pałacu oddane są Apollinowi:

Plafony pór roku

Fasada od ogrodu –bezporządkowa

Saturna jako Bóg czasu, ma tkaninę z 3 zegarami słonecznymi – ile godzin upłynęło od ostatniego zachodu słońca, ile od wschodu, znaki zodiaku, dni tygodnia za pomocą symboli mitologicznych.

Symbol życia sielskiego, rolniczego, z tekstu Wergiliusza – symbol natury. Symbol Rzeczypospolitej – Orzeł i Pogoń.

Przedstawienia te zaczerpnięte są z IV eklogi Wergiliusza – kończy się wiek Apollina a wchodzi wiek Saturna – wiek pokoju.