Wady serca to nieprawidłowe połączenie między jamami serca, naczyniami tętniczymi, nieprawidłowa czynność zastawek, nieprawidłowa droga, kierunek przepływu krwi przez serce lub naczynia krwionośne. Wady dzielimy na nabyte i wrodzone.
Wada wrodzona to nieprawidłowość budowy serca (Vitium cordis congenitum) w wyniku zaburzenia jego rozwoju w życiu płodowym.
Przyczyny: genetyczne, środowiskowe, niedotlenienie matki w czasie ciąży, różyczka, grypa, substancje toksyczne, leki (talidomid)
Wada polega na nieprawidłowej budowie jam, zastawek, naczyń układu przewodzącego lub nieprawidłowych połączeniach pomiędzy jamami i naczyniami
Wymienione nieprawidłowości mogą współistnieć tworząc zespoły, np. zespół Fallota
Wady wrodzone dzielimy na:
1. wady serca bez przecieku (bez sinicy)
2. wady z przeciekiem krwi z serca lewego do prawego (z okresową sinicą)
3. wady z przeciekiem krwi z serca prawego do lewego (ze stałą sinicą)
Ad. 1 Wady serca bez przecieku (bez sinicy)
Zwężenie cieśni aorty: tuż poniżej odejścia lewej tętnicy podobojczykowej, w miejscu dawnego przewodu tętniczego
Objawy: wzrost ciśnienia w kończynach górnych, w krążeniu mózgowym, a obniżone w częściach dolnych, rozwija się krążenie oboczne, przerasta lewe serce
Zwężenie tętnicy płucnej: dotyczy zastawek lub odcinka bliższego komory, częsta wada, często z innymi wadami. Wyrzut krwi z komory prawej jest utrudniony i przerasta, poszerza się
Ad. 2 Wady z przeciekiem krwi z serca lewego do prawego (z okresową sinicą)
Przetrwały przewód tętniczy Bottala: to drożne połączenie z okresu życia płodowego pomiędzy tętnicą płucną a tętnicą główną, w życiu płodowym krew z prawej komory płynie nie do płuc, lecz do tętnicy głównej
U starszego dziecka krew z aorty wpływa do tętnicy płucnej ( o niższym ciśnieniu), obciąża obie komory i daje objawy niewyrównania krążenia
Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej: duży lub mały nie wymaga operacji
Ubytek przegrody międzykomorowej:
Krew z lewej komory przecieka do prawej, wzrasta ciśnienie w krążeniu płucnym
Ad. 3 Wady z przeciekiem krwi z serca prawego do lewego (ze stałą sinicą)
Tetralogia Fallota: choroba błękitna
Cechy zespołu:
zwężenie tętnicy płucnej w miejscu ujścia z prawej komory
przemieszczenie tętnicy głównej na prawo
ubytek w przegrodzie międzykomorowej
przerost prawej komory
Objawy:
napady duszności
sinica
zmniejszona wydolność wysiłkowa
pozycja kuczna
duża śmiertelność
Nabyte wady serca
Wady nabyte powstały w życiu pozapłodowym z przyczyn chorobowych, zapaleń wsierdzia.
Zwężenie lewego ujścia żylnego: powstaje w wyniku zrośnięcia się ze sobą płatków zastawki dwudzielnej i utrudnienia przepływu krwi z przedsionka lewego do lewej komory. Objawy to duszność, kaszel, krwioplucie, sinica, obrzęk płuc.
Zaciskające zapalenie osierdzia: W wyniku zakażenia gruźlicą lub gośćca może dojść do zupełnego zrośnięcia jamy osierdzia., zrosty wapnieją, serce jest opancerzone
Postępowanie kardiochirurgicznego będą wymagały także zaburzenia rytmu serca, blok serca, tętniaki aorty, stwardnienia i niedomoga tętnic wieńcowych
Choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca) morbus coronarius
Powstaje w wyniku niedokrwienia serca z powodu zmian patologicznych w tętnicach wieńcowych. Niewydolność ujawnia się, gdy przepływ krwi do mięśnia serca jest za mały w stosunku do zapotrzebowania, objawia się to bólem. Przyczyną wzrostu zapotrzebowania może być wysiłek fizyczny, nadciśnienie, nadczynność tarczycy, często skurcz, gorączka, stres. Mniejszy dowóz krwi może być wywołany czynnościowym lub anatomicznym zwężeniem tętnic.
Przyczyna: Miażdżyca w ścianie tętnic: odkładają się złogi cholesterolu, które prowadzą do zesztywnienia tętnic, nierówności błony wewnętrznej i tworzenia skrzeplin przyściennych, które zwężają światło.
Chorują mężczyźni, zestresowani lekarze, prawnicy, dyrektorzy, ale też rolnicy, leśnicy, palacze tytoniu, otyli, mało aktywni, źle odżywieni
Objawy: napady bólowe dławicy piersiowej, zwanej dusznicą bolesną (angina pectoris). Ból jest wyrazem niedokrwienia serca, zaczyna się nagle, w czasie wysiłku, tak, że zmusza do jego przerwania długość drogi, jaką chory może przejść bez bólu określamy mianem dystansu chromania wieńcowego. Ból występuje za mostkiem, ma charakter dławiący, piekący, jest silny. Promieniuje do barku, lewej ręki, żuchwy, kręgosłupa. Ból wyzwala chłód, wiatr, stres, papierosy, może wystąpić w nocy
Rozpoznanie: wywiad, ekg
Leczenie: usunięcie czynników sprzyjających, uregulowany tryb życia, dieta, aktywność fizyczna, leki blokujące zakończenia beta-adrenergiczne, leczenie chirurgiczne – koronografia
Zawał: może być pełnościenny, obejmuje całą ścianę wsierdzia do osierdzia, niepełnościenny podwsierdziowy lub rzadko ma postać rozsianych ognisk martwiczych
ból wieńcowy trwający dłużej niż 20-30 minut lub stale nawracający o dużym nasileniu utrzymujący się w spoczynku i nie ustępujący po nitroglicerynie
ból pojawia się nagle u ludzi zdrowych lub częściej u osób z chorobą wieńcową
uczucie lęku, poty, osłabienie, omdlenie, rzadko spotyka się bezbólowe zawały w których pierwszym objawem może być obrzęk płuc, nagle osłabienie, zaburzenia rytmu serca lub tylko zawałowy zapis EKG
w pierwszych godzinach zawału bradykardia
mogą wystąpić dodatkowe skurcze serca nadkomorowe i komorowe, częstoskurcz napadowy lub migotanie przedsionków
u większości chorych występuje spadek ciśnienia krwi
w pierwszym lub drugim dniu zawału występuje powiększenie ciepłoty ciała
Ogólne zasady leczenia:
leczenie spoczynkowe: w zawale powikłanym do 7 dni chory pozostaje na łóżku, w zawale niepowikłanym bardzo wcześnie rozpoczyna się rehabilitację
dieta ubogoenergetyczna, płynna, bogatowitaminowa
zwalczanie bólu
leczenie fibrynolityczne – streptokinaza, a następnie preparaty heparyny
zmniejszenie niedokrwienia mięśnia sercowego nitrogliceryną we wlewie
NIEZAPALNE CHOROBY MIĘŚNIA SERCOWEGO
Kardiomiopatie:
Można podzielić na:
1. zastoinowe
2. zaciskające
3. przerostowe
Kardiomiopatie zastoinowe charakteryzują się znacznym powiększeniem serca w wyniku rozstrzenie i przerostu, jest to najczęstsza postać, może spowodować powstanie względnej niedomykalności zastawki dwudzielnej (szmer skurczowy nad koniuszkiem) czy trójdzielnej (szmer skurczowy nad tą zastawką)
Kardiomiopatie zaciskające są wynikiem zwłóknienia mięśnia sercowego, co powoduje znaczne upośledzenie kurczliwości mięśnia sercowego i szybkie rozwinięcie się niewydolności prawokomorowej z wysokim ciśnieniem żylnym. Brak jest nadciśnienia w krążeniu małym a nawet dojść może do zmniejszonego przepływu przez to krążenie
Kardiomiopatie przerostowe: cechuje je przerost mięśniówki lewej komory
CHOROBY OSIERDZIA
Zapalenie osierdzia pericarditis
Osierdzie jest to rodzaj worka, w którym ukryty jest mięsień sercowy.
Rodzaje:
1. ostre: obejmuje blaszkę trzewną lub ścienną osierdzia, często obie, charakteryzuje się odkładaniem włóknika na powierzchni osierdzia lub powstaniem wysięku, może towarzyszyć mu zapalenie wsierdzia
2. przewlekłe: przebieg bezbólowy, duszność
Etiologia: reumatyczna, gruźlicza, bakteryjna, wirusowa, może wystąpić w przebiegu zawału mięśnia sercowego, kolagenoz, po torakotomii, z mocznicy, może być też zapalenie idiopatyczne
Obraz kliniczny:
bóle w klatce piersiowej – nagłe, za mostkiem, nasilają się przy oddychaniu i ruchach klatki piersiowej
duszność w następstwie ucisku serca i narządów klatki piersiowej
Objawy ogólne: gorączka, poty, dreszcze, osłabienie, rozbicie
Rozpoznanie: badanie fizykalne: osłuchanie
Zapalenie wsierdzia endocarditis
Wsierdzie to wewnętrzna błona wyścielająca jamy serca.
Proces zapalny najczęściej obejmuje wsierdzie zastawek, rzadziej ścienne, charakteryzuje się tendencją do powstawania na wsierdziu tworów brodawkowatych złożonych z :
zakrzepów płytkowych
włóknika
krwinek
mas bakteryjnych
Proces zapalny prowadzi do zniekształcenia i uszkodzenia zastawek powodując ich zwężenie lub niedomykalność. Wyróżniamy:
I zapalenie niebakteryjne ( choroba reumatyczna, toczeń rumieniowaty)
II zapalenie bakteryjne
Zapalenie niebakteryjne
Przyczyny: bakteryjne, grzyby, paciorkowce, gronkowce
Sprzyjają: sztuczne zastawki serca, wady serca, choroba reumatyczna, ekstrakcje zębów, zabiegi na drogach moczowych
gorączka, dreszcze, objawy rzekomogrypowe
szmer nad sercem
powiększenie śledziony, zawał śledziony
skóra kawa z mlekiem, blada
wybroczyny w jamie ustnej i na skórze
guzki Oslera – bolesne guzki z białym punkcikiem na środku na dłoniach i stopach
palce pałeczkowate
krwawienie z nosa
zatory naczyniowe
Rozpoznanie: posiew krwi
powiększone OB, leukocytoza, zmniejszona liczba krwinek czerwonych
Leczenie: antybiotyk
Zapalenie mięśnia sercowego miocarditis
Uszkodzenie mięśnia sercowego wywołane zakażeniem lub nieznaną przyczyną
Towarzyszy: błonicy, płonicy, durowi brzusznemu, chorobom wirusowym: grypie
Objawy: żadne lub gorączka, leukocytoza, powiększone OB, tachykardia, objaw niewydolności lewokomorowej, duszność wysiłkowa, nocna, objawy oddechowe zastoju (krążenie wilgotne) rytm węzłowy, szmer nad sercem, migotanie i trzepotanie przedsionków komór, zaburzenia przewodnictwa rytmu – kołatanie, zamieranie serca, zawroty głowy, utrata przytomności
ZABURZENIA RYTMU SERCA I PRZEWODNICTWA
Układ przewodzący składa się z:
węzła zatokowo-przedsionkowego
dróg przewodzenia przedsionkowego
węzła przedsionkowo-komorowego
pęczka przedsionkowo-komorowego Hisa
Układ przewodzący i mięsień sercowy mają zdolność do samoistnego wytwarzania bodźców elektrycznych wywołujących skurcze serca
Przyczyny zaburzeń: procesy zapalne i zwyrodnieniowe
Rodzaje zaburzeń rytmu:
1. niemiarowość arhythmia: objawia się występowaniem dodatkowych skurczy serca powstających w przedsionkach lub komorach zamieranie serca lub uderzenia serca
2. częstoskurcz napadowy: Tachycardia paroxysmalis: nagłe napadowe przyspieszenie czynności serca (150-200 uderzeń) pacjent odczuwa przykre kołatanie serca, niepokój, może być objawem bezbólwego zawału
3. migotanie i trzepotanie komór i przedsionków: przestają się kurczyć, a poszczególne włókna mięśniowe wprawiają się w stan drżenia, bodźce przechodzą bezładnie, komory pracują niemiarowo
Blok serca: zaburzenia przewodnictwa serca, są spowodowane zmianami anatomicznymi czynnościowymi w układzie przewodzącym
Nadciśnienie tętnicze: hypertonia arterialis: to stan, w którym wartości ciśnienia skurczowego lub rozkurczowego przekraczają granicę normy
1. pierwotne: samoistne
2. wtórne: objawowe:
nerkowe (choroby miąższu nerek i zaburzające ich ukrwienie)
hormonalne (choroby nadnerczy, przysadki)
nerwowe
zatrucie ciążowe
w wadach serca
Nadciśnienie powstaje w wyniku zaburzonej czynności ośrodków naczynio-ruchowych położonych w podwzgórzu, co powoduje skurcz drobnych tętniczek
Wpływ nadciśnienie mają też czynniki hormonalne (kobiety ok. 55 r.ż), czynniki genetyczne, stres, ciężka praca, lęk, zwiększona produkcja reniny, otyłość, dieta
I okres: niepokój, kołatanie serca, bezsenność
II okres: chwiejne bóle i zawroty głowy, zadyszka, objawy niedomogi wieńcowej
II okres: nadciśnienie utrwalone: ciśnienie stale podwyższone, bóle i zawroty głowy, osłabienie pamięci, szum, duszność wysiłkowa
Powikłania: zawał, udar, miażdżyca
IV okres: zejściowy: niewydolność serca, zmiany w układzie nerwowym, zaburzenie rytmu, niewydolność nerek, zaburzenia wzroku, śmierć
Choroby tętnic są powodem występowania objawów niedokrwienia poszczególnych narządów
Podział chorób tętnic i tętniczek:
a) ograniczone, organiczne
1. z niedokrwistością
miażdżyca zaostrzona 40 r. ż mężczyźni
zator tętniczy (zakrzep z lewego serca)
zakrzep tętniczy
choroba Bürgera
zapalenie tętnic
angiopatia cukrzycowa
zespół łuku aorty
2. bez niedrożności
tętniaki – ograniczone rozszerzanie tętnicy
przetoki tętnico-żylne
b) czynnościowe:
1. ze skurczem tętnic
choroba Raynauda
sinica samorodna kończyn
siność siatkowata
2. z rozszerzeniem tętnic
Miażdżyca tętnic: artheromatosis
Jest jedną z postaci stwardnienia tętnic, dochodzi tu do odkładania w błonie wewnętrznej tętnic ciał lipidowych (cholesterolu) w następstwie zaburzeń gospodarki tłuszczowej włóknika wskutek zaburzeń układu krzepnięcia krwi oraz miejscowego rozrostu tkanki łącznej
W powstaniu miażdżycy odgrywają rolę:
dziedziczność
wiek, płeć (mężczyźni)
hormony tarczycy, trzustki, gruczołu płciowego
...
olgata