Motywowanie uczni�w do nauki Christianowi Thomasowi Speierowi U.SI&H jere Brophy Motywowanie uczni�w do nauki Uniwersytecka w Warszawie wiii 1DDDMM45DM ? �� wydawnictwo Naukowe PWN warszawa 2002 D 3 Sl Z orygina�u: Motivating Students to Learn W.51911*' Copyright � 1998 by The McGraw-Hill Companies, Inc. Ali rights reserved. T�umacz KRZYSZTOF KRUSZEWSKI Projekt graficzny ok�adki Karolina Lijklema Redaktor Barbara Dmowska Redaktor techniczny Teresa Skrzypkowska Ksi��ka dotowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu Copyright � for the Polish edition by Wydawnictwo Naukowe PWN SA Warszawa 2002 Ali rights reserved. ISBN 83-01-13655-3 Wydawnictwo Naukowe PWN SA 00-251 Warszawa, ul. Miodowa 10 tel.: (0-22) 695-43-21 faks: (0-22) 826-71-63 e-mail: pwn@pwn.com.pl http://www.pwn.pl Spis tre�ci Od t�umacza Przedmowa 9 13 Rozdzia� 1. Motywacja uczni�w z perspektywy nauczyciela 15 Kszta�towanie si� pogl�d�w na motywacj� 17 Behawioralne teorie wzmocnienia 17 Teorie potrzeb 18 Teorie cel�w 19 Teorie motywacji wewn�trznej 21 Motywacja na lekcji 24 Motywacja do uczenia si� jako cel nauczyciela 25 Pobudzanie i uspo�ecznianie motywacji do uczenia si� 27 Motywacja wed�ug modelu oczekiwanie - warto�� 28 Struktura ksi��ki 31 Podsumowanie 32 Rozdzia� 2. Formowanie wsp�lnoty dydaktycznej 34 Nauczaj atrakcyjnie 35 Kierowanie autorytatywne i wychowanie uczni�w 36 Atrakcyjny spos�b komunikowania 37 Skieruj uczni�w na indywidualne i wsp�lne cele uczenia si� 38 Ukierunkowanie na nauk� 39 Na pierwszym planie cele uczenia si� 39 Zastosowanie teorii celu - program TARGET 40 Dwie nauczycielki - dwa style motywowania 43 Laura Hirsh 43 Rachel Dewey 45 Por�wnanie 47 Nauczaj tego, co istotne; ucz tak, by uczniowie uznali, �e warto si� tego nauczy� 48 Planowanie skierowane na cel 48 Adaptacja materia��w dydaktycznych 49 Pog��bianie idei w�z�owych 50 Idee w�z�owe w procesie dydaktycznym 52 Rzeczywista aktywno�� 54 Uczenie si� ze zrozumieniem 54 Podsumowanie 56 Rozdzia� 3. Wiara uczni�w we w�asne mo�liwo�ci Wczesne badania nad wyborem zada� i stanowieniem cel�w w sytuacjach wykonawczych Wczesne badania nad wyborem cel�w Ukryte teorie zdolno�ci Atrybucja przyczynowa Poczucie w�asnej skuteczno�ci Motywacyjne znaczenie oczekiwa� - synteza Potrafi� uczy� si� i nauczy� Program, czyli zaplanowany sukces Nauczanie, czyli uczniowie stanowi� cele, oceniaj� swoje post�py i u�wiadamiaj� sobie zale�no�� praca - wynik Ocenianie: sensowna informacja zwrotna zamiast stopni i por�wnywania z kolegami Podsumowanie Rozdzia� 4. Zniech�ceni uczniowie: jak przywr�ci� im wiar� w siebie i ch�� do nauki Motywowanie s�abych uczni�w Metody pomagania uczniom s�abym Wnioski ze Studium Strategii Nauczycielskich S�abi uczniowie - konkluzja Reedukacja uczni�w z syndromem pora�ki Metody pomagania uczniom z syndromem pora�ki Wnioski ze Studium Strategii Nauczycielskich Uczniowie z syndromem pora�ki - konkluzja Odzwyczajanie uczni�w od cel�w popisowych i nadmiernej ochrony dobrego samopoczucia Metody redukcji zainteresowania ochron� dobrego samopoczucia Uczniowie z potrzeb� ochrony dobrego samopoczucia - konkluzja Reedukacja uczni�w s�abych, cho� pilnych Metody post�powania z pilnymi uczniami bez osi�gni�� Wnioski ze Studium Strategii Nauczycielskich Uczniowie bez osi�gni�� - konkluzja Og�lne wnioski Podsumowanie Rozdzia� 5. Zach�ty zewn�trzne Motywacyjne znaczenie warto�ci Nagrody w powszechnym mniemaniu Korzystanie ze �r�de� motywacji zewn�trznej Nagradzanie uczni�w za dobre wyniki Kiedy nagradza� Jak nagradza� Skuteczne pochwa�y Kieruj uwag� na praktyczn� u�yteczno�� materia�u nauczania Okazjonalnie dopuszczaj do dobrze przemy�lanej rywalizacji Praca grupowa Og�lne wnioski Podsumowanie 58 59 60 61 63 65 66 68 69 70 75 80 82 83 83 86 87 88 92 96 97 98 99 100 101 102 104 105 106 106 108 108 109 110 114 115 116 116 119 121 122 124 126 Rozdzia� 6. Nawi�zywanie do motywacji wewn�trznej uczni�w 127 Poj�cie motywacji wewn�trznej 128 Stopniowe nak�adanie motywacji wewn�trznej na zewn�trzne regulatory post�powania 130 Autonomia, kompetencja i w��czenie jako fundament motywacji wewn�trznej 131 Reakcja na uczniowsk� potrzeb� niezale�no�ci Nak�aniaj do samodzielnej nauki Pozw�l uczniom wybiera� Reakcja na uczniowsk� potrzeb� kompetencji Aktywno�� i natychmiastowa informacja zwrotna Elementy gry i zabawy Zapo�yczenia z bada� nad charakterystykami zawodowymi Reakcja na uczniowsk� potrzeb� w��czenia Wsp�praca mi�dzy uczniami Czyste formy uczenia si� we wsp�pracy Przystosowanie procesu dydaktycznego do zainteresowa� uczni�w Wzbogacanie tradycyjnych schemat�w dydaktycznych w celu zwi�kszenia �adunku motywacji wewn�trznej Po��czone zasady motywacji wewn�trznej Alfabetyzacja motywacyjna Metoda projekt�w Strategie motywacyjne z nauczycielskiej praktyki Og�lne wnioski Podsumowanie Rozdzia� 7. Wzbudzanie motywacji do nauki Motywacja do nauki Poj�cia pokrewne Kszta�towanie motywacji do nauki jako dyspozycji og�lnej Nauczyciel jako wz�r Komunikowanie w�a�ciwych oczekiwa� i atrybucji Zmniejszanie napi�cia Pobudzanie motywacji do nauki w konkretnych sytuacjach dydaktycznych Strategie kszta�towania uczniowskich oczekiwa� wobec uczenia si� Zawsze z zapa�em Niekiedy z pasj� Strategie wywo�ywania motywacji do nauki Wzbud� zaciekawienie lub wywo�aj napi�cie Wzbud� dysonans lub konflikt poznawczy Przekszta�� materia� abstrakcyjny w osobisty, konkretny, znajomy Wzbud� zainteresowanie zadaniem lub przychylno�� Sk�o� uczni�w do wytworzenia w�asnej motywacji do nauki Metody dydaktycznego przybli�ania Podaj cele i organizuj�ce zapowiedzi Planuj lekcje z nastawieniem na idee podstawowe Demonstruj, jak my�li si� nad zadaniem i rozwi�zuje problemy Wzbud� �wiadomo�� metapoznawcz� i wywo�aj kontrol� nad strategiami uczenia si� Wyrabiaj umiej�tno�ci samodzielnego uczenia si� Ucz sposob�w kontroli wolicjonalnej Og�lne wnioski Podsumowanie Rozdzia� 8. Socjalizacja uczni�w niezainteresowanych i zniech�conych Kontrakty i systemy zach�t Bliski kontakt z uczniem Odkryj, czym interesuje si� ucze�, i buduj na tym Wyrabiaj i podtrzymuj pozytywne postawy wobec nauki szkolnej 131 132 132 134 135 136 138 140 141 141 144 145 150 150 152 153 157 158 160 160 162 166 166 168 169 170 170 170 171 172 173 175 178 180 181 182 183 186 189 189 191 194 196 196 198 199 200 202 204 �eby uczenie si� dawa�o wi�cej rado�ci i satysfakcji Kszta�towanie motywacji do nauki u uczni�w apatycznych Og�lne wnioski Podsumowanie Rozdzia� 9. Uwzgl�dnianie r�nic we wzorcach motywacji Teorie r�nic grupowych i indywidualnych Przystosowywanie si� do uczniowskich upodoba� Zale�no�� i niezale�no�� od pola R�nice w stylu uczenia si� Zmiany we wzorcach motywacyjnych uczni�w zale�ne od wieku Klasy pierwsze Zmiany w zainteresowaniach Program i metody nauczania R�nice zwi�zane z p�ci� R�nice �rodowiskowe Przezwyci�anie presji grupy r�wie�niczej Og�lne wnioski Podsumowanie 206 210 214 215 216 217 218 219 220 225 227 227 228 229 232 236 238 239 Rozdzia� 10. Patrz�c przed i za siebie: cele motywacyjne w planowaniu i realizacji procesu dydaktycznego 241 Kategorie systemu TARGET ...
TasartirIreth