William Shakespeare "Sonety" (wybór) Tłumaczenie: Maciej Słomczyński Wydawnictwo "Cassiopeia", 1992 Spis sonetów: I II III VI VII XVI XVIII XIX XX XXI XXII XXIII XXVI XXVII XXVIII XXIX XXX XXXI XXXIV XXXV XXXVI XXXVII XXXVIII XXXIX XL XLI XLVIII XLIX LII LIII LVI LVII LX LXI LXXXVI LXXXVII XC XCI XCII XCIII XCVI XCVII XCVIII XCIX CII CIII CVI CVII CVIII CIX CXVI CXVII CXVIII CXIX CXXVIII CXXIX CXXXVIII CXXXIX CXL CXLI CXLVIII CXLIX CLIV I Niech najpiękniejsze stworzenia się mnożą, By śmierć nie mogła ściąć róży urody, A gdy ją zwiędłą w grób lata ułożą, Zakwitł wspomnieniem spadkobierca młody. Lecz ty, wpatrzony w twoje oczy jasne, Ogień swój sycisz swym tylko płomieniem, W ugory zmieniasz żyzne pola własne, Wrogu swój, pastwisz się nad swym cierpieniem, Choć świeży blask twój w krąg ozdabia ziemię... Jedyny pośle roześmianej wiosny, W twym pąku cała twa zawartość drzemie I skąpiąc trwonisz, o głupcze żałosny. Pożałuj świata, spłać mu należności, Nim grób je pożre, a z nimi twe kości. II Gdy zim czterdzieści obejmie twe czoło, Brużdżąc głęboko łąkę twej piękności, Płaszcz twej urody, dziś ceniony wkoło, Zmieni się w nędzny łachman bez wartości. Wówczas spytany, gdzie twe piękno skryte, Gdzie wszystkich twoich dni szczęśliwych skarby, Nie mów, że w oczach zapadłych odbite, Gdyż samochwalstwo takie godne wzgardy. Bardziej pochwalą piękna wizerunek, Gdy rzekniesz: "Starość moja niech zaliczy To dziecko śliczne na własny rachunek", W dowód, że piękność po tobie dziedziczy. W nim się na starość twa młodość odrodzi, W twej krwi gorącej, choć ją wiek ochłodzi. III Wejrzyj w zwierciadło i powiedz odbiciu: Czas nadszedł, z twarzy twej nowa powstanie. Świat zwiedziesz, nie chcąc odżyć w nowym życiu, A któraś z matek bezdzietną zostanie. Bo gdzież są piękne nie zorane łona, Gardzące orką twoją gospodarną? Któż w swej próżności bezpotomnie skona, Do grobu niosąc własną miłość marną? Zwierciadłem matki jesteś; swej młodości Kwiecień dostrzega w tobie powtórzony; Tak ty przez okna własnej sędziwości Ujrzysz wiek złoty swój, nie pomarszczony. Lecz jeśli żyjesz, o pamięć nie dbając, Żyj sam; swój obraz zgładzisz umierając. VI Więc nie daj, aby dłoń zimy spękana Starła twe lato, nim wyciąg zgromadzi; W najsłodszym skarbcu niechaj przechowana Będzie twa piękność, nim się sama zgładzi. W lichwie tej nie ma niczego zdrożnego, Gdy ów, kto winien, z radością dług płaci. Dla siebie spłodzisz owego drugiego; A dziesięcioro dziesięćkroć wzbogaci. Dziesięćkroć więcej radości mieć będziesz, Gdy ta dziesiątka znów da twe odbicie; Cóż śmierć uczyni, gdy kiedyś odejdziesz, Jeśli w potomstwie przechowasz swe życie? Nie bądź uparty; twa piękność zachwyca Nie po to, byś miał w robactwie dziedzica. VII Spójrz, gdy na wschodzie światłość pełna łaski Unosi głowę ozdobną płomieniem, Oko hołd składa widząc jego blaski I ów majestat święty czci wejrzeniem. Na nieba stromy szczyt, gdy dotrze dzielne Jak krzepki młodzian z dojrzałą ochotą, Wciąż piękność jego czczą oczy śmiertelne I dalej idą z nim w pielgrzymkę złotą. Lecz gdy znużonym rydwanem się stoczy Z góry jak starzec, który w mrok się wlecze, Wzniosą się wyżej korne dawniej oczy, A ich wejrzenie ku innym uciecze. I ty, gdy minie południa godzina, Umrzesz samotnie, gdy nie poczniesz syna. XVI Lecz czemu nie chcesz wejść w zacięte boje Z Czasem, tyranem krwawym i niegodnym? I nie wybronisz się ruinie swojej Godziwiej niźli mym wierszem bezpłodnym? Stoisz na godzin najszczęśliwszych szczycie, Niejeden ogród dziewiczy i żyzny Woli twym kwiatom cnotliwie dać życie, Niż malowane mieć twe podobizny. Tak życie życiu ponaprawia szkody; Ja piórem ani Czas rylcem nie wzbudzi Twojego wnętrza i twych lic urody, I żyć nie będziesz więcej w oczach ludzi. Kto siebie odda, ten siebie odszuka; Żyj, gdy nakreśli cię twa słodka sztuka. XVIII Czy mam przyrównać cię do dnia letniego? Jesteś piękniejszy i bardziej łagodny. Wiatr strząsa płatki pąka majowego I zbyt jest krótki lata czas pogodny. Czasem żar zbytni w oku słońca błyszczy Lub chowa ono złote lico w chmury; Wszystko, co piękne, swoje piękno niszczy Przypadkiem albo zmiennością Natury. Nie zwiędnie jednak, ginąc w zapomnieniu, Twe wieczne lato, a twe piękno czyste Przetrwa. Nie będziesz błądził w Śmierci cieniu; Żyj tu, wpleciony w strofy wiekuiste. Póki ma ludzkość wzrok, a w piersi tchnienie, Będzie żył wiersz ten, a w nim twe istnienie. XIX Stępiaj pazury lwa. Czasie żarłoczny, Ziemi każ pożreć kwiat potomstwa swego, Rwij ostre zęby z szczęk tygrysa mrocznych, Spal sędziwego Feniksa w krwi jego. I zło, i dobro możesz tworzyć przecie, Komu chcesz tylko. Czasie, w swej pogoni, Wszystkim przelotnym słodyczom na świecie; Lecz jednej zbrodni najgorszej ci wzbronię. O, niech nie zryta będzie twarz kochana Rylcem twych godzin i szyderczym piórem I pozostanie przez Czas nie zbrukana, Dla ludzi przyszłych będąc ślicznym wzorem. Lecz krzywdź go. Czasie stary: ujdzie szkody, W wierszu mym wiecznie pozostanie młody. XX Natury ręką tyś namalowany Jako kobieta, mych żądz pani-panie. Kobiece serce masz, lecz bez odmiany Fałszywej, jaką zna kobiet kochanie. Okiem jaśniejszym niż ich wokół toczysz; Wszystko, co ujrzą, złocą twe spojrzenia; Mężczyzno z barwy, tysiąc barw jednoczysz, Wzrok mężczyzn kradniesz i kobiet marzenia. Jako kobieta zostałeś stworzony, Ale Natura tworząc cię przysnęła I tak zostałeś ze mną rozłączony, Gdyż coś dodając, ciebie mi odjęła. Lecz żeś stworzony dla kobiet radości, Mnie kochaj, od nich bierz skarb ich miłości. XXI Natchnienie Muzy mej nie jest podobne Tym, których natchnie piękność malowana. Chcą, by służyło im niebo ozdobne, A piękność miłej była porównana Z wszystkim, co piękne- z próżności dokładką - Z księźycem, słońcem, skarbem skał i morza, Z kwiatem kwietniowym, z każdą rzeczą rzadką, Którą otacza wielki krąg przestworza. Niech szczerze pisze mój afekt gorący; Uwierz, że miły jest piękny jak dziecię W oczach swej matki, chociaż nie tak lśniący Jak jaśniejące w niebie złote świece. Więcej niech powie, kogo język łechce. Ja nie wychwalam, bowiem sprzedać nie chcę. XXII W zwierciadle własnej nie ujrzę starości Póki młodości jesteś bliźnim bratem, Lecz gdy w twym licu ślad czasu zagości, Niech śmierć dni moje rozłączy ze światem, Gdyż cała piękność, która ciebie kryje, Jest szatą; serce me ona okrywa, Które w twej piersi jak twoje w mej żyje, Jakże więc mogę starszym się nazywać? O miły, czuwać chciej nad sobą pilnie, Jak ja, najpilniej, chcę czuwać nad tobą, Twe serce nosząc i strzegąc usilnie, Jak dobra niańka dziecko przed chorobą. Nie żądaj zwrotu, gdy będzie umierać Serce me. Dałeś swe, by nie odbierać. XXIII Jak lichy aktor, co stojąc na scenie, Zapomniał z trwogi słów do swojej roli Lub ogarnięte wściekłością stworzenie, Któremu gniew się ruszyć nie pozwoli, Tak ja, nie wierząc, bym umiał wysłowić Nadmiar miłości, straciłem już wiarę I tonę w uczuć wezbranych powodzi Pod namiętności zbyt wielkim ciężarem. O, niech więc za mnie mówią księgi moje,, Milczący serca mojego posłowie, Które o miłość błaga i nagrodę, Chociaż słowami tego nie wypowie. Chciej pojąć, co tu ciche serce głosi: Słuchać oczyma to mądrość miłości.. XXVI Czcigodny władco mej miłości, tyś mnie Zmienił w wasala, wiążąc z sobą, panie. Do ciebie ślę me przesłanie w tym piśmie, W którym nie dowcip lśni, lecz przywiązanie. Choć przywiązanie wielkie, dowcip mały Mógłby je z braku słów wielce zubożyć; Lecz może jakiś odruch doskonały Da ci je, nagie, w głębi duszy złożyć. Aż kiedyś jakaś gwiazda pomyślności Zechce obdarzyć mnie pięknym aspektem I sprawi szaty mej nagiej miłości, Byś mógł ją darzyć najsłodszym respektem. Wówczas mą miłość odważę się głosić; Wcześniej o sąd twój nad nią nie chcę prosić. XXVII Strudzony drogą, wierzę, że odnowię Siły, gdyż łoże do spoczynku wzywa; Lecz rozpoczyna się podróż w mej głowie, Pracuje umysł, gdy ciało spoczywa. Myśl w okolice uchodzi dalekie Pragnąc do ciebie w pielgrzymkę wyruszyć; Opadającą unosi powiekę I patrzę w ciemność ślepą. Tylko w duszy Dostrzega cień twój wyobraźni oko, Który jak klejnot noc tę rozpromienia I zawieszony w ciemności wysoko Noc starą w młodą, brzydką w piękną zmienia. Spójrz! Za dnia ciało, nocą myśl daremnie Przez ciebie spokój tracą i przeze mnie. XXVIII Jakże powracać mam pełen radości, Gdy brak miłego spoczynku mnie dręczy? A noc mi po dniu ulgi nie przynosi Lecz mnie dzień w nocy, a noc za dnia męczy? Choć są wrogami, lecz dręczą mnie razem; Zgodę zawarli i zadają męki: Jedno znużeniem, a drugie nakazem, Bym żył od ciebie z dala wśród udręki. Chcąc dzień ugłaskać, mówię, że go zdobisz, Kiedy blask niebios zakryją obłoki; A smagłej nocy powiadam, że złocisz Niebo bezgwiezdne i rozjaśniasz mroki. Jednak dzień, co dzień, me smutki przedłuża. A noc w cierpienie, co noc, mnie zanurza. XXIX Gdy los i ludzie częstują mnie wzgardą, Chcę miłosierdzie wzbudzić w głuchym niebie; Płaczę i żalę się na dolę twardą, I klnę upadek mój patrząc na siebie. Chcę mieć bogatszą nadzieję przyszłości, Mieć rysy innych i przyjaciół rzeszę, Dobra jednego, innego zdolności, Gdyż tym, co moje, zgoła się nie cieszę. Lecz gdy od myśli tych brzydnie mi życie, Wraca o tobie myśl, a moja dusza Niby skowronek zrywa się o świcie I hymn podnosząc, bramy niebios wzrusza; Gdyż twej miłości najsłodsze wspomni...
Saeel