-Von Gleichen i Carl Weigert- są autorami metod barwienia i sporządzania mater. Mikroskopowych(preparatów)
-Ernest Abbe i Carl Zeiss- ich mikroskop mógl pokonac obraz 0,2 um=0,1 dł. bakterii. Skonstruowali mikroskop z oswietlenia.
-Ernst Ruska(Niemcy 1906-1988) skonstr. Mikroskop elektronowy
-Fritz Zernike- skonst. Mikroskop kontrastowo-fazowy
- Pasteur Ludwik(1822-1895)Francja
1.Obalił teorię samorództwa(akceptowała możliwość powstawania org. żywych z materiału nieorg.).Uważał,że każdy osobnik istoty żywej może powstać tylko z innego org.
2.Stworzył podstawy mikrobiologicznych technik laborat.:
-opracował metody izolowania mikroogr. Ze środowiska natural.
-hodowania ich na podłożach sztucznych
-ogłosił konieczność wyjaławiania(sterylizacji, pasteryzacji) podłoży hodowlanych, szkła laborat.
-wprowadził pożywki selektywne
-zbadał istotę fermentacji (udowodnił, że ferment. mlekowa i alkoh. wywoływane są przez określone grupy mikroorg., opracował metodę zapobiegania wadliwym procesom fermentacyjnym w winiarstwie
-udowodnił, ze badane przez niego choroby powodowane są przez określone grupy mikroorg.
-opracowal skuteczną metodę zwalczania wąglika(Baccilus anthracis)niebezpiecznego dla bydła, koni, owiec, kóz oraz wścieklizny(wirus wścieklizny, Rabies virus)niebezpiecznego dla ssaków
-stworzył podstawy nauki o odporności, opracował metody wytwarzania szczepionek po zaobserwowaniu i ogłoszeniu przez ang. Lekarza Edwarda Jennera informacji o łagodnym przebiegu ospy krowej u kobiet kontaktijacych się z tymi zwierzetami i nabyciu przez nie odpornosci na ospe ludzką.
-opracował szczepionkę, zastosował czynne i skuteczne szczepienie owiec, bydła awirulentnym szczepem Baccilus anthracis, który utracił własciwosci wirulentne(atenuacja) w wyniku kilkunastomiesięcznej inkubacji w temp 42-52C
-Udało mu się również oslabic wirusa wścieklizny i sporzadzic szczepionke przeciwko wściekliźnie
-Robert Koch(1843-1910)
-wykazał ze dana bakteria jest odpowiedzialna za określoną chorobę
-wyizolował a następnie wyhodował w postaci czystej kultury tlenowa laseczkę Baccilus anthracis
-wykazał ze Baccilus anthracis tworzy przetrwalniki i udowodnił ze wstrzyknięcie bakterii zdrowej zwierzętom powoduje zarażenie wąglikiem
-wynalazł stale pożywki żelatynowe i agarowe do hodowli mikroorg.
-stosował do barwienia preparatów barwniki anilinowe
-stworzył system taksonomiczny Ówcześnie znanych bakterii
-opracował sztuczna metodę walki z niektórymi chorobami człowieka i zwierząt
-odkrył, opisał, podął metody hodowli groźnych dla człowieka zarazków gruźlicy(Mycobacterium tuberculosis) i cholery azjatyckiej(Vibro cholerea)
-Na podstawie prac sformuowal tzw. trzy postulaty Kocha- zawierają one metodologiczne kryteria, które należy spełniac, aby wykazac, ze dany mikroorg. Rzeczywiście wywoluje okreslona chorobe akażną. Z pewnymi ograniczeniami są one dzis stosowane. Zgodnie z postulatami Kocha podstawowym warunkiem uznania jakiegos drobnoustroju za przyczyne choroby jest:
-stałe wystepowanie drobnoustrojów w organizmie dotkniętym choroba,
-wyosobnienie drobnoustroju z chorego org. i jego hodowla w czystej kulturze w wypadku patogenow fakultatywnych lub na wrazliwym żywicielu w wypadku patogenów obligatoryjnych
-ponowne zakazenie drobnoustrojem organizmu zdrowego i wywolanie określonej choroby, z okreslonymi objawami
-ponowne wyosobnienie drobn. Z chorego org. i jego hodowla w czystej kulturze oraz stwierdzenie, ze jest on identyczny z pierwotnie wyizolowanym i uzytym do sztucznej infekcji.
-Są istotnym skl. każdego ekosystemu.
-Ze wzgl. na małe rozmiary można je obser. pod mikroskopem.
-Uczestniczą w wielu procesach zachodzących naturalnie w przyrodzie i licznych procesach technologicznych wykorzystywanych w przemysle.
-o ich przydatnosci decyduje: duża szybkośc przemiany materii, wielka różnorodnośc przeprowadzonych reakcji biochemiczntch oraz duza zmiennośc fizjologiczna, umożliwiająca szybkie konstruowanie szczepow o pożądanych własciwościach lub szybkie dostosowanie się do zmian warun. środow.
- stwarza mozliwosci sterowania wieloma procesami technilog. Przez zmianę warunków otoczenia
Pozytywna działalnośc- podtrzymanie życia na Ziemi- drobn. Saprofityczne-znaczenie
-odpowiedzialne za obieg C, N, S, Fe(cykle biogeochemiczne)- podstawowych pierwiast. Budujacych żywe org.
-rozkładają i mineralizują wszelka subst. Org. oraz przekształcają różnorodne zwiazki min.; grzyby są głównymi rozkładającymi roślinne resztki celulozowe
-uwalniają do podłoża wiele prostych związków- głównie min., pobieranych nastepnie przez rośliny
-decydują o właśc. Fiz, chem, biol gleby przez uczestnictwo w tworzeniu humusu
-oczyszczają środow.(glebę, wode) ze zw. toksycznych(bioremediacja)
-tworzą zw. symbiotyczne z roślinami, wpływając korzystnie na wzrost roślin i zwiększajac zyznosc gleby
-zwiększają dostępność jonów amonowych dla rosliny przez wiazanie azotu atmosf, głównie ryzosferze
-wytwarzanie licznych i różnorodnych produktów- biorą udział w procesach przetwarzania, dojrzewania, i konserwowania art. spoż, pasz, kiszonek i nawozów org, np.powstajacych w procesie fermentacji żywności(browarnictwo,winiarstwo,serowarstwo). Wykorzystuje się je do do syntezy wielu ważnych związków chem(acetonu, kw.org, aminokwasów, enzymów, antybiotyków, stosowane w przemyśle farmaceut. Biopaliw(wodór,metan), białka ekstrahowanego z grzybni Fusarium venenatum, zwane Quorn, jest użyteczną alternatywa dla białka zwierz. i roślin.
-dezaktywacja oraz utylizacja ścieków i odpadów
-mikrobiologiczne ługowanie minerałów i zatężenie metali
-sa szeroko stosowane jako org. modelowe w badaniach biochemicznych i genetycznych
-dostarczaja nam środków do walki z chorobami w postaci antybiotyków
Fermentatory-w nich przebiegają procesy mikrobiologiczne(są to zbiorniki o dużej pojemności zaopatrzone w system mieszania. Procesy mogą być kontrolowane tak aby produkcja był jak najwydajniejsza i aby nie dochodziło do zakażeń.
-psucie się żywności bogatej w węglowodany, białka i tłuszcze
-wywołują kwaśnienie mleka i psucie się żywności w puszkach, w których gromadzą się gazy
-grzyby atakują i wykorzystują papier, tkaniny, skórę, farbę, węglowodory, oleje
-wytwarzając kwasy org.niszcza materiały budowlane, beton, szkło, metale.
-destrukcyjna działalność mikroorg. Jest przydatna tylko wyjątkowo, np. do usuwania wycieków oleju wykorzystywanego w celach pokarmowych przez Pseudomonas.
-są sprawcami wielu chorób człowieka i zwierząt:
-zakażona bakteriami żywnoścjest źródłem poważnych zatruc pokarmowych-patogenami ukl.pokarm. sa:
-Bacillus cereus(zatrucia)
-Clostridium botulinum(laseczka jadu kiełbasianego, zatrucia)
-C. perfringens(laseczka zgorzeli gazowej, zatrucie)
-Escherichia coli(zapalenie jelit)
-Listeria monocytogenes(listerioza)
-Salmonella enteritidis(salmonelloza)
-Vibrio parahaemolyticus(zapalenie żołądka)
-groźnymi dla człowieka są:
-Bordetella pertussis(paleczka krztuśca)
-Borrelia burgdorferi(krętek, borelioza)
-Clostridium tetani(laseczka tężca, infekcja głębokich ran)
-Corynebacterium diphtheriae(maczugowiec błonnicy, infekcja górnych dróg oddechowych)
-Helicobacter pylori(wrzodt żolądka)
-Legionella pneumophila (legioneloza, zapalenie płuc)
-Mycobacterium leprae(prątki trądu)
-Neisseria gonorrhoeae(dwoinka rzeżaczki)
-Shigella dysenteriae(czerwonka)
-Streptococcuspyogenes(paciorkowiec ropny, angina)
-Treponema pallidum(krętek blady. Kiła)
-Vibrio cholerea(przecinkowiec cholery)
-Yersinia pestis(pałeczka dzumy)
-grzyby mogą powodowac mikozy i mikotoksykozy:
Mikoza-jest wywołana obecnością grzyba w tkankach,np. aspergilloza, kokcidiomikoza, drożdżyca, histoplazmoza,grzybicze zapalenie pluc.
Mikotoksykoza-to zatrucie wywolane dzialanie mikotoksyn, będących naturalnymi metabolitami grzybow. Celowa toksykozapowstaje w wynikuspozycia alkaloidów grzybów halucynogennych,np. psylocybiny zawartej w grzybch.Powoduja zatrucia i stan euforii.
Ogólna charakterystyka drobnoust.
Do drob. zaliczamy:
-bakterie- 0, 1-10um – kom prokariotyczna
-grzyby(z wyłączenie grzybów kapeluszowych, niezależnie od ich stanowiska system)- 2um - >1m- kom eukariotyczna
-pierwotniaki-2-1000um kom eukariotyczna
-glony jednokomórkowe i kolonijne(z wyłączeniem glonów plechowych)- 1um – kilka metrów kom eukar.
-Odrebna grupe tworza wirusy, które nie maja budowy komórkowej- 0,01-0,25um – budowa niekomórkowa
-bakterie, sinice
-naga nic DNA tzw.nukleoid- przejmujący funkcję jądra
-mezosom-organellum energetyczne
-u bakterii zielonych, purpurowych i u sinic wystepują lamele z barwnikami asymilacyjnymi
-mukopeptydowa ściana kom – zawiera mureinę i jest wrażliwa na działanie lizozym
-błona kom zawiera hopanoidy
-rybosomy 70S (małych rozmiarów)
-brak aparatu Golgiego(system blon wewnętrznych związanych z synteza zwinetego chromosomu, składajacego się z DNA)
-brak retikulum endoplazmatycznego
-brak lizosomów
-cytoplazma gesta, nieruchoma
-brak wrzeciona kariokinetycznego
-brak centrioli
-specyficzne substancje zapasowe,np. wolutyna, kwas poli-2-B-hydroksymaslowy, polifosforany i siarka
-brak wakuoli
-brak fagocytozy i pinocytozy
-amitoza
-rozmnazaja się tylko w sposób bezpłciowy
-odmienne procesy biosyntezy bialek
horyzontalny transfer inf.genet. nastepuje przez koniugacje, transformacjei transdukcje
-u niektórych wystepują rzeski zbudowane z helikalnej fibryli, zawierajacej bialko- flagelline
-niektóre bakterie wytwarzaja oporne na temp. I niekorzystne czynniki srodowiska endospory, w których znajduje się kwas dipikolinowy
-rośliny(Plantae), grzyby(fungi), zwierzęta(Animalia), Glony(algae), pierwotniaki(Protozoa), grzybopływki(Chromista)
-jedno lub kilka jader, obecne jaderko
-mitochondrium
-u roslin plastydy
-u roslin celulozowa, a u grzybow chitynowa ściana kom
-w blonie cytoplazmatycznej znajduja się sterole
-rybosomy 80s
-obecny aparat Golgiego
-obecne retikulum endoplazmatyczne
-obecne lizosomy
-cytoplazma o zmiennej konsystencji, ruchliwa
-wrzeciono kariokinetyczne
-centriole u zwierzat
-specyficzne subst. Zapasowe
-obecne wakuole
-fagocytoza, pinocytoza
-mitoza, mejoza(prowadzi do wytworzenia kom. Haploidalnych-gamet, które mogą się łączyć
-wymiana inf. Genet. Zachodzi podczas rozmnażania płciowego
-odmienne procesy białek
-są wewnątrzkomórkowymi bezwzględnym pasożytami bakterii, roślin i zwierząt. Nalezą do najmniejszych znanych czynników chorobotwórczych.Nie maja własnej przemiany materii. Mogą żyć i namnazac się tylko w żywej komórce. Są to zakaźne cząstki nukleproteinowe namnażające się kosztem substancji komórek żywych, które przez to ulegają dezorganizacji
-hipotezy mówiące o pochodzeniu wirusów i ich miejscu występowania:
-Hipoteza I –są to prymitywne istoty żywe, powstałe w początkach formowania się życia n Ziemi i trwające nadal pod ochroną komórek innych organizmów
-Hipoteza II – są to uproszczone formy pasożytnicze, powstałe w wyniku ewolucji z form bardziej skomplikowanych
-Hipoteza III- są fragmentami genoforu gospodarza, który uległ autonomizacji, czyli wyodrębnił się w osobna strukturę, zdolną do powielania i rozprzestrzeniania.
Kształt wirusów-występują w 5 kształtach:
1.kulisty(regularny wielościan, o strukturze ikosaedralnej; zbudowany z 20 równobocznych trójkątów, majacych 30 krawędzi, 12 wierzchołków, 2,3,5,osi symetri o średnicy 25-30nm. To najmniejsze wirusy roślinne majace otoczkę białkową; do najdrobniejszych zalicza się wiroidy, które sa pozbawione otoczki bialkowej i skladaja się tylko z niskocząsteczkowego RNA
2.pałeczkowaty(proste i sztywne) o dł.ok. 300nm;
3.nitkowaty(giętkie) o wymiarach 600-800(1000-2000) * 10-20nm. Regularna budowa sprawia ze mogą łaczyc się w agregaty o charakterze krystalicznym lub tzw. parakryształy. Do największych wirusów zwierzecych należą:wirusy grypy(200nm), a do najmniejszych- wirus pryszczycy i paralizu dziecięcego(choroby Heine-Medina ok. 10nm)
4.Rabdowirusy- podobne do kuli karabinowej. Dośc dł. pałeczki(227-330*66-80nm), zaokraglone na jednym końcu i ścięte na drugim.
5.Wirusy wieloczłonowe- infor. Genet. Jest podzielona między 2,3,a nawet 4 cząstki. Czasem cząstki dwuczłonowych wirusów roslinnych sz nierównych rozmiarów. Wówxzas tylo dłuższa cząstka jest infekcyjna.Jej RNA zawiera inf. Genetycz. Replikacji. RNA krótszej cząstki przechowuje infor. Genet. Syntezy białka otoczki
Kwas nukleinowy stanowi genom wirusa. Jest on matrycą, na której syntetyzowane są nowe genomy. Zawiera inf.genet.(kod genet) dotyczący struktury wirusa, białe kapsydu oraz specyficznych enzymów, tzw. replikaz, niezbędnych do odtworzenia wirusa. Inf.genet. jest zablokowana w kilku lub kilkudziesięciu genach(wyjątkowo w ponad 100). Kw. Nukleinowy jest otoczony kapsydem(płaszczem białkowym) skł. Się z wielu identycznych podjednostek białkowych zwanych kapsomerami. Zadaniem kapsydu jest ochrona kw. nukleinowego, rozpoznanie właściwego gospodarza, adsorpcja i wprowadzenie wirusa do wnętrza komórki żywiciela, indukowanie produkcja przeciwciał w ogr zwierzęcych. Kapsomery składają się z jednost.strukturalnych zwanych promerami. Z punktu widzenia kształtu kapsomery są pentamerami lub heksamermi. W niektórych przypadkach kapsyd może bc otoczony bezkształtna lub ściśle przylegajacą otoczką glkoproteinowo-lipidową. Mogą z niej wychodzic wypustki(peplomery) tworzące „frędzle” wokół cząstki wirusa. Całą nukleproteinową cząstkę wirusa nazywamy wirionem.
Białka wirusów sa albo białkami strukturalnymi decydującymi o architekturze wiriona(białka kapsydu, rdzenia i osłonki, ochraniajace genom, uczestniczące w składaniu i przenoszeniów wirusów), albo białkami niestrukturalnymi, obecnymi w zainfekowanej komórce oraz w wwirionie, albo nieuczestniczacymi tworzeniu architektury cząstki(enzymy, onkogeny, inhibitory komórkowych syntez makrocząsteczkowych, białka wiążące się z DNA i regulujące aktywnośc genów, inicjujące ibfekcję, wyłączające syntezę kw nukleinowych i białek gospodarza). Białka mogą być istotne lub nieistotne dla replikacji.
Budowa wirusa mozaiki tytoniu(WMT) – kapsyd modelowy WMT skł się z 2130 podjednostek białkowych. Każda podjednostka zawiera 158 aminokwasów. Jednoniciwoy kw RNA spiralnie biegnie wewnątrz kapsydu. Na kazdą podjednostkę białkowa przypadaja trzy nukleotydy.Nic kw RNA skł się z 6400 nukleotydów.
-w sposób bierny, częst mechanicznie przez rany i uszkodzeni(np. w wyniku ocierani asie liści blisko rosnących roślin)
-zarazenie może nastąpic również po przeniesienie wirusa z pyłkiem, z którego wiru przenika do zalążni, a następnie do zarodka.
-w przenoszeniu wirusów w glebie pośrednicza zrastające się korzenie, owady, nicienie i grzyby.
-największą rolę w przenoszeniu odgrywaja wektory- owady z klująco-ssącym aparatem gębowym
-przeniesienie może mieć charakter nietrwały, gdy sokiem z powierzchni kłujki jest infejowana tylko jedna roślina
-charakter trwały, kiedy infekowanych jest wiele roslin w wyniku przedostania się wirusa do ciała wektora
-wirusy krążeniowe przenikają do przewodu pokarm. Mszycy, a nastpnie przez ścianki jelit przechodządo hemolimfy, z którą docierają do gruczołu ślinowego i kłujki wprowadzającej wirusa ze śliną do roślin. Wirusy krążeniowe namnażaja się w ciele wektora.
-wirusy stopniowo przenikają na zew. Do sąsiednich komórek, tkanek i ogranów, przez blony komór., ale głównie przez plasmodesmy oraz znacznie szybciej przez rurki sitowe(całe cząstki wirusa, duża sybkośc, kilka w ciągu 1 min) (przenika jedynie kw RNA, również w formie infor(mRNA))
-szybkośc przemieszczania zależy od:
- rodzaju wirusa i rodz tkanek gospodarza
- temp
- wieku rośliny
- gęstości wirusa w kom
- replikacji- im szybciej przebiega reolikacja oraz im wiecej cząsteczek wirusa w kom, tym szybciej powieksza się strefa zakażenia
-obecnośc wirusa w kom jest przyczyna wystąpienia reakcji obronnej gospod. – interfermencja- polega na wytwarzaniu subst białkowej-interferonu, który ma zdolnośc hamowania rozwoju wirusa.
-spesyficznośc gat i tkankowa wirusów –wykazuja one swoiste wymagania wobe środowiska, w którym się rozmnazają. Określone wirusy wystepują tylko na danych gat roślin lub w określonych typach tkan zwierzęcej, na wirusy neytropowe rozwijaja się jedynie w tkan nerwowej(wścieklizna), Pneumatopowe w tkankach ukl oddech(grypa), dermatotropowe w kom skóry(ospa) oraz wirusy pantropowe, mogące rozwijać się w różnych tkankach
Replikacja (namnażanie wirusów)- polega na wytworzeniu nowych cząstek wirusa przez kom gospod. pod wpływem kw nukleinowego wirusa pełniącego funkcję kodu genetycz. sterującego tym procesem. Replikacji towarzyszy zahamowanie syntezy białek i kw nuklein. Gospodarza Rezultatem jest wytworzenie setek potomnych cząstek wirusa opuszczających komórke gospodarza najczęściej w wyniku lizy lub wypączkowania ściany kom. Zazwyczaj dochodzi do śmierci komórek gospodarza
Etapy replikacji:
1.Adsorpcja wirusa występuje w wyniku specyficznego oddziaływania między wirusem a receptorem na pow błony cytoplazmatyczne komórki gospod. Recepto określa tropizm komórkowy i gatunkowy wirusa
2.Przenikanie wirusa do komórki gospod odbywa się najczęściej przez fuzje osłonki wirusa z blona cytopl kom gospod lubendocytozę, tzn uwypuklenie błony plazmatycznej, otoczenie cząstki wirusa, powstanie wakuoli przenoszacej kapsyd do cytoplazmy
3.Odsłonięcie wirusa następuje zwykle w wyniku działania proteaz komórkowych „otwierajacych” kapsyd. Zostaje uwolniony wirusowy Rna oraz enzymy nieznędne do kontynuacji cyklu(odwrotna transkryptaza i integraza). Na matrycy wirusowego Rna tworzy się DNA
4.Na zasadzie komplementarności zasad tworzenia się DNA z materiałów zgromadzonych w kom genet. Nowoutworzony wirusowy DNA wnika do jądra kom gospod, gdzie ulega wbudowaniu do chromosomu.
5.W jadrze kom. Zachodzi transpiracja wirusowego DNA(powstanie informacyjnego RNA(mRNA na matrycy DNA). Odbywa się ona pod wpływem polimerazy RNA. Mechanizm syntezy RNA jest podobny do replikacji DNA. Syntetyzowana jest sekwencja RNA komplementarna do sekwencji par zasad w cyst DNA. Kopiowana jest jednak jedna nic DNA, a prekursorami są rzbonukloyzdotrifosforany.
-Na transkrypcje skl się kilka etapów:
Elongacja-Rdzeń polimerazy przesuwa się wzdłuż matrycy, rozwijuając kolejno małe odcinki DNA i polimeryzując komplementarną nic RNA. RNA jest syntetyzowany w kierunku 5’-3’. W miarę jak oczko transkrypcyjne przesuwa się wzdłuż cząst DNA, nowo syntetyzowany RNA oddysocjowuje od DNA, a za oczkiem transkrypcyjnym jest odtwarzana helisa DNA
Terminacja-specyficzne sekwencje w DNA sygnalizuja konie genu. Transkrypcja zostaje przerwana, a polimeraza RNA oraz utworzony łańcuch mRNA odłączają się od DNA.
- Nic DNA będąca matrycą do syntezy DNA nazywana jest nicią antysensowną, ponieważ utworzony mRNA ma taka samą sekwencję, jak niematrycowa nic nazywana nicia sensowna.
6.Cząsteczki wirusowego RNA, powdstałe w procesie transkrypcji, opuszczają jądro. Działaja one jako matryca do tworzenia białek. Proces syntezy białek w komórce na matrycy mRNA jest nazywany translacją.
- W chorej kom roślinnej synteza białek zachodzi w rybosomach, polisomach,cytoplazmie, jądrze kom, lub retikulum endopl. Powstające w wyniku transkrypcji nowe cząsteczki wirusowego mRNA przejmują funkcje mRNA komórki i zmieniaja kierunek syntezy białek, doprowadzając do utworzenia jednostek typowych dla kapsydu wirusa. W procesie translacji tworzą się białka strukturalne, pekursorowe i niestrukturalne(proteazy, polimerazy RNA) wirusa. Substratem mogą być aminokwasy zawarte w protoplazmie rośliny.
-intron- część sekwencji genu, która nie koduje sekwencji polipeptyd, a jedynie rozdziela kodujace egzony. Po przepisaniu sekwencji z DNA na RNA introny są wycinane z udziałem mRNA w procesie splicingu i powstaje dojrzały matrycowy Rna(mRNA), który przechodzi do rybosomów
7. Łączenie się RNA wirusa z białkiem i tworzenie kompletnych cząstek wirusa(wirionów). Wcześniej dochodzi do inkrustacji błony kom gospodarza białkami wirusowymi. RNA i białka wirusowe dostaja się do pączkującego nowego wiriona. Uaktywnia się proteaza wirusowa. Rdzeń i inne skł zostaja utworzone po oderwaniu się wirusa od błony kom.
-Proces replikacji przebiega bardzo szybko.Pierwsze nowe cząst pojawiaja się po 10h od wnikniecia wirusa. Trwa aż do wyczerpania skł pokarmowych w kom.
-Podczas replikacji następuje:zaburzony zostaj metabolizm komórki, synteza wielu cząstek kwasu nuklein, synteza białek wirusa, łączenie się elementów składowych w cząstki wirusa.
-wiriony jednego gat wirusa mogą różnic się genetycz.Różnice powstają w wyniku mutacji, i rzadziej w wyniku rekombincji genet. Czy pseudoreplikacji.Masowanie genomu i powstanie mieszańców fenotypowych to pozagenetyczny rodzaj zmiennośi i może być źródłem zmiany w wirulencji wirusa.
-mutacja powodowana zmianami w strukturze kw nukleinowego w wyniku braki 1 lub kilku nukleotydów, obecnośc(właczenie się w nic) dodatkowych nukleotydówlub różnic w ...
beataanka1