Wszystko co potrzebne z kryminalistyki.doc

1.Zestawienie poglądów dotyczących kryminalistyki jak nauki. (4 grupy)

I gr. - odmówiła kryminalistyce statusu samodzielnej nauki (przedmiot pomocniczy w

ściganiu przestępstw);

II gr. - sprowadziła kryminalistykę do zagadnień techniki ścigania przestępstw (Horaszowski)

III gr. - sprowadzała kryminalistykę do wyłącznie do zagadnień technicznych (kryminologia -

forma dochodzenia - prowadzenie postępowania przygotowawczego)

IV gr. - kryminalistyka to samodzielna nauka;

Współczesna kryminalistyka to nauka o metodach popełniania przestępstw, technikach w procesie wykrywania sprawców oraz zapobieganiu przestępstwom.

2.Stosunek kryminalistyki do kryminologii i innych nauk penalnych.

Najogólniej określając różnicę pomiędzy tymi dwiema dzie­dzinami nauk penalnych możemy stwierdzić, że kryminologia zaj­muje się przestępcą, zjawiskiem przestępstwa oraz zjawiskami ze sfery patologii życia społecznego, natomiast kryminalistyka jest nau­ką o metodach i środkach zwalczania przestępczości i zapobiegania jej. W nowoczesnym ujęciu kryminalistyka zajmuje się także opraco­waniem koncepcji zwalczania zjawisk ze sfery patologii życia spo­łecznego z uwagi na znaczną nośność kryminogenną wielu z tych zjawisk, a także ze względu na liczne analogie pomiędzy mechaniz­mami tych zjawisk i wielu przestępstw. Pełne określenie kryminalistyki wymaga wprawdzie uwzględ­nienia wszystkich jej działów, lecz zdarza się, że niektórzy uczeni silniej eksponują rolę i znaczenie jednego z tych działów (zazwyczaj techniki).

Pomimo istotnej różnicy z kryminologią, polegającej na tym, że kryminologia jest nauką
o fenomenie przestępstwa, o przestępcy, o objawach i przyczynach przestępczości oraz
o zjawiskach ze sfery patologii życia społecznego - kryminalistyka, mimo iż dysponuje własnym terenem badawczym, w dużym stopniu korzysta z wyni­ków badań kryminologicznych. Wyniki te bowiem profilują kształt kryminalistyki i określają kierunki jej prac i badań, przesądzając nie­jednokrotnie o ich rezultatach. Kryminologia na przykład zajmuje się etiologią przestępczości, czyli nauką o przyczynach i uwarunko­waniach przestępczości. Trudno zaś sobie w obrębie kryminalistyki wyobrazić walkę ze zjawiskiem przestępczości bez wiedzy o jej przy­czynach. Byłaby to bowiem walka tylko z objawami, a nie z samym zjawiskiem.

W kryminologii istnieją trzy działy, które mają bardzo poważne znaczenie dla kryminalistyki. Są to:

a) etiologia przestępczości i zjawisk ze sfery patologii życia społecznego. Jak wspomniano wyżej - etiologia jest nauką o przy­czynach i uwarunkowaniach jakiegoś zjawiska, czy zjawisk.

b) symptomatologia przestępczości i zjawisk ze sfery patolo­gii życia społecznego - jest to nauka zajmująca się zewnętrznymi przejawami zjawisk będących przedmiotem jej zainteresowania.

c) wiktymologia - jest to nauka zajmująca się ofiarą oraz jej rolą w genezie przestępstwa.

Kryminalistyka w dążeniu do swych celów korzysta również z osiągnięć innych nauk m. in..   prawa karnego, zarówno materialnego, jak i procesowego oraz wiktymologii, czyli nauki zajmującej się ofiarą i jej rolą w genezie przestępstwa. Osiągnięcia innych nauk stosuje wprost, przystosowując je do własnych potrzeb, bądź też na ich podstawie  wypracowuje  własne metody badawcze.

3. Definicja kryminalistyki

Nauka o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach rozpoznawania i wy­krywania prawnie określonych, ujemnych zjawisk społecznych, a w szczególności przestępstw i ich sprawców oraz udowadniania istnienia lub braku związku pomię­dzy osobami i zdarzeniami; a także zapobiegania prze­stępstwom i innym niekorzystnym, lecz prawnie relewantnym zjawiskom. Nauka ta zajmuje się również strategię przewidywania i przyszłego rozpoznawania oraz zwal­czania tych zjawisk, zwłaszcza poprzez zapobieganie ich powstawaniu i rozwojowi.

Kryminalistyka obejmuje trzy podstawowe działy, a więc: taktykę, technikę i strategię, a ponadto metodykę, która stanowi, jak wspomniano, adaptację tak taktyki, jak i techniki do konkretnej specyfiki zwalczania określonych grup przestępstw (np. zabójstw, rozbojów itp.).

4. Zastosowania kryminalistyki

Kryminalistyka jest nauką stosowaną, to znaczy służącą prak­tycznej działalności człowieka. Możliwości jej zastosowań jest bar­dzo dużo. Była stosowana w archeologii, w naukach pomocniczych historii, w egiptologii i w wielu innych dziedzinach ludzkich dzia­łań. Jednakże podstawowym terenem jej zastosowań jest praca orga­nów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Na tym terenie krymi­nalistyka znajduje swoje największe zastosowanie w ramach:

czynności procesowych, zwłaszcza w stadium przygotowawczym procesu,

czynności operacyjno - rozpoznawczych,

ekspertyz wykonywanych przez biegłych dla potrzeb procesu, zwłasz­cza karnego.

Kryminalistyka jest zaliczana do nauk prawnych i jako taka jest wykładana na wydziałach prawa i administracji w Polsce, a także w Wyższej Szkole Policyjnej, ośrodkach szkolenia i doskona­lenia policji, straży miejskich i gminnych oraz w szkołach prywat­nych detektywów.

W obrębie nauk prawnych kryminalistykę zalicza się do nauk penalnych, takich jak prawo
i postępowanie karne, kryminologia i prawo karne wykonawcze oraz penitencjarne. Kryminalistyka ma także bardzo ścisłe związki z psychiatrią i psychopatologią sądową, z psychologią sądową, z medycyną sądową oraz z toksykologią i che­mią sądową. Ma także związki z nauką o policji i nauką o eksperty­zie sądowej.

Generalnie można przyjąć, że zastosowanie kryminalistyki jest bardzo szerokie . W praktyce śledczej  realizuje ona kilka funkcji: -rozpoznawczą, która wyraża się w metodach i środkach umożliwiających uzyskiwanie podstawowych informacji o miejscu zdarzenia, przedmiocie rozpoznania, w tym sprawcy czy sprawcach, koniecznych do podjęcia dalszych działań. Wyróżniamy tu rozpoznanie terenowe, środowiskowe, osobowe, problemowe, np. zdobywanie informacji o narkomanii; -wykrywczą, mającą na celu wykrycie jakiegoś zdarzenia, jego skutków, poznanie wszystkich okoliczności i mechanizmów zdarzenia oraz powiązanie sprawcy z tym zdarzeniem; -dowodową, opartą na uregulowaniach kodeksu postępowania karnego; -zapobiegawczą, tzw. prewencyjną, profilaktyczną. Kryminalistyka znajduje także zastosowanie w postępowaniu cywilnym – przy badaniu autentyczności testamentu, w muzealnictwie- przy badaniu autentyczności obrazów, odczytywaniu starodruków. Jej zastosowanie jest bardzo szerokie. Zastosowanie kryminalistyki najogólniej ujmując obejmuje opracowywanie metod  ujawniania przestępstw, wykrywanie ich sprawców  oraz  gromadzeniu przeciwko nim dowodów winy, jak również opracowywanie różnorodnych sposobów zapobiegania przestępstwom.

5.                Źródła dowodowe a źródła informacyjne, dowody a informacje

Przez źródło dowodowe rozumie się osobę lub rzecz, które dostarczają środków dowodowych.

Źródłami dowodowymi są:

-oskarżony

-świadek

-biegły

-dokument

-dowód rzeczowy

-eksperyment procesowy

Dowód- W procesie karnym nazwą „dowód” obejmuje się zarówno źródło informacji, formę informacji, fakt dowodowy, jak również wszystkie czynności procesowe związane z uzyskaniem informacji, wprowadzeniem i uzewnętrznieniem jej w procesie karnym oraz ostateczny wynik przebiegu myślowego. Nazwy tej należy używać w kontekście źródła dowodowego, środka dowodowego i faktu dowodowego.

Źród­łami informacji są:

osoby rozumiane jako żyjące istoty ludzkie,

rzeczy pojmowane szeroko, a więc tu także zwierzęta,

miejsca rozumiane jako wycinki przestrzeni bądź pomieszcze­nia,

zjawiska i zdarzenia zarówno przeszłe, jak i aktualne,

następstwa zdarzeń, a zwłaszcza ślady,

dokumenty rozumiane szeroko, a więc także zapisy magnetofo­nowe, magnetowidowe, komputerowe, płytowe, filmy itp.,

zwłoki rozumiane jako ciało człowieka zmarłego, części tego ciała lub szczątki.

W rozumieniu nauki kryminalistyki informacjami nazywamy:

wszelkie dane o świecie zewnętrznym, które uzyskujemy albo przez bezpośrednie poznanie zmysłowe, albo przez podawany przez inną osobę, opis jakiegoś stanu rzeczy lub zjawisk.

W tym uproszczonym rozumieniu pojęcie informacji jest jed­nak znacznie szersze od pojęcia dowodu, również istotnego dla nau­ki kryminalistyki, a przede wszystkim dla nauki procesu karnego. W przedstawionym wyżej rozumieniu każdy dowód zawiera treści informacyjne lecz nie każda informacja ma znaczenie dowodowe.

7.Źródła pierwszych informacji o przestępstwie

Pierwszą informacją jest taka, która dotyczy przedmiotu (zda­rzenia, zjawiska, osoby, rzeczy itp.), o którym podmiotowi odbiera­jącemu tę informację nie było dotychczas wiadomo, czy to zupełnie, czy też w takim kontekście, jaki zawiera przekazana mu informacja. Źródłami takich pierwszych informacji najczęściej są osoby i wów­czas informacje te zawarte są w treści ich wypowiedzi.

Źródła pierwszych informacji w zależności od ich stosunku do odbierającego informację organu dzielimy na:

źródła zewnętrzne to jest takie, które pochodzą od osób, które dotychczas na ogól nie miały żadnych kontaktów z organami ścigania i przekazują informacje tym organom w sposób spontanicz­ny lub względnie spontaniczny (np. zobligowane stosownymi prze­pisami prawa),

źródła wewnętrzne, czyli własne - są to źródła informacji jako takie celowo zorganizowane przez organy ścigania dla zapew­nienia sobie dopływu informacji o interesujących te organy faktach, zjawiskach, czy osobach.

Źródła zewnętrzne

Do typowych źródeł zewnętrznych zaliczamy:

zawiadomienia obowiązkowe,

doniesienia jawne,

doniesienia anonimowe,

samooskarżenia,

publikatory,

instytucje kontrolne i kontrolno-rewizyjne.

Źródła wewnętrzne, czyli tzw. własne

-          bezpośrednie wyniki czynności operacyjno-rozpoznawczych Po­licji,

-          poufne, osobowe źródła informacji określane niekiedy jako „agentura”,

-          wyniki niektórych czynności służbowych organów ścigania,

-          rezultaty analiz materiałów archiwalnych,

-          efekty różnych form kontaktów organów ścigania ze społeczeń­stwem.

8.Wersja śledcza (definicja i znaczenie)

W rozumieniu nauki kryminalistyki wer­sja kryminalistyczna jest to:

rezultat procesów myślowych w postaci przypuszczenia, któ­re jest alternatywnie próbą wyjaśnienia      jakiegoś zdarzenia, jego przy­czyna okoliczności i przebiegu.

Taki rezultat myślowy podlega dokładnym sprawdzeniom w toku różnych działań kryminalistycznych.

Wersja kryminalistyczna dotyczy osoby sprawcy, przebiegu wydarzeń, autorem jest przede wszystkim organ procesowy, uczestnicy postępowania ( strony, biegli)

Przedmiot wersji:

-charakter, przebieg, sprawca, motywacja sprawcy, wszystko może być przedmiotem wersji

Podział wersji:

1)ze wzgl. na autora(prokuratorska, policyjna, sądowa)

2) wg stopnia prawdopodobieństwa (nieprawdopodobna, prawdopodobna, najbardziej prawdopodobna)

3)wg stopnia weryfikacji( sprawdzone, niesprawdzone)

4)ze wzgl. na stosunek do faktu głównego (ogólne, cząstkowe)

5)ze wzgl. na zakres (szerokie, wąskie)

Reguły tworzenia wersji:

-                   bezstronność i obiektywna ocena zebranego materiału będącego jej podstawą

-                   mocne podstawy- im więcej informacji tym lepiej

-                   prostota założeń

-                   wielość wersji – wiele hipotez

-                   trafny wybór czasu do budowy wersji

Wersję kryminalistyczną tworzy się zawsze albo w oparciu o istniejące informacje, możliwie pełne i wiarygodne (wówczas sto­suje się wnioskowanie redukcyjne - tj. wnioskowanie ze znanych skutków o nieznanej przyczynie) albo w oparciu o doświadczenia własne lub cudze, nabyte przy wyjaśnianiu podobnych spraw (wnio­skowanie przez analogię). Wersja stanowi jak gdyby próbę odpo­wiedzi na postawione pytania dotyczące określonego zdarzenia, jego przebiegu, przyczyn i okoliczności. Ponieważ możliwości wyjaśnienia zdarzenia prawie zawsze na etapie tworzenia wersji jest kilka, zatem nie powinno się nigdy poprzestawać na tworzeniu tylko jed­nej wersji. Skoro bowiem wersja jest próbą alternatywnego wyjaś­nienia sprawy, to należy zawsze utworzyć kilka wersji, bo zazwy­czaj rozwiązanie sprawy znajduje się na jednej z kilku dróg prowa­dzących do niego. Wersja śledcza jest ostateczna przy uprawomocnieniu się wyroku, przed tym etapem nieostateczna i można ją zmienić.

Wersja śledcza, a następnie jej weryfikacja determinuje w dużej mierze plan śledztwa. Kolejność wykonywanych czynności zwykle jest związana z weryfikacją wersji. Dla przeprowadzenia takiej weryfikacji, należy wykonać konkretne działania, za realizacje których odpowie­dzialni są poszczególni funkcjonariusze.

9. Przedmiot i rodzaje wersji śledczej

Wersja śledcza (kryminalistyczna)- jeden z kilku sposobów przedstawienia tej samej sprawy, hipoteza odnosząca się do przebiegu fragmentu lub całości zdarzenia przestępczego, zbudowana na użytek procesu wykrywczego.

Definicja wersji kryminalistycznej wg M. Kulickiego: są to alternatywne hipotezy oparte na posiadanych materiałach sprawy, formułowane przez organ prowadzący postępowanie, przy wykorzystaniu metod logiki (dedukcja, redukcja, indukcja, analogia), wiedzy z zakresu nauk prawnych oraz osobistego doświadczenia praktycznego; dotyczące zdarzenia kryminalistycznego mogącego okazać się przestępstwem.

Wyróżniamy dwa typy wersji:

- ostateczną- występuje przy orzeczeniach prawomocnych (powaga rzeczy osądzonej – res iudicata)

- nieostateczną- mamy z nią do czynienia dopóki orzeczenie jest nieprawomocne

Liczba wersji jest odwrotnie proporcjonalna do ilości informacji dostępnych w sprawie (im więcej informacji tym mniej wersji im mniej informacji tym więcej wersji).

10.Warunki poprawnej budowy wersji śledczej

1. Nie powinno się poprzestawać na budowie jednej wersji zdarzenia. Stworzenie wariantów alternatywnych zwiększa szansę wykrycia sprawcy,

2. Wersja może obejmować całość zdarzenia, ale często bardziej celo­we jest zbudowanie hipotetycznego opisu (opisów) tylko jego frag­mentu (wersja cząstkowa)

3. Szczególnie ważnym rodzajem wersji cząstkowej jest wersja osobo­wa, zawierająca założenia co do osoby sprawcy (sprawców). Pod­stawą budowy takiej wersji jest znajomość kazuistyki kryminalnej i kryminologii (określone rodzaje przestępstw popełniaj ą przestępcy o określonych parametrach socjologicznych i psychologicznych), analiza modus operandi sprawcy, znajomość środowiska ofiary, jej stosunków zawodowych, towarzyskich, sytuacji materialnej, ro­dzinnej itp.,

4. Każda tworzona wersja bezwzględnie powinna spełniać warunek sprawdzalności. Znaczy to, że konsekwencje zawartych w niej założeń są w ogóle możliwe do ujawnienia, z uwzględnieniem zdrowego rozsądku i pozostających w dyspozycji możliwości działania,

5. Celowe jest zhierarchizowanie wersji według stopnia ich prawdopo­dobieństwa (wersję traktuje się wtedy jako przypuszczenie, najsil­niejsze z nich uznając za najbardziej prawdopodobne) i rozpoczęcie sprawdzania od wersji najbardziej prawdopodobnej

11.Etapy budowy wersji śledczej.
 

Pamiętając o tym, że podstawy wersji stanowią dotyczące jej przedmiotu informacje, decyzję o tworzeniu wersji kryminalistycznych i kierunkach tych wersji podejmować można dopiero po realizacji szeregu przedsięwzięć, do których należy przede wszystkim zaliczyć:

a) analizę materiałów wyjściowych, które zazwyczaj stanowią pierwsze informacje posiadane w sprawie, w której mają być utworzone wersje kryminalistyczne;

b) decyzję dotyczącą uzupełnienia lub sprawdzenia tych materiałów (materiały pierwotne bowiem zazwyczaj wymagają ich uzupełnienia, a bardzo często także i bezpośredniego sprawdzenia);

c)  decyzję dotyczącą uzyskania specjalistycznych wiadomości, jeżeli takie są niezbędne dla budowy wersji kryminalistycznych (wiadomości te można uzyskać drogą

uzupełniającego studiowania odpowiednich materiałów albo poprzez konsultację z biegłym);

d) ustalenie planu i terminarza czynności sprawdzających podstawowe założenia wersji kryminalistycznych.

12.Zasady budowy wersji śledczej (wskazówki metodyczne).
 

1. Mocnych podstaw wersji – mocne podstawy wersji to podstawy, dające organowi    przyzwolenie do budowania wersji. Wskazanie na to, żeby w postępowaniu przygotowawczym przeprowadzić dużo różnych czynności procesowych, które by weryfikowały wersję (nie tylko same oględziny). Wersje mają mocne podstawy, gdy te podstawy pozwalają sporządzić akt oskarżenia.

2.    Prostoty w budowie wersji – w budowaniu wersji chodzi o adekwatny związek przyczynowo-skutkowy zdarzenia (szukamy zawsze normalnych skutków zdarzenia a nie jakichś mało prawdopodobnych).

3.    Wielości wersji - skłania nas do budowania więcej niż jednej wersji zdarzenia (prawdopodobnych, mało prawdopodobnych, nieprawdopodobnych – w celu wybrania odpowiedniej w zależności od posiadanych informacji)

4.    Wyboru czasu wnioskowania - wybór etapu, w którym należy rozpocząć wnioskowanie. Najlepszy wybór to czas po zakończeniu czynności dowodowych.

13.Pojęcie i znaczenie osobowych i rzeczowych źródeł dowodowych
 

Źródło dowodowe - to podmiot wypowiedzi mającej znaczenie dowodowe lub przedmiot szeroko pojętych oględzin dostarczających wiadomości  mających znaczenie dowodowe.

Dzielą się na osobowe i rzeczowe.

...