Rozwój moralny – ks. Henryk Krzysteczko, Rozwój moralny, w: Studia z psychologii rozwoju, Kraków 2002: WN PAT pod red. Ks. Józefa Makselona
1.1 Rozwój moralny małego dziecka
- 1-e objawy empatii – kilkudniowe dzieci w reakcji na płacz innych dzieci tzw. empatia ogólna – bez odróżnienia własnego „ja” i innych, pom. uczuciami i potrzebami. (ode mnie: warto to wyróżnić, gdy małe dzieci wiadomo – płaczą, gdyż jest to ich jedyna forma komunikacji z otoczeniem (matką) – generalnie dzieci płaczą, sygnalizując w ten sposób także swoje potrzeby fizjologiczne i kontaktu z matką (lub opiekunem)
- 1-2 rok życia – pierwsze rozróżnienie tego co dobre i złe, dziecka zaczyna uświadamiać sobie jakie zachowania są niedopuszczalne i społecznie zakazane a które akceptowane i nagradzane (ode mnie: oczywiście zw. jest to także z poszerzaniem kompetencji językowych u dziecka, poszerza się słownik bierny i czynny, dziecko rozumie słowa „dobrze”, „źle”, „nie wolno” itd.)
! zabawa – w odniesieniu do zabawek czy zwierząt dziecko uczy się opieki, karmienia, mycia itd. ale także może niszczyć poprzez gryzienie
(ode mnie: kąsanie jest patologiczne – zawsze; prócz tego, że małe dzieci preferują typ zabawy destrukcyjnej, która jest normalnym etapem w rozwoju(tj. budowanie i burzenie np. wieży z klocków) należałoby zwrócić uwagę, czy w otoczeniu dziecka nie dochodzi do antyspołecznych zachowań),
kopanie, rozdzieranie…; postawy dziecka mogą ulec generalizacji na osoby dorosłe i inne dzieci!
! pod koniec 3r.ż dziecko zaczyna uświadamiać sobie, że „co moje, to także twoje” (jest to wiek w którym egocentryczne wcześniej dziecko nastawia się na aktywność z drugą osobą, w grupach)
Warto pamiętać, że jest to okres charakteryzujący się tym, że dziecko jest pobudliwe i jednocześnie nie potrafi mocno panować nad procesami hamowania = nietrwałość i zmienność stanów uczuciowych
1.2 Okres przedszkolny
! rodzice nakładają na dziecko proste obowiązki, przeważają dalej nakazy i zakazy.
- dziecko zaczyna dostrzegać sens tych nakazów w czynieniu dobra dla swoich rodziców – za stosowanie się do nich jest oczywiście chwalone i nagradzane (ode mnie: jest to ciężki okres dla rodziców, gdyż dziecko jest jeszcze małe, a mimo wszystko trzeba w nim wypracowywać karność i posłuszeństwo, o czym wiele rodziców zapomina – szczególnie matek, co owocuje na przyszłość ogromnymi problemami)
- dziecko zaczyna stopniowo widzieć i uświadamiać sobie potrzeby i uczucia innych osób
- 6 r.ż – dziecko jest w stanie obiektywnie ocenić potrzeby drugiej osoby = określenie rzeczywistych powodów smutku, radości itd. = interesuje się nimi i potrafi adekwatnie zareagować na potrzeby innej osoby
APSik89