Etiologia- nieznana
Choroba przewlekła, charakteryzuje się okresami rzutów i remisji a także wielopostaciowością zmian i objawów
- zajęcie symetryczne drobnych stawów rąk, nadgarstka, stawów miedzypaliczkowych
- rzadziej zmiany występują w obrębie stóp
- w miarę postępu zajmowane są duże stawy- ramienny, łokciowy, biodrowy, stawy kręgosłupa
- u dzieci występuje zajęcie dużych stawów- biodro, kolano. Występuje niesymetrycznie
- ból stawowy
- obrzęki stawów
- uczucie porannej sztywności
- później w RTG zatarcie Borysów stawów. Wynika to z przerostu błony maziowej
- zmiany kostne w postaci zniekształceń
- zmiana osi stawu
- przykurcz zgięciowy w stawach promieniowo- nadgarstkowym
- odchylenie dołokciowe palców w stawach śródręczno- paliczkowych
- zniekształcenia palców rąk
- typ butonierki (zgięcie w stawach miedzypaliczkowych bliższych przeprost w stawach miedzypaliczkowych dalszych)
- typ łabędzia szyjka- przeprost w stawach miedzypaliczkowych bliższych, zgięcie w dalszych
- przykurcz zgięciowy stawie łokciowym
- paluch koślawy
- przykurcz zgięciowy stawie kolanowym
- po zajęciu układu kostnego może zając mięśnie skórę i narządy wewnętrzne
WEDŁUG STEINBROCKERA STOPIEŃ ZAAWANSOWANIA OCENIA SIĘ NA PODSTAWIE RTG
Podział
1 okres- delikatna osteoporoza bez widocznych cech zniszczenia stawów
2 okres- okres zmian umiarkowanych, nasilanie zmian, zmiany okołostawowe, zwężenia szpary stawowej, objawy niszczenia kości i chrząstki
3 okres- zmiany zaawansowane- wyraźne objawy zniekształcenia tkanki kostnej w postaci nadżerek na powierzchni stawu, częste zesztywnienia kostne z objawami podwichnięć stawowych
4 okres- pełny zrost włóknisty, kostny stopień zniekształcenia według ?Gowton?
Ocena czynnościowa pacjenta
I pełna wydolność czynnościowa z możliwością wykonywania zajęć codziennych
II wydolność wystarczająca do wykonywania zwykłych czynności pomimo bólu i ograniczenia ruchomości jednego stawu
III wydolność wystarczająca do wykonania elementarnych czynności z pomocą odpowiednich urządzeń, niemożność przygotowania posiłków i wychodzenie z domu bez opieki
IV unieruchomienie w łóżku lub na wózku, brak samoobsługi, pomoc drugiej osoby przy poruszaniu się na wózku
Podział według Zajfryda
I ° ruch w pełnym zakresie bez bólu
Leczeni:
- zachowawcze
- ćwiczenia czynne wolne,
- ćwiczenia czynne z oporem nieprzekraczające granicy bólu- 50% siły maksymalnej
- ćwiczenia ogólnokondycyjne
- profilaktyka przeciwprzykurczowa
II° zwężenia szpary stawowej
Leczenie:
- ćwiczenia czynne wolne bez oporu, ponieważ jest ból
- ćwiczenia w odciążeniu
- ćwiczenia ogólnousprawniające
- korekcja postawy
- umiarkowanie przeciążen
III ° uszkodzenie chrząstki stawowej, objaw koła zębatego przy ruchu czynnym
- ćwiczenia w odciążeniu- czas dostosowany do pacjenta
- ergonomiczne warunki pracy
- unikanie ćwiczeń na długich dźwigniach
- ćwiczenia z oporem
- ortezy odciążające staw
IV ° skostnienia włókniste niepełny zakres w odciążeniu
Program usprawniania według Zajfryda
I ° i II ° dla stawu biodrowego
Mechanika i patomechanika
- na 3 ° swobody
- wartość statyczna i dynamiczna zależy od mięśni- w fazie dwunożnego podparcia jest równa połowie masy tułowia, w jednonożnym wartość obciążenia jest zbliżona do czterokrotnej wartości masy ciała (Dega „rehabilitacja medyczna”), w miarę pochylenia ciała w stronę obciążonego stawu obciążenie zmniejsza się czterokrotnie. W momencie pochylenia do przodu zwiększa się obciążenie stawu
- ograniczenie przeprostu i rotacji
- przykurcz zgięciowy, przywiedzeniowy i rotacyjny
Leczenie deformacji
- zachowawcze, gdy przykurcz nie przekracza 30° I i II stopień zniszczenia chrząstki
- wzmocnienie mięśnia pośladkowego wielkiego i średniego
- ćwiczenia oporowe
- ćwiczenia izometryczne
- ćwiczenia w odciążeniu 2 razy dziennie
- odciążenie stawu kule łokciową- po stronie przeciwnej do chorego biodra
- przykurcz zgięciowy biodra- kompensacja zgięcie w stawie kolanowym, zgięcie grzbietowe w stawie skokowym, skrócenie kończyny, skrzywienie kręgosłupa
- przykurcz przywodzicieli- skraca kończynę funkcjonalnie
- przykurcz odwodzicieli- wydłuża
W przypadku I i II stopnia zaleca się naukę chodu. Pacjent może jeździć na rowerze po płaskim i na nartach.
STAW KOLANOWY
- 2° swobody
- powierzchnie stawowa przemieszczają się ruchem ślizgu i ……….
- przy zgiętym stawie rzepka przesuwa się dystalnie i rozciąga się zachyłek górny torebki stawowej
- więzadło poprzeczne i krzyżowe przednie ulega przy zgięciu stawu rozluźnieniu
Przykurcz
- zgięcie i wyprost zmiany w stawie rzepkowo- udowym
Badanie
- objaw szufladkowy
- przy wyprostowanym kolanie uszkodzenie więzadeł
Postępowanie
- ortezy odciążające
- operacyjna korekcja
- okresowe lub stałe odciążenie po stronie kolana chorego
- wzmocnienie siły mięśniowej
Cele kinezyterapi
1. Przyspieszenie procesu naprawy zmian wywołanych patologią
2. Zapobieganie szkodliwym dla funkcji stawu powstałych blizn po stanie zapalnym
3. Zapobieganie wtórnym zmianom, które ograniczają zakres ruchu, siłę mięśni
4. Zapobieganie nabytym stereotypom kompensacji oraz wyrobienie prawidłowej kompensacji trwałych zmian wywołanych czynnikami patologicznymi
W chorobach reumatoidalnych występuje błędne koło bólu. Skład:
· Ból
· Nadmierne napięcie mięśni
· Przeciążenia
Zapobiegać bólowi zmniejszać zaatakowane stawy. Odciążenie poprzez stabilizację zewnętrzną, zaopatrzenie ortopedyczne lub poprawa siły mięśniowej.
- zwiększenie zakresu ruchu uzyskujemy poprzez relaksację poizometryczną, PNF, redresja, wyciągi jeżeli ma ograniczenia do 30st., powyżej leczenie operacyjne.
Przy ćwiczeniach trzeba pamiętać o odciągnięciu powierzchni stawowych.
- mobilizacje
- ortezy czynne i bierne (kompresja zastępcza)
Leczenie usprawniające w domu
- odpowiednie przygotowanie przedmiotów
- unikanie pewnych chwytów
- pacjent musi wykonywać ćwiczenia w domu
Mechanika i patomechanika ręki
- ręka ma funkcję chwytną i czucia
- ma wielkie możliwości dynamiczne i kinetyczne
- w 90% przypadków występują zmiany w obrębie ręki
- niewielkie zmiany w stawie będą prowadziły do ograniczenia funkcji ręki
Skład funkcji chwytnej ręki
- jakość chwytna, dostosowanie się do trzymanego przedmiotu
- ręka ma 19 stopni swobody, rozróżniamy 5 podstawowych:
·
Precyzyjne ruchy szybko tracimy
· szczypcowy
· opuszkowy
· młotkowaty
· hakowy (przy noszeniu torby)- zachowany
· cylindryczny
- wartość chwytu – zdolność do przenoszenia obciążeń zewnętrznych uwarunkowana jest:
· siłą mięśni
· sprawny układ więzadłowy
· kierunek działania siły więzadłowej
· wielkość współczynnika tarcia między ręką, a podłożem
- zdolność manipulacyjna uwarunkowana sprawnym układem nerwowym dynamiki ręki
Stawy:
- śródręczno-paliczkowy MCP
- międzypaliczkowy bliższy PIP
- międzypaliczkowy dalszy DIP
Pole pracy ręki zależy od stawów MCP (śródręczno-paliczkowych). Gdy mamy zesztywnienie w stawach MCP, a ruchomość ruchomość PIP i DIP w tedy jest bardzo małe pole pracy ręki. Gdy mamy zesztywnienie w PIP i DIP,a ruchomość ruchomość stawach MCP pole ruchu jest większe.
Ograniczenie zgięcia w MCP na skutek:
1. przykurcz więzadeł pobocznych
· więzadło poboczne w wyproście są rozluźnione
· w zgięciu więzadła MCP są napięte, ograniczone odwiedzenie
· przykurcz więzadeł podocznych w MCP, ogranicza odwiedzenie i zgięcie.
2. torebka stawowa w obrębie MCP jest luźna
· jeżeli pacjent nie może rozstawić palców i jest ograniczenie ruchomości w ruchu czynnym i biernym, jest sprężynowanie świadczy to o przykurczy torebki stawowej
3. przykurcz mięśni prostujących palec
· w zależnośći od zgięcia nadgarstka mięśni zbliżają lub oddalają swoje przyczepy. Przy zgięciu grzbietowym zbliżają, przy zgięciu dłoniowym oddalają swoje przyczepy.
· ograniczenie zgięcia w stawach MCP przy równoczesnym zgięciu dłoniowym przykurcz mięśni prostujących nadgarstek.
Leczenie przykórczów w stawach MCP:
- ćwiczenia bierne lub redresyjne w zależności od rodzaju przykórczu:
· więzadło boczne- przy palcach w wyproście, przywiedzenie owiedzenie potem czynne
· torebka stawowa- ćwiczenia z odciągnięciem powierzchni stawowych i zgięcie
· mięśnie prostujące- mięśnie nadgarstka, palców i rozciąganie.
Kompresja funkcji ręki:
· zastępowanie jednego ruchu drugim ruchem
· chwyty precyzyjne pochłaniające więcej stawów, szybciej występuje ograniczenie tych stawów.
Wartości chwytu:
- uszkodzone więzadło MCP- rozluźnienie stawowe, zmniejszenie stabilności, zmniejszenie siły mięśni, powstanie charakterystycznych deformacji.
- przy uszkodzeniach więzadeł PIP i DIP występuje osłabienie siły mięśni, wykonywane są nie fizjologiczne ruchy w stawach.
Zapobieganie uszkodzeniu więzadeł:
- zaopatrzenie ortopedyczne w stawach nadgarstka. Łuska obejmuje przedramię, dłoń do stawów śródręczno- paliczkowych, ręka w wyproście lub zgięciu grzbietowym ok. 15st (łuski są z materiału termicznego można modelować pod wpływem temperatury).
- w PIP i DIP ograniczenie ruchów bez przeciążeń
- przeciwwskazaniem są ruchy szczypcowe
Ćwiczenia wzmacniające funkcje chwytne:
- ćwiczenia wykonujemy na przedmiocie kulistym, zapewnia prawidłowy kształt sklepienia poprzecznego
- nie przekraczać 20st w stawach ręki
Kompensacja:
- zwiększenie tarcia, powierzchnie chropowate
- lżejsze przedmioty
Leczenie deformacji rąk w RZS:
· ulnaryzacja- przesunięcie ręki w kierunku łokciowym, występuje przywiedzenie do łokciowe palców, ręka uszkadza się w kształcie bagnetu:
Ø w I st ćwiczenia czynne, używamy usztywnień, ortezy
Ø w II st ćwiczenia bierne, czynne, utrzymanie skorygowanej pozycji
· palce buternikowate- dochodzi do przeprostu w stawach MCP, zgięcie PIP, przeprost DIP, przyczyna pęknięcie podłużne taśmy. Przeprost palców i zsunięcie się taśmy na boki stawów PIP
· stosujemy ortezy dzienne i nocne
· łabędzia szyjka- zmniejszona siła chwytu, stosuje się ortezy
Podział:
I°- deformacja może być skorygowana czynnie przez pacjęta
II°- deformacja skorygowana biernie i u trzymana czynnie
III°- deformacja skorygowana biernie, pacjent nie umie utrzymać czynnie
IV°- deformacja nie może być skorygowana biernie
W I° i II° ćwiczenia czynne i zaopatrzenie ortopedyczne (ortezy)
W III° i IV° zabiegi operacyjne
ZZSK- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
Etiologia
- nieznana
- od małych stawów, głównie od zapalenia stawów krzyżowo biodrowych, zmniejsza się ich podatność na obciążenia. Po zmianie chorobowej zmienia się ustawienie miednicy i zmienia się kąt padania kręgosłupa pomiędzy talerze kości biodrowych.
- dochodzi do nieprawidłowego obciążania w obrębie stawów biodrowych
- zmniejszenie lordozy, powiększenie kifozy piersiowej, powiększenie lordozy szyjnej
- zgięcie w obrębie stawów biodrowych, kolanowych, skokowych
- zmiana mechaniki chodu
- wyłączone ruchy rotacyjne miednicy
- zwiększona kifoza piersiowa, zmiana ustawienia łopatek, co ogranicza ruchomość w stawach barkowych
- ustawienie klatki piersiowej powoduje ograniczenie wydolności, oddechowej
układ mięśniowy, złe ustawienie powoduje:
- pośladkowy wielki, mięśnie brzucha, przyczepy zbliżają się, przykurcz w stawach biodrowych
- mięśnie grzbietu, rozciągnięte i cały czas obciążone
- mięśnie obręczy kończyn górnych, ograniczenie ruchomości z powodu złego ustawienia łopatek
Cele usprawniania:
- jeżeli chory ma ZZSK to staramy się by do zesztywnienia doszło jak najpóźniej i w pozycji dla niego jak najbardziej korzystnej
- opóżnienia procesu zesztywnienia
- zapobieganie deformacją
- leszenie istniejących deformacji jeżeli deformacja nie przekracza 30 st to możemy stosować redresje
- poprawa siły mięśniowej szczególnie mięśni przykręgosłupowych
- wypracowanie możliwie prawidłowej kompensacji
- utrzymanie sprawności oddechowej
- zależy od stopnia schorzenia i utrwalonych istniejących deformacji
- obowiązuje zasada opanowania błędnego koła bólu
- odciążenie kręgosłupa, podwieszenie całkowite
- wzmocnienie mięśni brzucha w celu poprawy tłoczni brzucha
- ćwiczenia izometryczne mięśni brzucha bez zbliżania przyczepów
- kompensacja zewnętrzna i wewnętrzna. Wewnętrzna: zgięcie w stawach biodrowych, kolanowych i skokowych. Zewnętrzna: krzesła wysokie, szczypce do podnoszenia przedmiotów z ziemi, łyżki do butów dłuższe, podróżując komunikacją chory powinien mieć gorset.
ZESPOŁU BÓLOWE DOLNEGO ODCINKA KRĘGOSŁUPA
- odcinek lędźwiowy: masywne kręgi, duże otwory międzykręgowe, pionowe ustawienie wyrostków międzykręgowych powoduje powstanie stawów międzykręgowych przebiegających w płaszczyźnie strzałkowej
- krążki międzykręgowe:
· funkcja:
Ø łączą trzony kręgów
Ø wchodzą w skład stawów międzykręgowych
Ø przenoszą wagę ciała
Ø...
demonofthefall