Konstytucja 3 maja 1791
Konstytucja marcowa 1921
Konstytucja kwietniowa (23 kwietnia 1935)
· Pierwsza europejska konstytucja oparta na monteskiuszowskim trójpodziale władzy
· Władza ustawodawcza: Należała ona do Sejmu, który składał się z Izby Poselskiej i Senatu. Izba Poselska składała się z 204 posłów, wybieranych na sejmikach oraz 26 pełnomocników miast, którzy posiadali głos doradczy. Senat składał się ze 132 senatorów. Byli to wojewodowie, kasztelani, biskupi diecezjalni i ministrowie. Posiadał on prawo veta zawieszającego. Sejm Konstytucyjny miał się zbierać, co 25 lat i tylko on mógł zmienić prawo fundamentalne. Kadencja sejmu trwała 2 lata, podejmował uchwały większością głosów, zniesione zostało liberum veto i konfederacje.
· Władza wykonawcza: Była ona w rękach króla i Straży Praw (rządu), mianowanej przez króla i odpowiedzialnej przed Sejmem. Straż Praw składała się z: króla( który jej przewodniczył ), prymasa, marszałka sejmu, przewodniczącego Komisji Edukacji Narodowej i pięciu ministrów. Zajmowała się ona administracją, podlegały jej komisje (Policji, Spraw Wewnętrznych, Interesów Zagranicznych, Wojny i Skarbu).
· Władza sądownicza: Obejmowała ona sądy:*sejmowy*sądy ziemskie *Trybunał Koronny*sądy miejskie
· Wzorem dla Konstytucji marcowej była ustawa zasadnicza francuskiej III Republiki
· Konstytucja stwierdzała, że Polska jest republiką, w której władza należy do Narodu.
· Władza ustawodawcza: sprawował ją dwuizbowy parlament, w skład którego wchodził Sejm i Senat.
1. Sejm: =>stanowił wszelkie prawa publiczne i prywatne=>wybierał prezydenta i kontrolował rząd =>egzekwował odpowiedzialność parlamentarną i konstytucyjną=>odrzucał poprawki Senatu większością 11/20 głosów
=> składał się z 444 posłów, a bierne prawo wyborcze posiadali obywatele od 25 roku życia, czynne zaś od 21 lat
2. Senat: =>brał udział w wyborze prezydenta
=>posiadał możliwość wnoszenia poprawek do ustaw.
=>składał się ze 111 senatorów, a bierne prawo wyborcze posiadali obywatele od 40 roku życia, czynne zaś od 30
· Władza wykonawcza: prezydent (Zgromadzenie Narodowe na kadencję 7 lat) i rząd Rzeczypospolitej
· Władza sądownicza dzieliła się na 3 części:=>Sądy powszechne:*Sąd Najwyższy*Sąd Apelacyjny*Sąd Okręgowy*Sąd Grodzki (od 1928r.)=>Sądy Szczególne:*Sąd Wojskowy*Sąd Pracy (od 1928r.)*Sąd w zakresie stosunków publiczno-prawnych=>Najwyższy Trybunał Administracyjny*Trybunał Kompetencyjny*Trybunał Stanu
· Opracowana pod wpływem silnej osobowości J.Piłsudskiego. Uchwalona została przez sanacyjną większość sejmową z naruszeniem przepisów Konstytucji marcowej i przy nieobecności posłów opozycyjnych, bez wymaganego quorum.
· Nie było jednolitego podziału na władzę wykonawczą i ustawodawczą.
· Władza ustawodawcza:
1. Sejm był wyłączony z funkcji rządzenia państwem.
2. Senat składał się z 96 senatorów z czego 32 było mianowanych przez prezydenta. Kierował sprawami nie zastrzeżonymi dla innych organów władzy, realizował ustawy i dekrety, posiadał prawo inicjatywy ustawodawczej. Ponosił także odpowiedzialność polityczną przed prezydentem, parlamentarną przed Sejmem i Senatem i konstytucyjną przed Trybunałem Stanu.
· Władza wykonawcza: prezydent odpowiedzialny przed „Bogiem i historią”. Pod zwierzchnictwem głowy państwa pozostały: rząd, Sejm, Senat, wojsko, sądy i organy kontroli państwowej. mógł wskazywać swego następcę. Posiadał szereg ważnych uprawnień:*mianował i odwoływał premiera, ministrów, prezesa Sądu Najwyższego, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Sil Zbrojnych*posiadał prawo wydawania dekretówRola Sejmu została ograniczona kosztem wzrostu uprawnień prezydenta. Składał się on z 208 posłów wybieranych w powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich wyborach na kadencję 5 lat. Jego uprawnienia były następujące:*sprawował funkcję ustawodawczą i kontrolną*uchwalał budżet i wprowadzał podatki
· Władza sądownicza: Sądy dzieliły się na:*powszechne: najwyższy, apelacyjny, okręgowy i grodzki *szczególne: wojskowe i pracy *sądy w zakresie stosunków publiczno-prawnych
kamilo914