Jóżef Andrzej Gierowski RZECZPOSPOLITA W DOBIE ZŁOTEJ WOLNOŚCI.pdf

Rzeczpospolita w dobie

złotej wolności

(1648 - 1763)

Józef Andrzej Gierowski

5WIAT KSIĄŻKI

Grupa Wydawnicza

Bertelsmann Media

Jan Pieszczachowicz - redaktor naczelny,

Piotr Turkot - koordynator projektu,

Piotr Rabiej - redaktor odpowiedzialny,

Andrzej Najder - redakcja techniczna

Krystyna Dębska-Soja, Dobromira Malec, Aurelia Nowak, Lucyna

Nowak

Piotr Turkot

Anna Siermontowska-Czaja

Andrzej Betlej, Andrzej Najder, Grzegorz Telega

Józef Andrzej Gierowski, Piotr Rabiej, Piotr Turkot

Agencja Fotograficzno-Reklamowa

„Najder", Archiwum FOGRY,

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Biblioteka Narodowa w

Warszawie, Biblioteka

Jagiellońska w Krakowie, Biblioteka PAN w Gdańsku, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego,

Fundacja XX Czartoryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie, Instytut Geografii Uniwer

sytetu Jagiellońskiego, Klasztor Kamedułów na Bielanach pod Krakowem, Klasztor Kapucynów

w Krakowie, Klasztor Paulinów na Jasnej Górze, Kościół Bernardynów w Krakowie, Kościół

Parafialny w Szczepanowie, Lwowska Galeria Obrazów - Oddział w Olesku, Muzeum Łazienki

Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Narodowe w Krakowie,

Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Narodowe we Wrocła

wiu, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Okręgowe w Toru

niu, Muzeum Pałac w Wilanowie, Muzeum Państwowe w Białymstoku, Muzeum Uniwersytetu

Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Zamku Królew

skiego na Wawelu, Polska Akademia Umiejętności w Krakowie, Skarbiec Katedralny na Wawelu,

Wydawnictwo Dolnośląskie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, Zamek Królewski

w Warszawie, Maciej Bronarski, Adam Cieślawski, Elżbieta Gawryszewska, Wojciech Holnicki,

Agnieszka Indyk, Michał Jurecki, Paweł Kobek, Maria Lankosz-Mróz, Maciej Łanowiecki, Robert

Mączyński, Stanisław Michta, Piotr Mięcik, Grzegorz Morek, Andrzej Najder, Jerzy Najder,

Andrzej Niedźwiecki, Piotr Rabiej, Łukasz Schuster, Maciej Skoczeń, Andrzej Skowroński,

Wojciech Słowakiewicz, Marek Studnicki, Paweł Suchanek, Andrzej Szandomirski, Maciej Zybała,

Adam Wierzba, Edmund Witecki, Grzegorz Zygier, Teresa Żółtowska-Huszcza

PRZYGOTOWANIE Józef Andrzej Gierowski, Andrzej Betlej (s. 240, s. 313), Monika

KAPSUŁ Jaglarz (s. 98, s. 366), Piotr Rabiej (s. 113)

MAPY Jacek Kozak (mapy satelitarne na podstawie Global Digital Eleyation

Model, U.S. Geological Survey, EROS Data Centre, 1993), Andrzej

Najder, Piotr Rabiej, Tomasz Salwierz, Grzegorz Telega

ISBN 83-85719-35-0 komplet

ISBN 83-85719-56-3 T. 5. ISBN

83-7311-077-1

OFICYNA WYDAWNICZA

KRAKÓW, ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 19

f\ Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media Warszawa,

ul. Rosota 10

KOLEGIUM

REDAKCYJNE

KOREKTA

PROJEKT

GRAFICZNY KSIĄŻKI

PROJEKT OKŁADKI

GRAFIKA

WYBÓR ILUSTRACJI

ZDJĘCIA

Spis treści

Wprowadzenie - Rzeczpospolita u progu katastrofy

Wiek straconych nadziei Rywalizacja między sejmem a

królem Początki rządów sejmikowych Średnia

szlachta i magnaci Państwo wielu narodów i wielu

wyznań Wzrost poczucia obywatelskiego

L Kryzys wolności

Ukraina w połowie XVII wieku

Początki powstania Chmielnickiego

Krwawe bezkrólewie

Elekcja Jana Kazimierza i sejm koronacyjny

Niefortunne rokowania i obrona Zbaraża

Protekcja turecka nad Ukrainą i bitwa pod

Beresteczkiem

Pierwsze liberum veto i Batoh

Ugoda perejaslawska

Drugie liberum veto i początek wojny z Rosją

Wielkie Księstwo Litewskie - ofiara najazdu

moskiewskiego

Walki obronne na Białorusi i Ukrainie

Przygotowania szwedzkie do wojny

Najazd szwedzki - czas kapitulacji

Najazd szwedzki - czas oporu

Walki ze Szwedami

Usuwanie wojsk szwedzkich z ziem polskich

Połska ofensywa dyplomatyczna

Pierwsza próba rozbioru Rzeczypospolitej

Końcowe lata wojny ze Szwecją

Pokój oliwski

Zniszczenia wojenne

Straty demograficzne

Ujawnienie się niedostatków organizacji państwa

Reforma albo zapaść

Program reform

Unia hadziacka i wznowienie wojny z Rosją

Zwycięskie walki z Moskwą: szczęśliwy rok 1660

Naruszenie podstaw ustroju: wygnanie arian

Próby wprowadzenia elekcji za życia króla

Fatalny sejm 1661 roku

Konfederacje wojskowe

Dezorganizacja państwa przez Związek Święcony

Rezygnacje w Prusach Książęcych i na Śląsku

Przygotowanie kampanii moskiewskiej

Ostatnia polska wyprawa na Moskwę 96

Rozejm andmszowski i zmiana przymierzy 101

Źródla rokoszu Lubomirskiego 103

Nieudana walka dworu z rokoszem Lubomirskiego 105

Abdykacja Jana Kazimierza 108

Elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego 110

Pierwsze niepowodzenia 112

Zmagania z magnacką opozycją 115

Wsparcie szlachty dla króla 116

Ukraiński zamęt 118

Początek haniebnego roku 1672: zerwanie sejmu zimowego 121

Próby detronizacji Michała Korybuta i zerwanie sejmu wiosennego 122

Rzeczpospolita osamotniona wobec najazdu tureckiego 124

Upadek Kamieńca i dalsze walki z najeźdźcą 126

Upokorzenie w Buczaczu 127

Konfederacje w Gołębiu i Szczebrzeszynie 129

Pojednanie 131

Przygotowanie rozprawy z Turkami 132

IŁ „Babie lato" sarmackiego państwa 135

Ostatnie lata świetności Rzeczypospolitej polsko-litewskiej 135

Zwycięstwo chocimskie

135

Elekcja Jana III Sobieskiego

139

Odparcie najazdów tureckich

139

Sejm koronacyjny i Żurawno

141

Szansa odzyskania Prus Książęcych

143

Meandry polityki bałtyckiej Jana III

146

Niepowodzenia dyplomatyczne w Stambule i Moskwie

148

Sejm grodzieński 1678 roku i zwrot w polityce Jana III

150

Przymierze z Austrią

153

Z odsieczą pod Wiedeń

155

Bitwa wiedeńska

158

Niepowodzenia w sprawie Węgier

161

Liga Święta

166

Nieudane wyprawy na Mołdawię

167

Pokój moskiewski i niefortunna wyprawa 1686 roku

170

Gorączka opozycji - sejm 1688 roku

173

U progu wojny domowej

175

Ułuda poprawy - sejm 1690 roku i ostatnia wyprawa na Mołdawię 178

Pod rządami Marysieńki

181

Opozycja Sapiehów i pogłębianie się rozkladu państwa

185

Odbudowa gospodarki i rozwój kulturalny

189

Sarmatyzm

192

Katolicyzm pod presją sarmatyzmu

194

Ograniczanie uprawnień innowierców

197

Upadek szkolnictwa

199

Przebłyski „wieku rozumu" w nauce

201

Literatura dojrzałego Baroku Sztuka

sarmackiego Baroku Promieniowanie

kultury sarmackiej Życie codzienne w

Rzeczypospolitej Bilans „ babiego lata

DL Wokół unii personalnej z Saksonią

Ponure bezkrólewie

Początki „ czasów saskich "

Saksonia - nowy partner Polski i Litwy

Niepowodzenia absolutystycznych dążeń w Saksonii

Rzeczpospolita w planach Augusta II

Wokół ściślejszego zespolenia Polski i Saksonii

Opanowanie tronu i koronacja Augusta II

Ostatnia kampania i pokój z Turcją

Przygotowanie dzialań nad Bałtykiem

Kwestia pruska i sejm pacyfikacyjny

Walki w Wielkim Księstwie Litewskim

Początki Wielkiej Wojny Północnej: kampania inflancka

Przeniesienie wojny na tereny Rzeczypospolitej

Najazd szwedzki i bitwa pod Kliszowem

„ Taniec goniony "

Rady Senatu i sejm 1703 roku

Odpowiedź opozycji - konfederacja warszawska

Elekcja antykróla

Konfederacja sandomierska i sojusz narewski

Traktat warszawski i dalsze sukcesy Szwedów

Traktat w Altranstddt

Rzeczpospolita na łasce cara

Stanisław I i sandomierzanie

Restauracja Augusta II

Włączenie się Turcji do wojny i walki na Pomorzu Szczecińskim

Kryzys 1713 roku

O wzmocnienie władzy monarszej

Konfederacja tarnogrodzka

Rokowania z tarnogrodzianami

Traktat warszawski i sejm „niemy"

O uwolnienie spod kurateli rosyjskiej: sejmy z lat 1718-1720

i traktat wiedeński

IV. Między anarchią a Oświeceniem

Zniszczenia wojenne i upadek gospodarczy

Wzrost ciężarów chłopskich

Zubożenie chlopów i jego społeczne konsekwencje

Upadek miast

Autonomia i pozycja Żydów

Zmiany w położeniu szlachty

Latyfundia magnackie

203

206

209

210

215

217

218

221

223

227

229

231

233

235

237

239

243

246

248

251

253

255

256

257

260

263

264

266

268

270

271

273

277

281

282

286

291

292

293

295

296

298

299

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: