Gospodarka towarowo – pieniężna (czynszowa)
zanikanie zależności feudalnych-->chłopi wolni mogą dzierżawić-->system wolnej dzierżawy, określona cena
-na północy Połownictwo czyli połowa trafiała do właściciela ziemi, a połowa do chłopa
-zachód renta pieniężna czyli dzierżawa pieniężna szlachcic stawał się rentierem
-chłopom opłaca się inwestować w ziemię i maszyny, bo mają zysk dla siebie
-nowe uprawy i narzędzia (kosę, pług żelazny, koło wodne)
-trójpolówka-->wielopolówkę-->płodozmian-->system jare i ozime
-melioracja
-stosowanie nawozów
-pojawienie się rynków (lokalnych), lokalne warunki kształtowały podaż i popyt
-sprzyjająca polityka tworzy rynek narodowy,
-polityka merkantynizmu
Gospodarka folwarczno – pańszczyźniana (na przykładzie polski)
Folwarki w Polsce:
-folwarki czyli duże gospodarstwa szlacheckie
-pańszczyzna, czyli chłop musi pracować na ziemi pana.
-głównie zboże mniej bydło
-1423 zwiększanie gospodarstw przez wykup sołectw
-wysiedlenia z korzystnych terenów
-zwiększenie pańszczyzny, mniejsza wydajność
-1496 roku wydano przywilej piotrkowski. Zakaz zostawiania ziemi.
-do końca XVI w. gospodarka rozwijała się sprawnie. POLSKA- spichlerz Europy przez Gdańsk.
-rozwijały się miasta nad spływami rzecznymi, bo dogodne usytuowanie i dobry transport
-szlachta nie inwestowała, bo nie zależało jej na tym czy chłop ma czas czy nie
-gospodarka ekstensywna – wzrost produkcji nie dzięki ilości ziemi, ale dzięki powiększeniu arsenału upraw.
-mieszczaństwo gaśnie, jest słabe, ograniczone przywilejami szlacheckimi. Dość dobra pozycja chłopów.
-pod koniec lat 80- tanieje zboże w Rosji, wojny w Sycylii, w Europie. Gospodarka będzie się załamywać.
Bonifacy7