MALARSTWO NIDERLANDZKIE XV WIEKU.pdf

MALARSTWONIDERLANDZKIEXVWIEKU

Bibliografia:

JanosVegh, MalarstwoNiderlandzkieXVwieku, Warszawa1977.

Istotaosobowościmalarzyniderlandzkich,niezależnieodindywidualnychznamionstylu,

sprowadzasiędoumiejętnościprzedstawieniazwielkimartyzmemrealnejrzeczywistościw

obrazach.

Bogactwoszczegółównieprowadzinigdywobrazachniderlandzkichdozamieszania,chaosu.

Malarzeniderlandzcyposiadaliniezwykłąumiejętnośćutrzymaniaprecyzyjnegoporządkuw

przedstawianymprzezsiebieświecie.

Wlatach1420-1500miałmiejsceszczególnyrozkwitmalarstwaflamandzkiego;wgłównych

ośrodkachmiejskichFlandriiiBrabancji,atakżewhrabstwieHolandiiorazbiskupstwachLiègei

Utrechturozwinęłasięoryginalnasztuka,którazerwałazestetykądominującąwXIIIiXIVwieku,

torującdrogę nowemunaturalizmowi.

Niderlandyobejmowałyrozległeterytorium,któreksiążętaBurgundiizjednoczyliprzede

wszystkimnadrodzemałżeństwdynastycznych.Położylitakżekressporommiędzymałymi

państewkamiimiastamibezkoniecznościograniczaniaichprawiswobód.Przyczyniłosiętodo

szybkiegorozwojuekonomicznego.

MiastaNiderlandówstałysiętakżegłównymiośrodkamirozwojuartystycznego.Dzięki

aktywnemuihojnemumecenatowipozycjaartystówuległaradykalnejpoprawie.

Najsłynniejsitwórcybylimalarzaminadwornymilubteżbylimianowanigłównymimalarzami

miast,wktórychpracowali.

Niemniejistotnebyłyzleceniarealizowanedlamecenasówzagranicznych,wszczególności

włoskich(Arnolfini,IlMagnificio).

Rozwójideiimyśleniawśredniowieczu,któryumożliwiłrozkwitsztukiniderlandzkiejwXV

wieku.

wczesneśredniowiecze–rezerwawprzedstawianiuformpięknych,zamiastsamejfromy

przedmiotu,artyściukazywalikilkazjedgocechcharakterystycznych

XIIIwiek–ukształtowanieprzekonania,iżnietylkoświatduchajestgodnyuwagiartystówale

takżeczłowiekinatura(dziełaBoga,awięcuczestnicykryjącegosięwnimpiękna)

XIVwiek-corazwięcejpięknychprzedstawieńczłowiekainatury(zpewnościąwpływ

nominalistycznegonurtufilozofiischolastycznej –nowysposóbmyślenia,wmiejsceogólnychpojęć

głoszonokonkretnośćpojedyńczychrzeczy,costanowiłozachętędoszczegółowejanalizy

przedmiotówotoczenia)

*PanofskybadałJanavanEycka,Panofskyuważał,żenajważniejszymproblememwbadaniudzieł

sztukijestodczytanieichsymbolicznejtreści(szkołaikonologiczna).Kategoria“disguised

symbolism”.

malarzeniderlandzcy–pojęcieszersze

malarzeflamandzcy–pojęciewęższe(zawierasięwniderlandzkich)

Wtworzeniuefektówrealistycznychwspomagałamalarzyrozwiniętaprzeznichnowatechnika

malowaniafarbamiolejnymiicorazwiększapopularnośćobrazówtablicowych.

Badaniaperspektywy(równoleglewNiderlandachiItalii,alewinnysposób):

Niderlandy–umiejętnośćoddawaniagłebiperspektywicznejprzezszeregowanieposzczególnych

motywówpejzażowychjednegozadrugim.

Italia–zwróceniekuprawomgeometriiizjejpomocąustalenieteoretycznegomodelukonstrukcji

perspektywylinearnej,opartejnazdążającychdopunktuzbieguliniachprostopadłychdo

płaszczyznyobrazu.

MELCHIORBROEDERLAM (MistrzzYpres)

Czynny1394–1409

Tworzyłwstylufrancusko–flamandzkim.

Przywiązywałwagędowdziękulinearnejstrukturykompozycji(paryskość).

Głównymprzedmiotemjegozainteresowaniabyłproblemusytuowaniapostaciwprzestrzeni:

wśródgeometrycznychformarchitektonicznychczyteżwzamkniętymskałamipejzażu.

Postawiłprzedsobąnieznanydotądproblemkształtowaniaprzestrzeniiwmalarstwie.

ŹródłostyluMistrzazYpresupatrywanewsztucewłoskiej–malarstwosieneńskie.

(inspiracjeAmbrogiemLorenzettim,BartoldodiFredim)

Niewykształciłuczniów,aniniestworzyłwłasnejszkoły.

“OfiarowaniewświątyniiucieczkadoEgiptu”1394-1399

ZamówienienadwaskrzydłaołtarzaodFilipaŚmiałego(książeburgundzki)doklasztoruKartuzów

wChampol.

GOTYKMIĘDZYNARODOWYLATOK.1400

Stylrozwijającysięnaterenachniedającychsięwyraźnieokreślić.

Artyściczescyiwłoscy,niemieccyifrancuscyodegraliwjegokształtowaniuroleniemal

równorzędne,stądteżczęstodziełapowstałewmiejscachznacznieodsiebieoddalonychwykazują

uderzającepodobieństwo.

Mecenasamiorazzleceniodawcamibyłynajczęściejdworyksiążęceiwyższaszlachta.Finezjętego

stylu,anawetjegoprzerafinowaniezwykosiętłumaczyćarystokratycznymzamiłowaniemdo

elegancji,wytworności,przepychu,jakkolwiekformypozostawałyniezmienioneiwtych

przypadkach,gdyzamawiającymbyłmieszczaninlubjakaśorganizacjaspołeczna.

Popularnośćwyrobówzłotniczychwtymokresie.

Malarzeflamandzcyoddalalisięodestetykistylumiędzynarodowego,opartejnaarystokratycznym

idealizmieistereotypowymformalizmiegotyckiejlinii.Wichmiejscezaproponowalizbliżeniesię

dorzeczywistości,eksploracjęmaterialnegopięknaiharmoniikształtówpoprzezzastosowanie

drobiazgowejtechnikiopartejnawnikliwejobserwacji.Obrazymistrzówniderlandzkichmiały

wielecechgotyckich,jednakoferowałynowąwizjęświata.

Rozkwitiluminatorstwa(odpołowyXIVwiekudolat1415-20).Okołoroku1400pojawiająsię

całostronicoweiluminacjeorozmiarachbliskichmałymobrazomtablicowymnp. Mistrz

GodzinekMaréchaldeBoucicaut.

MistrzGodzinekMaréchaldeBoucicaut

MalarzczęstoidentyfikowanyzartystąbrugijskimJacquesCoënem.

Głównedziełowykonałwlatach1405–1408nazamówienieJeanaMeingre(określanymianem

MaréchaldeBoucicaut).

Malarztenwpełniświadomiestosujeperspektywępowietrznądlawywołaniawrażeniaprzestrzeni.

Źródłoświatłaumieszczazazwyczajwformiezłotegostrumieniapromienitryskającegoześrodka

lubskrajusklepienianiebieskiego,cooromniezwiększyłodekoracynośćminiatur,leczzmniejszyło

głębięprzestrzeni,wzmacniającraczejefektypłaszczyznowe.

BraciaLimburg(3braci:Pol,Jan,Herman)

Miniaturywsłynnejksiędze TrèsrichesheuresduducdeBerry (średniowiecznyrękopis)

*KsięgiGodzinektospecjalny,późnośredniowiecznyrodzajmodlitewnikówdlaludziświeckich,

będącyodpowiednikiembrewiarza.Modlitwyzłożonegłówniezfragmentówpsalmów

dostosowanebyłydorokukościelnego,itowarzyszyłimkalendarzorazminiaturyprzedstawiające

wkrajobrazieludzizajętychczynnościamicharakterystycznymidlaposzczególnychmiesięcy.

Wwiększościkompozycjiwystępujejakiśwłoskimotywrenesansowy,jednakcalośćutrzymana

jestwkonwencjonalnymstylupóźnegogotyku.

DziełoBraciLimburgjestowielebardziejwysmakowaneestetycznieniżdziełaMistrzaBoucicaut,

jednaktotendrugibyłowielebardziejnowatorski(jakopierwszyzastosowalpewnezabiegi

malarskie).

Dziełosztukidworskiejwduchugotykumiędzynarodowego.

Wydobywanienastrojupejzażu.

MISTRZZFléMALLE(utożsamianyzRobertemCampin)

ur.1379–zm.1444-7

Przezdłuższyczassądzono,żeanonimowyMistrzzFlémalle,autortrzechkwaterołtarzowych,

przechowywanychweFrankfurcie,toRogervanderWeydenwswymmłodzieńczymokresie.Dziś

wiadomo,iżRogerbyłuczniemMistrzazFlémalle(RobertaCampin).

RobertCampinbyłwięcpierwszymmalarzemznowejgeneracjiflamandzkiej,któregonazwisko

jestnamznane.

PierwszepraceCampinanależąjeszczedotradycjifranko-burgundzkiej.Szczególniesilnie

odczuwalnesąwnichwpływyMelchioraBroederlama.

JednakstylCampinaoddalasięstopniowoodpostulatówgotykumiędzynarodowegoiwzbogaca

sięoposzukiwanianowegorealizmu,dalekiegooddworskiejidealizacji,natomiastprzesycone

swojskością.

Pojawieniesięjegodziełnaznaczyłokoniecpanowaniagotykumiędzynarodowegoipoczątek

szkołyflamandzkiej,którawXVwiekuzdobyłatakwielkąsławę.

“BożeNarodzenie”1420-1425

“OłtarzzMérode”ok.1425 (OłtarzZwiastowania)

IdeaprzedstawianiaZwiastowaniawewnętrzu

zrodziłasięnaterenieItalii.Takżesiedzącana

ziemiiMariapojawiałasięczęstowmalarstwie

włoskimdlapodkreśleniajejpokory.

Połączeniejednaktypuikonograficznego

“Madonnadell'Umilità”zukazującymsięw

komnacieaniołemnależyjużdozdobyczy

malarstwaflamandzkiego.

Fundatorołtarza–IngelbrechtszMechelen

“OłtarzvonWerl”1438

JANVANEYCK(problemistnieniajeszczebrataHubertapraktycznienierozwiązany)

IstnienieHubertaproblematyczne.Hubertnajprawdopodobniejjest“postaciąlegendarną”.

“OłtarzGandawski”1432–przed1434

Ołtarztenporównujesiędodo

średniowiecznejsummyteologicznej:zawiera

bowiemrówniebogatąiwielowarstwowąsumę

prawdwiary.

“MadonnawKościele”1425-30

JanvanEyckbyłnadwornymmalarzemksięciaBurgundii–FilipaDobrego.

“MadonnakanclerzaRolin”1433

“MadonnakanonikavanderPaele”1436

“PortretmałżeństwaArnolfinich”1434

JakkolwiekwpływyVanEyckaoddziałalyszeroko,artystajednaknieznalazłnaśladowcóww

dosłownymtegosłowaznaczeniu.Wyjątkiembyłjedynie PetrusChristus, któryukończyłkilka

rozpoczętychdziełmistrza;byćmożeodziedziczyłponimrównieżwarsztatiszkice.

PETRUSCHRISTUS

Czynny1442-1472/3

InspirowałsięzarównoJanemvanEyckiem,jakiRogeremvander

Weydenem.

Jestjednakjedynymartystą,któregostylmożnauznaćza

bezpośredniąkontynuacjędziełaJanavanEycka.WBrugii

uznawanybyłzanajwiększegomalarza,zarazpovanEycku.

Prawdziweimięartystyniejestznane.

Przypuszczasię,iżjegopierwszedzieła-“Św.Hieronim”,

“Madonna”z1442i1443–byływrzeczywistościukończonymi

przezniegoobrazamimistrza.

Petrusniedodałniczegodoosiągnięćswojegopoprzednika

dotyczącychsposobutraktowaniatematykisakralnej,jednakjego

malarstwobardzoczęstostanowiprzykładnieugiętejwierności

światuwidzialnemu(charakterystycznedlawiększejczęści

malarstwaniderlandzkiegowXVwieku)

WdorobkuartystyznajdujesiętakżeportretprzypisywanyPetrusowiwykazującywpływstylu

AntonelladeMessina.PeterChristusmógłprzebywaćwNeapoluizetknąćsięzdziełami

Antonella.

OstatnimdziełemPetrusajest“Madonna”ocechach'sacraconversazione'.

Pierwszyartystapotrafiącynamalowaćwnętrzawbezbłędnymujęciuperspektywicznym.

“Madonna”1445

“Św.Eligiuszzłotnik”1449

“Portretmłodzieńca”1452

ROGERVANDERWEYDEN

1399lub1400–1464

JegomistrzembyłRobertCampin.

UczniemCampinazostałok.roku1427,po5latachzostałmistrzemwjegopracowni.

RogerzostałtakżemianowanyoficjalnymmalarzemBrukseli.

Podobnook.1450odbyłpodróżdoWłoch,cowywarłowpływnajegostyl.Wewczesnejfazie

twórczościpozostawalpodwpływemCampina–operowałzasobemjegoform.Ujawniałjednak

takżewpływyvanEycka(ów).

“Zdjęciezkrzyża”1430-1440

ObrazwykonanydlakościoławLeuven(obecniewPrado).

UmiejętnośćodtwarzaniauczućuczyniłazWeydenadoskonałegoportrecistę.

“Portretmłodejdamy”

Portrety: Karolaśmiałego,FilipadeCroy,Lionellad'Este.

“Mężczyznazestrzałą” (prawdopodobnieportretAntoin'adeBourgogne)

WobrazachRogerabrakzapamiętałegopodziwuvanEyckadlamaterialnościrzeczy;jegobardziej

interesowałczłowiekijegouczucia.RogervanderWeydenniezwyklepomysłowoobrazowałgesty

iruchy,odzwierciedlająceduszępostaci.

“SądOstateczny”1446-1452

ObrazwykonanynazlecniekanclerzaRolindoszpitalaBeaunewBurgundii.

“OłtarzColumby”(PokłonTrzechKróli)1460-1462

OstatniokreswsztuceWeydenajestkonsekwencjąjegopodróżydoRzymu.Zmalarstwa

toskańskiegoartystaprzejąłjegomonumentalnośćijednorodnośćkompozycyjną,atakżegiętkość

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: