Aktywność ruchowa w prewencji
choroby niedokrwiennej serca
Choroba niedokrwienna serca inaczej choroba wieńcowa jest to zespół objawów klinicznych i zmian morfologicznych zależnych zwykle od miażdżycy tętnic wieńcowych. Choroba wywołana jest ograniczeniem dostawy tlenu do mięśnia sercowego w stosunku do potrzeb metabolicznych. Do jej podstawowych zespołów klinicznych należy: dławica piersiowa, zawał serca oraz nagła śmierć sercowa. Choroba wieńcowa obejmuje zarówno zmiany i objawy o charakterze przewlekłym i bezobjawowym jak i burzliwe objawy zależne od niedokrwienia lub martwicy mięśnia sercowego. Z praktycznego punktu widzenia przydatny jest stosowany często podział na: chorobę wieńcową przewlekła, ostrą niewydolność wieńcową i zawał serca. Do upośledzenie przepływu wieńcowego prowadzi oprócz miażdżycy wiele innych chorób np.: rozwarstwiający tętniak aorty, kiłowe zapalenie jej części wstępującej, zatory skrzeplinami pochodzącymi z lewego przedsionka, zmiany wrodzone, przetoki tętniczo-żylne. Zmienione tętnice wieńcowe mogą wykazywać nasilone reakcje spastyczne, wywołując objawy dławicowe.
Epidemiologia
Częstość występowania choroby niedokrwiennej serca wzrasta gwałtownie po 40 r.ż., zwłaszcza u mężczyzn. Poniżej 45 r.ż. występuje ono dziesięciokrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Liczba zgonów z powodu choroby niedokrwiennej serca zwiększyła się w ostatnich dwudziestu latach bardzo znacznie.
Patogeneza
Podstawową przyczyną choroby wieńcowej są zmiany w tętnicach wieńcowych powstałe w wyniku odkładania się tłuszczów. Złogi te przybierają postać blaszek, coraz grubszych, położonych od wewnętrznej strony zajętej tętnicy, a tym samym zmniejsza się przepływ krwi przez naczynia krwionośne. Postępująca niedrożność tętnic wieńcowych powoduje upośledzenie ukrwienia mięśnia sercowego, które przez różnie długi czas może nie dawać żadnych objawów klinicznych. Pojawienie się choroby zależy nie tylko od nasilenia zmian, ale również szybkości ich rozwoju. Przy powolnym rozwoju choroby pierwsze objawy kliniczne pojawiają się zwykle w warunkach wysiłku fizycznego lub innych sytuacjach związanych z ostrym zwiększeniem zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen. Choroba wieńcowa może wykazywać także przebieg bez objawowy, w krótszych i dłuższych okresach lub stale, aż do wystąpienia ciężkich powikłań i następstw. Ponad połowę wszystkich zejść śmiertelnych w chorobach wieńcowych stanowi nagły zgon. Przyczyną nagłego zgonu u większości chorych są zaburzenia rytmu spowodowane ostrym niedokrwieniem mięśnia sercowego.
Najważniejsze czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca
Objawy kliniczne
Podstawę rozpoznanie choroby wieńcowej stanowi charakterystyczny ból dławicowy. Ból, połączony z uczuciem dyskomfortu i ucisku lub pieczenia, występuje za mostkiem, ale często obejmuje całą powierzchnię klatki piersiowej. Promieniuje najczęściej do szyi, żuchwy, ramion, łokci, palców rąk. Bóle występują najczęściej podczas wysiłku. Może wywołać je także ostry stres lub wstrząs psychiczny. Bólowi towarzysz lęk nie utrudniający oddychania. Pod koniec napadu bólowego może wystąpić czkawka, przynosząca ulgę choremu.
Leczenie
W leczeniu uwzględnia się farmakoterapię oraz leczenie zachowawcze, wraz z postępowaniem fizjoterapeutycznym. W razie konieczności stosuje się interwencje chirurgiczne przy jednoczesnym leczeniu objawowym i stosowaniu zasad prewencji.
Postępowanie fizjoterapeutyczne
Aktywność, ruch, wysiłek zwiększają wydolność i sprawność układu krążenia, a także sprawność naczyń wieńcowych, zaopatrujących samo serce. Ćwiczenie, praca mięśni, intensyfikacja przemiany materii wpływają na wydolność obwodowego układu krążenia, wspomagają odpływ z tkanek zalegającej krwi żylnej, chłonki, ułatwiając dopływ krwi tętniczej, bogate w tlen i składniki, przez co poprawiają trofikę tkanek.
Ważnym elementem postępowania fizjoterapeutycznego w profilaktyce oraz leczeniu choroby niedokrwiennej serca jest kinezyterapia, której celem jest poprawa ukrwienia mięśnia serca i przyspieszenie odprowadzenia krwi z obwodu. Kinezyterapia obejmuje ćwiczenia : oddechowe, izometryczne kończyn górnych, dolnych i tułowia, czynne wolne wszystkich grup mięśniowych; wskazane ćwiczenia w wolnym tempie ze stopniowo wzrastającym stopniem trudności, ćwiczenia rozluźniające obręcz barkową i relaksacyjne. Zalecane jest, aby chorzy z chorobą niedokrwienną sami indywidualnie poprawiali swoją kondycję fizyczną poprze marsze, spacery lub biegi, wskazana jest jazda na rowerze pływanie rytmiczna gimnastyka i wycieczki piesze. Wysiłek fizyczny powinien być dawkowany z wykluczeniem nadmiernych obciążeń treningowych.
Przeciwwskazania do stosowania ćwiczeń:
Dokładne badanie lekarskie, a także ocena przeprowadzona przez fizjoterapeutę bezpośrednio przed przystąpieniem do ćwiczeń, umożliwiają wykrycie stanów, w których ćwiczenia fizyczne mogą stwarzać niebezpieczeństwo pogorszenia się stanu zdrowia chorego lub nie dadzą oczekiwanych efektów. Część z tych stanów stanowi przeciwwskazania bezwzględne, to znaczy takie, których stwierdzenie uniemożliwia rozpoczęcie lub Kon tynkowanie programu ćwiczeń fizycznych. Inne stanowią przeciwwskazania względne, a więc takie, których stwierdzenie jest przeciwwskazaniem do prowadzenia ćwiczeń fizycznych w zależności od dodatkowych warunków.
Przeciwwskazania bezwzględne:
* niestabilny okres przebiegu choroby,
* niewyrównana niewydolność krążenia-ostra lub nasilająca się przewlekła
* występowanie niedokrwienia mięśnia sercowego o bardzo niskim progu
wysiłkowym
* zmiany EKG sugerujące występowanie ostrego epizodu wieńcowego
* niekontrolowane zaburzenia rytmu akcji serca zagrażające nasileniem się i
zatrzymaniem krążenia lub spowodowaniem niewydolności serca
* zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego III stopnia i niższych,
jeśli stopień przewodnictwa podwyższa się w czasie wysiłku
* tętniak rozwarstwiający się aorty
* zapalenie serca lub osierdzia
* hipotensja z objawami klinicznymi
* zapalenie zakrzepowe żył
* świeże zatory tętnicze płucne lub obwodowe
* ostre choroby systemowe i gorączkowe
*ostre zaburzenia psychiczne
Przeciwwskazania względne:
* wady serca
* kardiomiopatia ze zwężeniem drogi odpływu
* tętniaki lewej komory, tętniaki aorty
* o0becność skrzepliny wewnątrzsercowej
* podwyższone, niekontrolowane ciśnienie tętnicze
* nieprawidłowe zmiany ciśnienia tętniczego czasie wysiłku
* tachykardia zatokowa
* zaburzenia rytmu serca wyzwalane wysiłkiem
* nowe zmiany w EKG
* zastoinowa niewydolność serca
* zbyt krótki okres od poprzedzającego ostrego epizodu choroby układu
krążenia
*występowanie innej zaawansowanej choroby ograniczającej wydolność
wysiłkową
* nie zagojone rany pooperacyjne
* niewyrównana zaburzenia metaboliczne
* zaburzenia układu mięśniowo-stawowego i nerwowego ograniczające
możliwość wykonania ćwiczeń lub nasilające się pod wpływem wysiłku
fizycznego
* przewlekłe choroby infekcyjne, zapalne
* niewydolność wątroby i nerek
* niedokrwistość
* nie dokończony proces diagnostyczny i brak stabilizacji procesu leczenia
fizjoterapia_um