Inżynierowie polscy w XIX i XX w t10 pod red Zdzisława Mrugalskiego (2007).pdf

Polskie Towarzystwo Historii Techniki

INŻYNIEROWIE POLSCY

W XIX I XX WIEKU

TOM X

Pod redakcją Zdzisława Mrugalskiego

Warszawa 2007

Pod red.: prof. dr hab. inż Zdzisława Mrugalskiego

Adres redakcji:

Polskie Towarzystwo Historii Techniki

ul. Towarowa (Muzeum Kolejnictwa)

skrytka pocztowa 44; 00-985 Warszawa

Przygotowanie do druku: Dorota Kozłowska

Tom finansowany przez:

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Wydawnictwo Retro-Art.

ul. Em. Plater 25; 00-688 Warszawa

tel 0-22 838 18 28; 0-502 250 788

ISBN: 83- 87992-43-7

Druk i oprawa: Zakład Poligraficzny „Primum” s.c. Grodzisk

Mazowiecki, Kozerki 17 a, tel. 0-22 72418 76

nakład 150 egz.

S PIS TREŚCI

WSTĘP (Zdzisław Mrugalski)............................................................... 5

INTRODUCTION................................................................................... 7

Ryszard Kołodziejczyk: Małe miasta i miasteczka w XIX i XX

wieku do 1939 roku – problemy gospodarcze i społeczne .............. 9

Regina Renz: Przemysł małych miast i miasteczek Kielecczyzny

w XIX i XX wieku do 1939 roku.................................................... 37

Arkadiusz Zawadzki: Przemysł Łukowa w latach 1918 – 1939..........6 3

Stefan Wróblewski: Powstanie Stalowej Woli.................................... 99

Zygfryd Piątek: Polskie górnictwo węgla kamiennego

w latach 1945 – 1995..................................................................... 169

Kazimierz Żelazkiewicz: Zakłady Mechaniczno-Precyzyjne

MERA-BŁONIE w Błoniu k. Warszawy (1956 – 1976)..............2 01

Kazimierz Żelazkiewicz: Kujawska Fabryka Manometrów

MERA-KFM we Włocławku (1945 – 1990)................................ 259

WSTĘP

Dziesiąty (a więc „jubileuszowy”) już tom z serii „Inżynierowie polscy

XIX i XX wieku ”, wydawanej przez Polskie Towarzystwo Historii Techni-

ki, zawiera dalsze prace charakteryzujące sytuację gospodarczą i stan

niektórych gałęzi polskiego przemysłu w okresie rozbiorów i w latach

międzywojennych, a niektóre także – w latach powojennych. Podobnie jak

poprzednie, tom X w dużej mierze wzbogaca naszą wiedzę o rozwoju

polskiej techniki i gospodarki.

Tom ten otwiera artykuł autorstwa prof. dr hab. Ryszarda Kołodziej-

czyka dotyczący sytuacji gospodarczej i społecznej polskich miast i mia-

steczek w przed odzyskaniem niepodległości w 1918 roku oraz w okresie

międzywojennym. Omawia on m.in. różnice w poziomie życia i rozwoju

gospodarczego w „Polsce centralnej” i na tzw. „Kresach” oraz w innych

regionach kraju.

Autorką następnej pracy jest dr Regina Renz, która w swym artykule

przedstawiła historię przemysłu w małych miastach Kielecczyzny. Impo-

nujące są osiągnięcia zakładów i fabryk tego regionu zwłaszcza w dzie-

dzinie przemysłu metalowego i ceramicznego.

W kolejnej publikacji mgr Arkadiusz Zawadzki omawia stan prze-

mysłu w Łukowie w latach międzywojennych. Dominował tam prze-

mysł lekki i spożywczy.

W następnej publikacji mgr inż. Stefan Wróblewski przedstawia histo-

rię budowy i najważniejsze osiągnięcia Huty Stalowa Wola, która była

największą inwestycją w Centralnym Okręgu Przemysłowym w latach

1937 – 1939. Autor szczegółowo opisuje genezę koncepcji i wyboru loka-

lizacji Huty, jej założenia produkcyjne, a także problemy zapewnienia

surowców i energii oraz zapewnienia odpowiedniej liczby wykwalifiko-

wanych pracowników. Całą inwestycję zrealizowano wyłącznie rękami

polskich inżynierów i robotników, w rekordowo krótkim czasie – 26 mie-

sięcy. Inicjatorem i głównym realizatorem budowy był inż. Marceli Sie-

dlanowski, który był też pierwszym dyrektorem Huty.

W trzech ostatnich rozdziałach opisane są wybrane zakłady wydo-

bywcze i przemysłowe działające już w czasach powojennych.

Dr inż. Zygfryd Piątek omawia organizację i osiągnięcia polskiego

górnictwa węgla kamiennego, który przez wiele lat był nie tylko pod-

stawowym surowcem energetycznym, ale także głównym towarem

eksportowym.

Ostatnie dwie publikacje autorstwa inż. Kazimierza Żelazkiewicza sta-

nowią przyczynek do historii polskiego przemysłu precyzyjnego. W pierw-

szym artykule autor opisuje historię uruchomienia w 1959 roku produkcji

zegarka naręcznego „Błonie” na licencji radzieckiej. Początkowo zegarki

montowano z części importowanych, jednak docelowo produkcja części

miała być uruchomiona również w fabryce w Błoniu. Jednak kiedy w

1961 r. pod kierunkiem autora, po pokonaniu dużych trudności organiza-

cyjnych i technologicznych, wyprodukowano pierwszą partię 1000 zegar-

ków całkowicie z polskich części, z nieznanych powodów władze rządowe

poleciły zaprzestanie tej produkcji, pozostawiając jedynie możliwość

montażu zegarków z części radzieckich.

W następnej publikacji inż. K. Żelazkiewicz opisuje przebieg udo-

skonalania technologii i wzrostu jakości manometrów produkowanych

w KFM we Włocławku, gdzie został on przeniesiony służbowo po

zakończeniu przygotowania uruchomienia produkcji zegarka naręcz-

nego w ZMP w Błoniu.

Publikacje zawarte w X tomie z serii „ Inżynierowie polscy w XIX i XX

wieku” w znacznym stopniu uzupełniają naszą wiedzę w dziedzinie badań

nad dziejami polskiego przemysłu. Publikowanie wyników badań doty-

czących historii polskiego przemysłu zamierzamy kontynuować w następ-

nych tomach tej serii.

Zdzisław Mrugalski

Warszawa, lipiec 2007 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: