Zatrucia grzybami.pdf

Zatrucia grzybami

Zbieranie grzybów w Polsce było i jest bardzo popularne. Są one chętnie spożywane ze

względu na walory smakowe i zapachowe, którymi wyróżniają się wśród innych produktów

spożywczych. Z jednej więc strony są cenionym artykułem spożywczym, ale z drugiej -

niestety - mogą stać się przyczyną śmiertelnych zatruć pokarmowych. W Polsce rośnie wiele

gatunków grzybów o różnej toksyczności. Spotykamy gatunki śmiertelnie trujące, trujące,

warunkowo jadalne i jadalne.

Większość najbardziej niebezpiecznych grzybów to grzyby blaszkowe, które posiadają na

spodniej stronie kapelusza blaszki (cienkie listewki). Najsmaczniejsze grzyby jadalne mają na

spodniej stronie kapelusza rurki, tzn. warstwę ułożonych obok siebie rureczek,

przypominającą gąbkę. Popularnie nazywamy je grzybami rurkowymi. W tej grupie nie

spotyka się grzybów śmiertelnie trujących, Należy pamiętać, że borowik szatański (Boletus

satanas) - nie spotykany w Polsce od 1932 roku - nie jest śmiertelnie trujący, a jedynie u osób

sprawdzających smak grzyba w lesie na surowo może spowodować zaburzenia żołądkowo-

jelitowe. Natomiast popularnie nazywany szatanem - goryczek żółciowy nie posiada

właściwości trujących, jest jedynie bardzo gorzki i z tego powodu niejadalny.

Większość grzybów rurkowych to znakomite grzyby jadalne, takie jak:

podgrzybki - brunatny, zajączek, złotawy

maślaki - ziarnisty, strojny, sitarz, pstry, zwyczajny

koźlarze - babka, czerwony, grabowy, różne odmiany borowika szlachetnego.

Większość najbardziej niebezpiecznych, śmiertelnie trujących

grzybów ma blaszki o białym zabarwieniu nie zmieniające się w

okresie wegetacji. Takie owocniki należy szczególnie dokładnie

obejrzeć przed włożeniem do koszyka. Należą do nich wszystkie

muchomory, a wśród nich muchomor sromotnikowy (rys. nr 1) -

grzyb średniej wielkości o zielono zabarwionej skórce kapelusza,

białych blaszkach i trzonie długim, wysmukłym, u dołu bulwiaste

zgrubiałym, tkwiącym w odstającej pochwie. W górnej części ma

przyrośnięty zwisający pierścień. Jeden średni owocnik może

spowodować śmierć dorosłego człowieka.

Podobne do niego muchomory - wiosenny (rys. nr 2) i jadowity

(rys. nr 3) są całe białe i bywają mylone z młodymi pieczarkami.

Tak samo jak muchomor sromotnikowy są śmiertelnie trujące.

Trucizny w nich zawarte nie rozpuszczają się w wodzie, dlatego

obgotowywanie tych grzybów nie

powoduje zmniejszenia ich

właściwości trujących. Pamiętajmy o

tym! Śmiertelnie trujące muchomory

mają blaszki białe, niezmienne i tym

różnią się od podobnych do siebie

gatunków jadalnych. Drugą cechą różniącą je od grzybów

jadalnych jest trzon, który w górnej części ma przyrośnięty

pierścień oraz zgrubiałą podstawę ukrytą w odstającej pochwie.

Często zbieracze odcinają trzon powyżej pierścienia, pozostawiając charakterystyczne części

tego gatunku w ściółce leśnej. W ten sposób nie ma możliwości odróżnienia np. muchomora

sromotnikowego od zielono zabarwionych gołąbków, gąski zielonki, czubajki kani, a

muchomora wiosennego i jadowitego - od młodych dziko rosnących pieczarek. Do grzybów

powodujących również zatrucia śmiertelne wskutek uszkodzenia nadnerczy, nerek i wątroby,

należy zasłonak rudy i piestrzenica kasztanowata.

Zasłoniak rudy (rys. nr 4) - owocnik średniej wielkości,

cynamonowo-rudy z brunatno-żółtym trzonem jest grzybem

śmiertelnie trującym, powodującym zanik nadnerczy. Zatrucie

może wystąpić po 2 dniach, ale niekiedy i po 2 tygodniach.

Zawiera truciznę, która nie rozpuszcza się w wodzie i dlatego

gotowanie nie zmniejsza toksyczności tego grzyba.

Piestrzenica kasztanowata (rys. nr 5) - grzyb o pofałdowanej

brązowej główce osadzonej na bruz-dowatym białym trzonie, to również grzyb trujący. Traci

on właściwości trujące podczas suszenia przy dużym dostępie powietrza.

Inną, nie mniej ważną grupę grzybów stanowią gatunki, które zawierają trucizny atakujące

system nerwowy. Do najbardziej znanych należą: strzępiaki, lejkówki, muchomor czerwony,

muchomor plamisty, czernidlaki.

Strzępiak ceglasty (rys. nr 6) - kapelusz u młodych owocników blado – żółty później - o

zabarwieniu łuski dojrzałej cebuli. Brzeg kapelusz popękany i postrzępiony. Blaszki u

młodych białawe, u starszych oliwkowo - brązowe. Objawy zatrucia występują po 30 min. od

spożyciu potrawy grzybowej.

Lejówka odbielona (rys. nr 7) - owocniki drobne, kapelusz biały spłaszczony, o brzegu lekko

podwiniętym; blaszki białe, trzon biały. Objawy zatrucia pojawiają się po 30 - 60 min.

Krowiak podwinięty (olszówka) (rys. nr 8) - owocniki

ochrowobrązowe, rdzawooliwkowe lub szarooliwkowe. U

młodych owocników brzeg silne podwinięty. Blaszki

oliwkowobrązowe zbiegające się na krótki prosty trzon.

Objawy zatrucia występują po 4,5 - 5 godz. po spożyciu

potrawy. Obgotowywanie tego populanego grzyba zmniejsza

właściwości trujące tego gatunku, ale nie likwiduje ich

zupełnie. Stąd grzyby te u niektórych osób mogą nie wywołać widocznych objawów zatrucia,

a występujące zaburzenia w oddychaniu i krążeniu niekiedy nie są kojarzone ze spożyciem

grzyba.

Muchomor czerwony (rys. nr 9) - owocnik duży, kapelusz początkowo wypukły, później

spłaszczony, czerwony lub żółto - pomarańczowy z białymi łatkami. Blaszki białe, trzon

wysmukły, długi, biały, w górnej części przyrośnięty biały pierścień, zwisający w postaci

kołnierza, podstawa zgrubiała.

Muchomor plamisty (rys. nr 10) - owocnik brązowożółty, brązowoszary lub ciemno brązowy,

pokryty białymi łatkami. Brzeg owocnika wyraźnie prążkowany. Blaszki białe, gęste. W

górnej części długiego trzonu przyrośnięty pierścień, dolna część trzonu bulwiasto zgrubiała z

jednym lub kilkoma wałeczkami. Objawy zatrucia występują po 2 - 3 godz. po spożyciu.

Trzecią grupę stanowią grzyby powodujące zatrucia, biegunki i wymioty prowadzące do

odwodnienia organizmu oraz duże osłabienie po 3-4 godzinach od spożycia. Są to różne

gołąbki, mleczaje, gąski, maślanki wiązkowa i ceglasta, niektóre czubajki, muchomor

cytrynowy, pieczarka żółtawa, wieruszka ciemna, niektóre goździeńce. Wszystkie

wymienione grzyby posiadają na spodniej stronie kapelusza blaszki. Gdyby grzybiarze

zechcieli zrezygnować ze zbierania grzybów blaszkowych, mało sobie znanych, wówczas

praktycznie wyeliminowałoby zatrucia pokarmowe grzybami, a grzybobranie nigdy nie

kończyłoby się tragedią.

Zatrucia grzybami możesz uniknąć, jeżeli:

Zachowasz rozwagę i będziesz zbierał tylko gatunki dobrze ci znane.

Ze ściółki będziesz wyjmował cale owocniki, zwracając również uwagę na trzon,

który zawiera ważne charakterystyczne cechy umożliwiające odróżnienie gatunków

trujących od jadalnych.

Przy zbieraniu grzybów obejrzysz dokładnie cały owocnik i ustalisz przynależność

gatunkową grzyba, a w przypadku wątpliwych danych okaz wyrzucisz.

Nie będziesz zbierał owocników małych, u których nie wykształciły się jeszcze cechy

danego gatunku.

Będziesz pamiętał, że większość grzybów trujących to grzyby blaszkowe, a

muchomory mają blaszki białe.

Nie będziesz zbierał olszówek i innych grzybów szkodliwych dla zdrowia,

powodujących zaburzenia żołądkowo- jelitowe.

Nie będziesz przechowywał potraw z grzybów nawet w lodówce, pamiętając, że psują

się one łatwo i szybko i powstają w nich substancje trujące.

Grzyby należy:

- Zbierać do przewiewnych koszy, nigdy do plastikowych woreczków, gdyż ulegają

zaparzeniu (w wyniku czego powstają nawet w gatunkach jadalnych substancje

trujące).

- Zbierać rano, gdyż w dzień są nagrzane i podatne na zaparzenie.

- Przed włożeniem do koszy należy je dokładnie oczyścić i obejrzeć.

- Zbierać tylko zdrowe okazy, które osiągnęły odpowiednią wielkość.

Nie należy:

- Zbierać grzybów w czasie deszczu, gdyż nasiąknięte wodą łatwo psują się.

- Niszczyć ściółki, bowiem niszczy się grzybnię, która w następnym roku nie będzie już

owocować.

- Jeść zbyt dużej ilości grzybów, są one ciężkostrawne.

- Podawać potrawy z grzybów małym dzieciom, osobom starszym i chorym.

Pamiętajmy, że wszystkie zatrucia objawiają się bólami głowy, brzucha, nudnościami i

biegunką. Konieczna jest wtedy pomoc lekarza, żadna inna nie pomoże, gdy stan zdrowia

ciągle się pogarsza.

Pamiętajmy, że przy zatruciach muchomorem sromotnikowym występuje faza pozornej

poprawy, po której stan chorego gwałtownie się pogarsza. Wezwany w porę lekarz może

uratować mu życie.

Tekst zaczerpnięto z artykułu „Zatrucia grzybami”, D. Przybylak na podstawie książki

„Grzyby”, A. Dermek, Wydawnictwo „Sport i turystyka”, Warszawa 1981r. oraz „Grzyby

jadalne i ich trujące sobowtóry” Hans E.Laux „Wydawnictwo Świat” Warszawa 1992

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: