Stróżewski, Mała fenomenologia autorytetu
1. Autorytet to powaga umysłowa lub moralna, znakomitość w jakiejś dziedzinie, wiedzy, czy działalności. Jest to zjawisko o charakterze społecznym
Być autorytetem to być za niego uznanym, czyli być kimś, z czyim zdaniem czy postępowaniem ktoś inny się liczy. Autorytetem można być tylko dla kogoś innego niż podmiot, który posiada autorytet.
Uznanie za autorytet musi być oparte na obiektywnych postawach, nie można go tak po prostu stworzyć, trzeba sobie na niego zasłużyć. Osoba musi odznaczać się obiektywnymi cechami, w stopniu większym niż przeciętny, sprawiającymi, ze jest wybitnym specjalistą, znakomitym artystą lub świetnym praktykiem. Cechy te muszą stać się wzorem, a naśladowane gwarantują osiągnięcie określonych wartości. Bez społecznego uznania stanie się autorytetem jest niemożliwe.
2. Z autorytetem jest jak ze szczęściem: najtrudniej przychodzi je osiągnąć, wtedy kiedy najbardziej się o nie zabiega. Autorytet nie buduje nic wprost, ale jest to rezultat szeregu czynników, których spełnianie nie ma zbyt wiele z jego ideą. Ona realizuje się dopiero na końcu drogi, najczęściej nieoczekiwane.
3. Autorytet nie utożsamia się z byciem specjalistą. Znawstwo, wiedza, umiejętności muszą tworzyć OSOBOWOŚĆ, która jest konstytuowana przez odniesienie do określonych wartości moralnych. Pojęcie każdego autorytetu implikuje wartości, przede wszystkim prawdę (wyrażane sądy- nie może kłamać, musi być opoką: nie wolno zawieść, nie można powiedzieć, że się wie, tak naprawdę nie wiedząc lub nie będąc pewnym= znajomość stanu rzeczy + najgłębsze przekonanie) oraz odpowiedzialność ( za głoszoną prawdę i za tych, którzy na nią czekają). Sąd autorytetu musi być sądem autonomicznym i niezawiłym, nie musi liczyć się z poklaskiem i z uznaniem, ponieważ sam to wszystko sobie zawdzięcza.
4. Autorytet jest w pierwszym rzędzie autorem, czyli twórcą samego siebie i realizatorem warunków wartości, które pozwolą uznać go za autorytet. Uznanie za autorytet akceptuje to, że sam w sobie nie potrzebuje on uznania, jest wobec niego transcendentny.
5. Jeśli mówimy, że ktoś ma autorytet ,to przypisujemy go ostrożnie, obawiając się, że nie jest to trwała cecha. Posiadanie autorytetu jest w danych okolicznościach faktem, ale muszą być one brane pod uwagę, gdy ten fakt chce się bliżej scharakteryzować.
6. Jeżeli ktoś jest autorytetem, to jest nim bezwzględnie. Zespala sprawność w uprawianiu swej dziedziny wiedzy, czy sztuki ze swoją osobowością, tak, że jedna nie istnieje bez drugiej.
Bycie autorytetem nie odnosi się tylko do osoby, ale też np. do pisma. Przykładem może być Pismo Święte= bezwzględny związek, wręcz tożsamość treści i prawy, sensu i wartości.
7. Autorytet moralny= najsilniejsze zespolenie wartości moralnych i osobowości, tylko to gwarantuje autentyczność i jego moc. Prawdziwy autorytet zawsze idzie w parze z wielkością. Uznając ją wchodzimy w jej krąg, pewni, że znaleźliśmy punkt odniesienia i oparcia, ale też autentyczną pomoc. Gdy ktoś staje się autorytetem musi traktować to jako dar, którym należy się dzielić, zaczyna on ,,być dla innych’’. To przede wszystkim wymaga mądrości, bez której prawdziwy autorytet nie jest możliwy.
8. Główne niebezpieczeństwo dla autorytetu to możliwość popełnienia błędu. Samo jego popełnienie jeszcze nie przekreśla, robi to nieprzyznanie się do niego. Traci się go wtedy, gdy chce się go zatrzymać za wszelką cenę, nawet za cenę kłamstwa. Ważna cechą więc jest powiązanie znawstwa z wartościami, przede wszystkim moralnymi. Ktoś, kto autorytet tylko miał może go utracić, natomiast ten, kto autorytetem jest nie może. Przeświadczenie o bezwzględności prawdy nie dopuści do akceptacji kłamstwa. Błąd zostanie ujawniony, a to tylko będzie świadczyć o wielkości znawstwa i charakteru, co wzmocni autorytet.
9. Czynnikiem zagrażającym w autorytecie moralnym jest popadnięcie w winę, popełnienie zła. Przyznanie się może zmazać winę, jednak nie jest w stanie przywrócić autorytetu. Nie można uznać kogoś za autorytet moralny częściowo, bowiem wartości te nigdy nie występują pojedynczo, ale warunkują się wzajemnie. W dziedzinie moralności nie można autorytetu mieć, trzeba nim być.
10. Podstawowy warunek autorytetu to bycie w prawdzie.
uj.res2010