LEGENDA O SWIETYM ALEKSYM.pdf

„LEGENDA O ŚWIETYM ALEKSYM”

„Legenda o świętym Aleksym” – wzór nie tylko religijny

„Legenda o świętym Aleksym”

• należy do wyjątkowych w kulturze średniowiecznej Europy ze względu na swe azjatyckie pochodzenie

• uformowała się w Syrii (V–VI wiek), dokąd trafiła prawdopodobnie z Indii

• poprzez Bizancjum znalazła się w Europie

• od X wieku opowieść o Aleksym krążyła po Francji i Italii, docierając nawet do Serbii i Bułgarii

• polska wersja pochodzi z roku 1454 i znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie

✔ w kopii polskiej brak opisu rozpaczy rodziny Aleksego oraz jego pogrzebu

• treść „Legendy...” zawiera tzw. wątek wędrowny

• popularność zawdzięcza ona specyficznym elementom biografii świętego, którego kult rozprzestrzeniał się w Euro-

pie

✔ w biografii splatają się zdarzenia:

✗ symboliczne

✗ realistyczne

✗ prawdopodobne

✗ cudowne

kompozycja „Legendy...”

• prolog

✔ odautorskie wprowadzenie w genezę opisu żywota Aleksego

✔ prośba o wyrozumiałość i pomoc

✔ narodziny przyszłego świętego

• dzieje

✔ dzieciństwo, młodość, w których pojawiają się elementy zwiastujące przyszłą sławę, cnotę i wielkość

✔ zawarcie związku małżeńskiego połączonego ze ślubem czystości

✔ decyzja opuszczenia domu (motyw ucieczki)

✔ opis cudów czynionych przez bohatera za życia

✔ informacje o prześladowaniach, umartwianiu się

✔ śmierć przyszłego świętego

✗ narastanie atmosfery niezwykłości

✗ pierwsze cuda

• często uzupełnia się biografię o:

✔ opis pogrzebu

✔ powstanie kultu relikwii zmarłego

biografia św. Aleksego

• rodzice przyszłego świętego

✔ byli bogatymi obywatelami Rzymu

✗ posiadali własne wojsko, bogactwo i liczny dwór

✔ ojciec Eufamian oraz matka Aglias żyli w pobożności

✔ pomagali biednym, chorym, pielgrzymom

✔ cieszyli się ogromnym szacunkiem wśród mieszkańców Rzymu

✔ należeli do starszych i bezdzietnych małżeństw

✗ po wielu modlitwach oraz prośbach do Boga narodził im się syn

➢ nadali mu imię – Aleksy

• lata młodości syna nie są opisane – wspomina się jedynie o jego szczególnej religijności

• w 24. roku życia – po rozmowie z ojcem – Aleksy zawarł małżeństwo z królową Famijaną

✔ zaraz po ślubie młody małżonek opuścił Famijanę, zostawił jej pierścień zaręczynowy, twierdząc, że pragnie służyć

Bogu

✗ Famijaną zaakceptowała decyzję męża

• Aleksy zabrał z sobą bogactwa rodowe i wyruszył w pieszą wędrówkę

✔ postanowił zachować czystość i pomagać ludziom biednym

✗ bogactwa rozdał potrzebującym

✔ prowadził życie nędzarza

✗ żebrał pod kościołem

1 z 2

„LEGENDA O ŚWIETYM ALEKSYM”

✔ nie ujawniał swego prawdziwego imienia oraz pochodzenia

• pewnego razu z obrazu zeszła Matka Boska, nakazując klucznikowi otwarcie drzwi do kościoła

✔ w ten sposób Aleksy został wpuszczony do środka świątyni

✔ cud powtarzał się wielokrotnie

✔ narastał kult tego ubogiego człowieka, za którego sprawą działy się cuda

• Eufamian poszukiwał syna

✔ słudzy ojca dali Aleksemu jałmużnę, nie rozpoznając go

• Aleksy opuścił dotychczasowe miejsce schronienia

✔ drogą morską – po wielu kłopotach – dotarł do Rzymu

✔ 16 lat żył w domu rodziców nie rozpoznany przez nikogo

✗ doznawał poniżenia (wylewano na niego pomyje)

➢ wszystko to czynił dla chwały Boga

• wiedząc, że nadchodzi kres jego życia – napisał list

✔ umieścił w nim informacje o sobie i swej przeszłości

✔ Aleksy umarł, trzymając w ręku kartkę ze swą autobiografią

✗ w chwili jego śmierci zaczęły bić dzwony rzymskich kościołów

• mieszkańcy szukali ciała świętego

✔ Aleksy odnaleziony został pod schodami rodzinnego domu dzięki wskazaniom dziecka

✗ do miejsca zgonu udała się procesja pod przewodnictwem kardynałów i cesarza

✗ od ciała Aleksego rozchodził się zapach, który uzdrawiał chorych

• wierna Famijaną wyjęła z zaciśniętej dłoni list

✔ została ujawniona prawdziwa historia Aleksego

święty Aleksy ideałem średniowiecznego ascety

• cechy

✔ głęboka wiara w Boga

✔ czynem potwierdza wybory życiowe wynikające z realizacji wskazań „Ewangelii”

✔ ubóstwo drogą do świętości

✔ heroizm życia

✔ anonimowa służba Bogu i ludziom

✔ walka z własnymi namiętnościami

✔ wyrzeczenie się dóbr materialnych

✔ rezygnacja z przywilejów urodzenia

✔ szukanie poniżenia

✔ umartwianie własnego ciała

✔ trwanie w czystości ciała i ducha

✔ wybór życia samotnego

✔ pomoc biednym

✔ znoszenie upokorzeń doznawanych od innych, nawet bliskich

Utrwal terminy

asceza – sposób życia, polegający na świadomej rezygnacji z doczesnych wartości materialnych; ideałem jest trwanie

w ubóstwie, umartwianie ciała

hagiografia – żywotopisarstwo świętych, ukazanie dziejów bohaterów religijnych; kreowanie wzorów osobowych

legenda – średniowieczny wytwór kultury religijnej oznaczający pierwotnie „rzecz do czytania” o wzniosłej treści;

współczesne znaczenie słowa daleko odbiega od pierwotnego

pareneza – upowszechnienie wzoru osobowego do naśladowania, dużą rolę odgrywa heroizm bohatera; gatunek dy-

daktycznej wypowiedzi

W literaturze i sztukach pięknych

• Stanisław Grochowiak, „Święty Szymon Słupnik” (wiersz)

• Kazimiera Iłłakowiczówna, „Opowieść małżonki świętego Aleksego” (wiersz)

• „Pieśń”, modlitwa o św. Aleksym z XVI wieku [w:] „Polskie wierszowane legendy średniowieczne”

• Jakub de Voragine, „Złota legenda”, ok. 1270 r. (żywoty świętych)

2 z 2

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: