WYKLUCZENIE SPOŁECZNE W POLSCE.pdf

(29911 KB) Pobierz
00 UNDP PL.qxd
342497664.053.png
Zespół projektowy:
Gianni Betti – C.R.I.D.I.R.E, Siena University, Italy
Tadeusz Borys – Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu/UNDP Polska
Maciej Bukowski – Instytut Badań Strukturalnych/Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Agnieszka Chłoń-Domińczak – Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Polska
Janusz Czapiński – Uniwersytet Warszawski, Polska
Edwarda Dąbrowska – Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Polska
Helena Flam – University of Leipzig, Institute of Sociology, Germany
Andrey Ivanov – UNDP, Slovakia
Marian Kachniarz – Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Polska
Jochen Kleres – University of Leipzig, Institute of Sociology, Germany
Adam Kurzynowski – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie/UNDP Polska
Achille Lemmi – C.R.I.D.I.R.E, Siena University, Italy
Piotr Lewandowski – Instytut Badań Strukturalnych/UNDP Polska
Magdalena Muras – UNDP Polska
Laura Neri – C.R.I.D.I.R.E, Siena University, Italy
Tomasz Panek – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Axel Philipps – University of Leipzig, Institute of Sociology, Germany
Piotr Rogala – UNDP Polska
Tadeusz Rycharski – UNDP Polska
Nicola Salvati – C.R.I.D.I.R.E, Siena University, Italy
Alexis Tala – Uniwersytet Warszawski/UNDP Polska
Silvia Weber – University of Leipzig, Institute of Sociology, Germany
Dorota Wijata – Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Polska
Agnieszka Zięba – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Koordynator projektu: Magdalena Muras
Autorzy poszczególnych rozdziałów i podrozdziałów:
Rozdział 1: Magdalena Muras
Rozdział 2: Andrey Ivanov, Piotr Lewandowski, Magdalena Muras
Rozdział 3: Maciej Bukowski, Magdalena Muras, Andrey Ivanov, Alexis Tala
Rozdział 4: Tadeusz Borys (podrozdziały 4.1, 4.2.1, 4.2.2, 4.2.3, 4.2.4, 4.2.5, 4.4), Magdalena Muras (podrozdziały 4.2.4,
4.2.5, 4.2.6, 4.3, 4.4, 4.5), Piotr Rogala, Tadeusz Rycharski (podrozdział 4.4)
Rozdział 5: Janusz Czapiński, Tomasz Panek
Rozdział 6: Gianni Betti (podrozdział 6.1), Achille Lemmi (podrozdział 6.1), Piotr Lewandowski (podrozdział 6.1.1,
podrozdziały 6.2, 6.3, 6.4), Laura Neri (podrozdział 6.1), Nicola Salvati (podrozdział 6.1),
Agnieszka Zięba (podrozdziały 6.2, 6.3)
Rozdział 7: Marian Kachniarz, Magdalena Muras, Tadeusz Rycharski, Alexis Tala, Andrey Ivanov
Redakcja: Magdalena Muras, Andrey Ivanov
Raport „Wykluczenie i integracja społeczna w Polsce. Ujęcie wskaźnikowe” został przygotowany i wydany dzięki pomocy
finansowej Unii Europejskiej. Poglądy wyrażone w tym dokumencie nie mogą być w żadnej mierze uważane za wyraz
oficjalnej opinii Unii Europejskiej.
Raport został przygotowany i wydany dzięki pomocy finansowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Poglądy wyrażone
w tym dokumencie nie mogą być w żadnej mierze uważane za wyraz oficjalnej opinii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
ISBN: 978-83-60089-98-9
EAN: 9788360089989
© Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, powielanie lub rozpowszechnianie może być dokonane z podaniem źródła.
DTP: CeDeWu Sp. z o.o.
2
342497664.064.png
Spis treści
Wprowadzenie
9
Rozdział 1
Wykluczenie i integracja społeczna a rozwój zrównoważony
13
1.1. Wprowadzenie
13
1.2. Czym jest wykluczenie społeczne?
14
1.2.1. Definicja wykluczenia społecznego
15
1.2.2. Reakcja na wykluczenie społeczne – polityki integracyjne
17
1.2.3. Operacjonalizacja pojęcia wykluczenia społecznego
17
1.3. Czym jest integracja społeczna?
19
1.3.1. Definicja integracji społecznej
19
1.3.2. Operacjonalizacja pojęcia integracji społecznej
21
1.4. Wykluczenie społeczne, kierunki polityki integracyjnej a koncepcja
rozwoju zrównoważonego
23
1.4.1. Zrównoważony rozwój społeczny – jako ramy dla polityki integracji
społecznej w podejściu ONZ
23
1.4.2. Postulowane kierunki polityki społecznej
25
1.4.3. Rozwój zrównoważony i kierunki polityk integracji społecznej
w działaniach UE
26
1.5. Podsumowanie
28
Rozdział 2
Monitoring wykluczenia i integracji społecznej – doświadczenia międzynarodowe 31
2.1. Monitoring procesów społecznych i rozwojowych systemu
Narodów Zjednoczonych
31
2.1.1. Wykluczenie i integracja społeczna w kontekście
Milenijnych Celów Rozwoju ONZ
32
2.1.2. Monitoring społeczny systemu Narodów Zjednoczonych
33
2.1.3. Indeksy kompozytowe
34
2.1.4. Wskaźniki zrównoważonego rozwoju oraz MDG
37
2.2. Monitoring społeczny OECD
41
2.2.1. Wykluczenie i integracja społeczna w celach i działaniach OECD
41
2.2.2. Monitoring procesów wykluczenia i integracji społecznej w ramach OECD
42
2.3. Bank Światowy wobec problemów ubóstwa i wykluczenia społecznego
43
2.4. Monitoring wykluczenia i integracji społecznej w ramach Unii Europejskiej
44
3
342497664.075.png 342497664.086.png 342497664.001.png 342497664.004.png 342497664.005.png 342497664.006.png 342497664.007.png 342497664.008.png 342497664.009.png 342497664.010.png 342497664.011.png 342497664.012.png 342497664.013.png 342497664.014.png 342497664.015.png 342497664.016.png 342497664.017.png 342497664.018.png 342497664.019.png 342497664.020.png 342497664.021.png 342497664.022.png 342497664.023.png 342497664.024.png 342497664.025.png 342497664.026.png 342497664.027.png 342497664.028.png 342497664.029.png 342497664.030.png
2.4.1. Wskaźniki wykluczenia i integracji społecznej
45
2.5. Podsumowanie
48
Rozdział 3
Monitoring wykluczenia i integracji społecznej w krajach Unii Europejskiej
51
3.1. Wykluczenie społeczne i integracja społeczna w polityce społeczno-gospodarczej
państw członkowskich UE
51
3.2. Systemy monitoringu zjawisk wykluczenia społecznego i polityk integracji
społecznej w wybranych krajach UE
54
3.2.1. Systemy wskaźnikowe
54
3.2.2. Źródła danych
55
3.3. Studia przypadku – poszczególne kraje
56
3.3.1. Finlandia
58
3.3.2. Włochy
59
3.3.3. Portugalia
60
3.3.4. Francja
61
3.4. Podsumowanie
61
3.4.1. Najważniejsze wyzwania procesów integracji społecznej
w kontekście rozszerzenia Unii Europejskiej
62
3.4.2. Milenijne Cele Rozwoju a Proces Integracji Społecznej
– w poszukiwaniu platformy integracji systemów monitoringu ONZ i UE
64
Rozdział 4
Analiza wskaźnikowa wykluczenia i integracji społecznej – propozycja badań
w układzie przyczynowo-skutkowym 67
4.1. Ogólne założenia analizy przyczynowo-skutkowej 67
4.1.1. Pojęcie wskaźnika i jego poprawność 67
4.1.2. Możliwe podejścia do analizy wskaźnikowej i wybór metody badawczej 67
4.1.3. Istota oraz mocne i słabe strony analizy w układzie przyczynowo-skutkowym 68
4.1.4. Analiza wskaźnikowa w kategoriach ryzyka
72
4.1.5. Ocena zakresu dotychczasowych zastosowań analizy
74
4.2. Schemat analizy wskaźnikowej wykluczenia i integracji społecznej
w układzie przyczynowo-skutkowym z uwzględnieniem koncepcji
zrównoważonego rozwoju
76
4.2.1. Identyfikacja sekwencji przyczynowo-skutkowych wykluczenia
i integracji społecznej
76
4.2.2. Czynniki determinujące ryzyko wykluczenia społecznego
79
4.2.3. Przejawy wykluczenia społecznego – skutki działania czynników ryzyka
84
4.2.4. Skutki przejawów ryzyka wykluczenia społecznego
86
4.2.5. Reakcja na czynniki, przejawy i konsekwencje wykluczenia społecznego
90
4.2.6. Integracja społeczna jako skutek reakcji i efekt oddziaływań
dla wzmocnienia integracji społecznej i procesu zrównoważonego rozwoju
93
4.3. Monitoring wykluczenia społecznego i ewaluacja polityk integracji społecznej
jako system „zarządzania” ryzykami i procesami
95
4
342497664.031.png 342497664.032.png 342497664.033.png 342497664.034.png 342497664.035.png 342497664.036.png 342497664.037.png 342497664.038.png 342497664.039.png 342497664.040.png 342497664.041.png 342497664.042.png 342497664.043.png 342497664.044.png 342497664.045.png 342497664.046.png 342497664.047.png 342497664.048.png 342497664.049.png 342497664.050.png 342497664.051.png 342497664.052.png 342497664.054.png 342497664.055.png 342497664.056.png 342497664.057.png 342497664.058.png 342497664.059.png 342497664.060.png 342497664.061.png 342497664.062.png 342497664.063.png 342497664.065.png
4.4. Ocena zasobów danych w głównych obszarach wykluczenia
i integracji społecznej
99
4.5. Podsumowanie
100
Rozdział 5
Wstępna analiza wskaźnikowa wykluczenia społecznego w Polsce
w latach 2001-2005
103
5.1. Wskaźniki wykluczenia i ich agregacja
103
5.2. Analiza obiektywnych wskaźników stanu wykluczenia
według województw
105
5.2.1. Stopień ogólnego wykluczenia społecznego
106
5.2.2. Stopień wykluczenia z rynku pracy
107
5.2.3. Stopień wykluczenia z rynku dóbr i usług
111
5.3. Analiza wskaźników stanu wykluczenia w przekroju czasowym
117
5.4. Grupowanie województw ze względu na podobieństwo struktur wartości funkcji
ryzyka wykluczenia społecznego w Polsce w 2005 roku
122
5.4.1. Wykluczenie z rynku pracy
124
5.4.2. Wykluczenie z rynku dóbr i usług
125
5.5. Analiza subiektywnych wskaźników skutków wykluczenia
127
5.5.1. Stopień wykluczenia subiektywnego w Polsce w 2005 roku
według województw 127
5.5.2. Analiza subiektywnych wskaźników wykluczenia w przekroju czasowym 130
5.5.3. Grupowanie województw ze względu na podobieństwo struktur wartości
funkcji ryzyka subiektywnych skutków wykluczenia społecznego
w Polsce w 2005 roku
138
5.6. Analiza wskaźników społecznych skutków wykluczenia
139
5.6.1. Analiza wskaźników społecznych skutków wykluczenia w Polsce według
województw w 2005 roku
139
5.6.2. Analiza wskaźników społecznych skutków wykluczenia w Polsce
w przekroju czasowym
140
5.6.3. Grupowanie województw ze względu na podobieństwo struktur wartości
wskaźników społecznych skutków wykluczenia w Polsce w 2005 roku
141
5.7. Związki wzajemne wskaźników stanu i skutków. Syndromy wykluczenia
142
5.7.1. Związek obiektywnych wskaźników wykluczenia z jego skutkami
subiektywnymi
143
5.7.2. Związek obiektywnych wskaźników wykluczenia z jego skutkami
społecznymi
145
5.7.3. Syndromy wykluczenia
151
5.8. Podsumowanie
153
Rozdział 6
Analiza wskaźnikowa wykluczenia i integracji społecznej na poziomie powiatów
z wykorzystaniem statystyki małych obszarów
157
6.1. Metody statystyki małych obszarów
157
5
342497664.066.png 342497664.067.png 342497664.068.png 342497664.069.png 342497664.070.png 342497664.071.png 342497664.072.png 342497664.073.png 342497664.074.png 342497664.076.png 342497664.077.png 342497664.078.png 342497664.079.png 342497664.080.png 342497664.081.png 342497664.082.png 342497664.083.png 342497664.084.png 342497664.085.png 342497664.087.png 342497664.088.png 342497664.089.png 342497664.090.png 342497664.091.png 342497664.092.png 342497664.093.png 342497664.094.png 342497664.095.png 342497664.096.png 342497664.002.png 342497664.003.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin