H.KOŁŁĄTAJ ODEZWA SEJMOWA.pdf.pdf

DO PRZEŚWIETNEJ DEPUTACJI DLA UŁOŻENIA PROJEKTU

KONSTYTUCJI RZĄDU POLSKIEGO OD SEJMU

WYZNACZONEJ

Mężowie wybrani!

Oto jest wzór dla was, oto jest droga, którą do nieśmiertelności imiona wasze

odniesione być mają. Macież w sobie tyle męstwa? Czujecież w sobie tyle

odwagi, abyście być mogli godnymi podać prawdę narodowi polskiemu? Nie

oglądajcie się na spółczesnych, nie ten to zepsuty wiek ma błogosławić imiona

wasze. Wy, owszem, macie wydać walkę uprzedzeniu i obłudzie, wy macie

przywrócić sprawiedliwość, a zatem wy winniście zupełnie przygotować się

przeciw potwarzy, nienawiści i zemście, które interes prywatny, zepsucie serc

ludzkich, znarowiona zuchwałość przeciw wam wywierać zechce. Nie lękajcie

się bynajmniej, że prawa wasze wzgardzone lub odrzucone zostaną. Prawda

mieć będzie swych zwolenników, rozejdą się oni po całym narodzie, zaniosą ją

pod strzechę uciśnionego i wzgardzonego człowieka, czas dokaże reszty. Do

was należy nie odstępować prawdy, ani myślić o tym, jakimi drogami to święte

bóstwo panować zacznie nad całą narodu powszechnością. Ufam przeto, że w

przepisie praw waszych nie będzie miała miejsca ani chytra obłuda, ani podła

bojaźń, ani tym bardziej niesprawiedliwość na prywatne korzyści względna.

Człowiek i jego bezpieczeństwo, obywatel i jego szczęśliwość, ojczyzna i jej

całość będą jedynym prawidłem robót waszych.

Ale roztropność, najszlachetniejszy rozumu ludzkiego przymiot, skutek

obszernej wiadomości i długiego doświadczenia, zastanawiać was podobno

będzie nad tym, iż jeszcze nie przyszła pora, ażeby w całej zupełności odkryć

można prawdę narodowi polskiemu. Lecz taż sama rotropność nigdy tak

rozpacznych myśli przypuszczać nie dozwala, jej wysługa w prawodawctwie

potrzebna jest tylko do wynalezienia sposobu, jak ma być prawda ludziom

podana, nie zaś do tego, aby ją przed nimi do czasu taić lub przez wzgląd na

uprzedzenia łamać prawa sprawiedliwości i ludzkości. Nie masz czasu ani

względu na czas, w którym by się godziło praw człowieka gwałcić lub

zgwałconych nie powrócić. Nie może się nazwać ten naród swobodnym, gdzie

człowiek jest nieszczęśliwym, nie może być ten kraj wolnym, gdzie człowiek

jest niewolnikiem. Żadne więc prawodawctwo nie powinno przemilczać praw

człowieka, żadna społeczność nie może robić ofiary z ludzi dla ludzi. Takowa

roztropność alboby się nazywała niesprawiedliwością, albo bojaźnią. Mówić

albowiem, że lud nieoświecony nie może mieć w całości praw sobie wróconych,

jest mówić przeciw regułom roztropności i słuszności, bo nie masz żadnego

przypadku, wyjąwszy niedołężność lat i zmysłów, w których by człowiek mógł

utracać prawa swoje. Małoletni nawet i szalony jest pod opieką dobroczynności

ludzkiej, a sam tylko zbrodzień może być niewolnikiem społeczeństwa. Los,

który człowiekowi opinia zdarza, jest dziełem przypadku, czucie serca jest

skutkiem praw jego przyrodzonych.

Hugo Kołłątaj