Sem I w-d Uprawa warzyw 210-270tyś ha, produkcja 4,7-6mln ton, plon kapusty 37t/ha (28%), marchew 28t/ha (19%), cebula 23t/ha (16,5%) Spożycie warzyw – 121kg/M (kapusta ok. 40, marchew 20, cebula 12, pomidor 14,5, ogórek 11, burak ćw 12)
I chiński oberżyna, ogórek, rzodkiewka, soja, kapusta pekińska, chińska; II indyjski – oberżyna, ogórek, dynia, groch, III środkowoazjatycki – marchew, melon, cebula, fasola, bób, szpinak, czosnek; IV zachodnioazjatycki – marchew, dynia, sałata, pietruszka, bób, burak ćwikłowy; V śródziemnomorski – rośliny kapustne, sałata, marchew, pietruszka, burak, szparag, seler, koper, rabarbar, czosnek, cebula, groch, VI abisyński – groch, kawon; VII południowomeksykański – fasola karłowa, tyczna, kukurydza, papryka, pomidor; VIII – południowoamerykański – pomidor, ziemniak, kukurydza, pepino, dynia klas botaniczna – Aizoaceae Pryszczyrnicowate –szpinak nowozelandzki; Apiaceae Selerowate – pietruszka nac, korz, marchew, seler, pasternak, koper, koper wł, kard, karczoch; Asteraceae Astrowate – sałata masł, krucha, rzymska, liściowa, łodygowa, endywia, cykoria sał, skorzonera, salsefia Brassicaceae Kapustowate – kap gł biała, czerw, wł, bruk, kalafior, brokuł, kalarepa, jarmuż, kap pekińska, rzodkiewka, rzodkiew, rzepa, brukiew, chrzan; Chenopodiaceae Komosowate – szpinak, burak ćw, liściowy; Cucurbitaceae Dyniowate – ogórek, dynia, melon, kawon; Fabaceae Bobowate – bób, fasola, groch; Liliaceae Liliowate – cebula zw, perłowa, siedmiolatka, wielopiętrowa, szalotka, por, szczypiorek, czosnek, szparag; Solanaceae Psiankowate – pom, pap, ob., ziem Portulacaceae Portulakowate portulaka warzywna; Polygonaceae Rdestowate – rabarbar, szczaw, Valerianaceae Kozłkowate roszponka części jadalne korzeń burak ćw, march, piet, seler korz, rzodkiew, rzodkiewka, pasternak; łodyga – szparag, kalarepa, yam, sałata łod, liście – cebula, por, szczyp, sał, kap, cykoria, szpinak, kap pek, endywia, seler nac, rabar, jarmuż, koper, rzeżucha; kwiat – kalafior, brokuł, owoc – groch cuk, fas szparag, ogórek, pom, pap, ob., mel, arb, dynia, pat, cuk nasiona – groch, fasola
Dwuletnie – marchew, burak, pietruszka, pasternak, skorzonera, salsefia, kap gł, boćwina, rzepa, brukiew, późne odm rzodkwi, kap bruk, kalarepa, jarmuż, por, cebula, pietr nac, seler nac wieloletnie – szparag, rabarbar, szczaw, chrzan, szczypiorek, czosnek, cebula siedmiolatka, szalotka, wielopiętrowa
Wit A (mg%) marchew 14, pietruszka nac 8, szpinak 6, jarmuż, kap włos, botwinka (5) (zap 1-2mg) Wit B1 – tiamina (mg) – groch nasiona (0,6), fasola nasiona, groszek zielony (0,3), fas szparag ziel (0,05), żółta (0,4), szpinak (0,12), pom, march, ziem (zap 0,9-1,2mg) Wit B2 (mg) – pietruszka (0,3), boćwina, szpinak, jarmuż (0,2), groszek ziel (0,15), fas szp, sałata, ziem, rzod (zap 2-4mg) Kwas nikot (PP, mg) – jarmuż (3,2), fas szp, groch ziel (2,5), groch nas (1), ziem (1,2) szpinak, sałata, (zap 15-25mg) Kw pantotenowy – bób sur (5,4 mg), groch ziel (1,5), sałata, fasola, march, ceb Kw foliowy (ug) liściowe – szparag (100), groch nasiona, jarmuż (50), piet naciowa (40), sałata (20), szpinak (8) Wit C (mg%) – papryka (200-300), piet nac (150), jarmuż (120), kap bruk (100), szpinak (60), rzodk (25), pom (20), sałata (15) Błonnik (%such masy) – kalarepa, kapusta (32) pietruszka (29), marchew, burak, pom; rozp – march, pom
Wrażliwość na temp – odp na mrozy - szparag, rabarbar, chrzan, szczypiorek, odp na przymrozek – bób, brokuł, cebula, marchew, pietruszka, rzepa, burak, sałata, pasternak, ziemniak, kapusta, giną od przymrozków – dynia, fasola, kukurydza, pomidor, szpinak nowozel, giną od długotrwałych chłodów – kawon, melon, ogórek, oberżyna, papryka Woda dostępna – różnica między pojemnością polową a trwałym punktem więdnięcia [4,2pF punkt trwałego więdnięcia, 1,7-2pF dostępna woda, poniżej 1pF pojemność powietrzna?] b wymagające – kapusta pek, kalafior, brokuł, sałata, kalarepa, wymagające – cebula, czosnek, por; silnie reagujące na obornik (rozwidlanie korzeni) – pietruszka, por, ziemniak późny, seler, cebula, fas szparagowa, ogórek wzrost plonu, średnio reagujące – fasola na suche nasiona, papryka słodka, czosnek, cykoria, marchew, słabo – kapusta, burak ćwikłowy, ziemniak wczesny, pomidor samokączący II rok po oborniku – fasola, marchew, burak ćw, cykoria Azot, małe wym pok (40-50kgN) – fasola, groch, rzodkiewka, średnie – jarmuż, ogórek, czosnek, koper, duże (150-200) – cykoria, kap pekińska, dynia, burak b duże (200-250) – kalafior, rabarbar, kap czerw, biała, późna, Fosfor – 40-60mg/dm3 fasola szparagowa, groch, marchew, skorzonera, szparag, 50-70 burak ćwikłowy, chrzan, kap biała, czerw, włoska, bruks, sałata, szpinak, ziemniak wczesny, 60-80 – cebula, brokuł, kalafior, ogórek, pomidor, por, rabarbar, seler klasa zasobności P – niska do 20mg, średnia 20-60mg, wysoka >60 Potas 125-175mg/dm3 fasola szp, groch, rzodkiewka, 150-250 brokuł, chrzan, pietr, 175-250 burak ćw, cebula, 200-250 kalafior, kap bruk, pomidor Wym P i K – wymagania małe P (15-30kg/ha), K (60-140) – rzodkiewka, rzodkiew, kalarepa, skorzonera, burak ćw, cebula, pomidor, szpinak, pietruszka, pasternak, por, szparag, kukur, ziemniak, endywia, groch – duże wymag – P (30-50kg/ha), K (160-300 kg/ha) – kap biała, czerw, włoska, pek, bruks, kalafior, ogórek, dynia Forma chlorkowa – seler, szparag, burak ćw, szpinak, siarczanowe – fasola, ogórek, pomidor, papryka, melon, cebula, oba typy nawozów – marchew, kapusta, rzodkiew, por, groch, brukiew, kalarepa, rzodkiewka
Zasolenie – wrażliwe- faza młodociana, rozsada, sałata, cebula, ogórek, mniej wrażliwe – groch, marchew, pomidor, papryka, odp – seler, szparag, burak ćw, szpinak pH – 6-6,8 – burak, cebula, groch, kalafior, marchew, melon, 5,5-6,8 – brokuł, fasola, kap, ogórek, pomidor, 4,8-5,5 – ziemniak (złe pob Cu, Mg, P, Mo) przedplon - rzodkiewka, sałata, szpinak ozimy dla kapusty późnej, poplon – po kap wczesnej fasola szparagowa, po grochu ziel zbier na konserwy późny kalafior, śródplon np. sałata dla ogórka płodozmian – zmianowanie zaplanowane z góry na szereg lat i pól w gosp, rotacja – pełny cykl zmianowania, liczba lat potrzebnych do tego, aby wszystkie jego rośliny przeszły, zgodnie z następstwem przez to samo pole, 7 letni płodozmian szczegółowy – 1. kapustne (kalafior późny) 2. zboża jare z wsiewką (jęczmień + lucerna), 3. strukturotwórcze (lucerna) 4. cebulowe (cebula) 5. korzeniowe (seler) 6. motylkowe + zb ozime (fasola szp + psz ozima) 7. zboża ozime (psz ozima) 6-letni płodozmian warzywniczy 1. kalafior późny 2. ziemniak wcz, cebula ze szczypiorem, marchew pęczkow 3. rośliny motylk strukturotwórcze 4. cebula lub ogórek 5. burak, pietruszka 6. groch ziel, fasola szp lub na suche nasiona Płodozmian mieszany – 1. jęczmień + wsiewka lucerny 2. lucerna 3. ogórki + gorczyca, facelia 4. cebula (+międzyplon ozimy) 5. warz korzeniowe
kap biała po 4 latach kiła kap, czosnek 3 rok upr fuzarium, monokultura - pom, ziem, groch, burak, spadek plonu na dłuższą uprawę – marchew, pietruszka, cykoria
5 lat i > - nagrom chorób i szkod, kiła kapusty, głownie cebul, nicienie w glebie; 4 lata – kap, pietruszka, cykoria, groch, burak; 3 lata – fasola, ogórek, sałata, czosnek, seler, march, ziemniak; 2 lata ceb, por, nie wym zmianowania – pomidor, papryka
Włókniny – Lutnesil 17, Agryl P17plus, Coverten 17, Pegas Agro, Wigofil 17 lekkie 10g/m2 (ochrona przed szkodnikami) – Agryl Insektenschutz, Lutresil 10 30,60 g/m2 (okrywanie, zima) – Lutnedor, dwuwarstwowe do bielenia lub pędzenia roślin, Covertan PP Combi, Agryl Bi – Couche, Corestan PP Combi
TRWAŁOŚĆ – trwałe (3,4 mies) – brukiew, burak ćwikłowy, cebula, chrzan, czosnek, cykoria korzenie, kapusta głowiasta, marchew, pietruszka, por, rzepa, rzodkiew, salsefia, seler korzeniowy, skorzonera, ziemniak późny, - średnio trwałe (kilka tyg,) – cukinia (owoce starsze) dynia, jarmuż, kabaczek (owoce starsze), kalarepa, kalafior, kapusta pekińska, brukselska, kawon, papryka, pomidor niedojrzały, seler naciowy, ziemniak wczesny, nietrwałe (nie przekracza 2 tyg) – brokuł, cukinia młoda, kabaczek młody, fasola szparagowa, groch zielony, kabaczek młody, kukurydza cukrowa, melon, ogórek, pomidor dojrzały, rzodkiewka, sałata, szparag, szpinak, warzywa w pęczkach.
Rola etylenu – stymuluje oddychanie komórkowe, obniża zaw auksyn i zwiększa zaw ABA, przerywa okres spoczynku niektórych warzyw i ziemniaków, pośrednio wpływa na rozkład propektyn na pektyny przez aktywację DNA odpowiedzialnego za syntezę poligalakturonazy, powodując mięknięcie owoców, stymuluję syntezę fitoaleksyn w zranionych tkankach, stymuluje kiełkowanie nasion
Przygotowanie warzyw do sprzedaży po przechowywaniu – usuwanie części niejadalnych, czyszczenie i mycie, sortowanie (klasy jakości), kalibrowanie (klasy wielkości), woskowanie, porcjowanie, ocieranie, pakowanie
W-D Podłoża organiczne: torf, kora, słoma, włókna kokosowe, trociny. Podłoża mineralne: wełna mineralna, wełna szklana, perlit, keramzyt, wermikulit, piasek, żwir. Podłoża syntetyczne ; styropian, pianki fenolowe. Podłoża hydroponiczne czyli wszystkie pożywki. Uprawa w glebie: należy przygotować glebę do uprawy. Nawozić, oczyścić, odkazić poprzez np. parowanie. Po ogórku uprawiamy paprykę, wtedy możemy nie odkażać, uprawę przez 2lata po sobie też nie odkażamy. Glebę musimy nawieść nawozem organicznym i mineralnymi w odpowiednich odstępach i stosować nawożenie pogłówne, nawadniamy roślinę. Uprawa w podłożu luzem Całą powierzchnią tunelu lub szklarni izolujemy od gleby np. folią i warstwą 20-25cm. Przygotowujemy podłoże(wolne od chorób i szkodników) wzbogacamy w odpowiednią ilość skł. Min. Biorąc pod uwagę że nie jest jej dużo bo jest oddzielona, podobnie z nawożeniem pogłównym roślin będzie ono mniejsze. Można uprawiać rośliny zagonowo w odstępach 90cm. Uprawa w cylindrach foliowych ; wypełnionych torfem ustawionych na podłożu torfowym. Cylindry o śr.20-222cm. Ok. 5l podłoża/roślinę, łatwe do napełnienia i dezynfekcji. Zalety: poprawa war.term. korzeni roślin. Podłoże szybciej się nagrzewa. Wady: łatwe przesychanie torfu, potrzeba nawadniania kropelkowego. Warunkiem powodzenia uprawy na glebie jest jej dezynfekcja. Uprawa w pojemnikach transportowo: niezbędne są działające urządzenia kropelkowe,
Torf wysoki jest kwaśny i przed uprawą należy go zneutralizować ph podwyższyć 6-6,5. Należy wykonać krzywą neutralizacji. Neutralizujemy np. kredą. Nienależny za wczesnie odkwaszać bo obniżymy ilość skł. pok. – do przygotowania podłoży uniwersalnych, materiał jednorodny, brak przyswajalnych dla roślin form skł. pok., powolne procesy rozkładania mat. org. co pozwala na kontrolowane żywienie roślin, wolne od pasożytniczych czynników co pozwala na stosowanie ich bez dezynfekcji, dzięki kompleksowi sorpcyjnemu i jego buforującemu działaniu dopuszcza się nie wielkie błędy nawozowe dotyczące zarówno niedoboru jak i nadmiaru skł. pokarmowego. Jest ono stosowane do pojemników, cylindrów i worków. Uprawa tacowo – kontenerowa kontenery pojedyncze lub podwójne i zawieszone na nich ażurowe tace i ona jest zanurzona w pożywce na 4-5cm. Zamiast tac mogą być rynny. 7-10dm3 przypada na jedną roślinę. Dobra dostępność do wody. Pożywka – roztwór nawozów. Stęż. soli 0,8-2g KCl/dm3 w pożywce o pH 5,5. Wady: mały dostęp tlenu do korzeni, wysoki koszt pojemników, konieczność idealnego wyrównania pow. szklarni, ograniczone dostarczanie pożywienia wmiarę zarastania przez korzenie otworów tac. Zalety : możliwość zagęszczenia roślin, mała ilość podłoża, izolacja od gleby, oszczędna gospodarka wodna i nawożenie, brak materiałów odpadowych, trwałe urządzenie i możliwość ich wielokrotnego użycia.
Uprawa torfowo wodna : Cylindry napełnione substratem torfowym lub korowo-torfowym. 14-15l podłoża/rośl.. Mogą to być inne pojemniki. Cyl;indry wysokie na 40cm ustawione w basenach. Szczelne zagony mogą być wybetonowane, baseny uprawowe, zagony okryte folią tak aby pożywka była równomiernie dostępna dla wszystkich roślin. Cylindry zanurzone na tą samą głębokość w podłożu. Są tam zawarte wszystkie potrzebne skł. pokarmowe. Roślina najpierw czerpie skł.pok. z cylindra potem ze wzrostem korzeni z podłoża z basenów(ok. 5cm pożywki) Pojemnik z ażurowym dnem co pozwala na rzadsze uzupełnianie nawozami pożywki w basenach. Nawozimy pożywki np. nawozami mieszankami. W takich cylindrach możemy upr. pomidory w uprawie wiosenno-letniej, na jesienną odwracamy na drugą stronęi używamy ponownie. Zalety: zapewnienie odpowiednich warunków wodno-pow.
Uprawa torfowo-wodna: *zapewnia optym warunki powietrzno-wodne korzeniom, *w podłożu torfowym >=60% porów do wysokości 30 cm wypełnia woda, *obniżenie wysokości cylindra pogarsza war tlenowe, *optym war tlenowe są >=30 cm, *ustawienie cylindra w wodzie eliminuje siłę ssącą gleby i ułatwia korzeniom pobieranie wody, *wykorzystanie kompleksu sorpcyjnego torfu umożliwia przy podstawowym nawożeniu dost roślinie całej ilości makroelem i część mikro, *wł buforowe torfu zapobiegają zmianom pH roztworu wodnego skł i – łącznie z chelatującymi wł torfu – zapobiegają ich unieruchamianiu, *poza pomiarem stęż soli nie konieczne inne analizy, *dostarczone skł pozostają w układzie zamkniętym, *stężenie pożywki 0,7-1,0g KCL/dm3 – w m-cu korzeni będzie 2,8-2,3 Dawka nawozów w g/basen – D=(Z-Za)*V*K Z- stężenie pożywki jakie powinno być, Za- aktualne stężenie, V- objętość pożywki w basenie, K- wsp zasolenia Warstwa pożywki ok. 4-6 cm
Cienkowarstwowe kultury przepływowe(rynny) : są tu rynny uprawowe o różnej grubości i wielkości. Rynny szerokości 8cm z odpowiednio grubą folią. Ważne żeby nie docierało tam światło. Mogą być rynny wykonane również z innych materiałow. Pożywka przepływa przez rynny. Mamy pompę, zbiornik dolny do której przepływa pożywka i zbiornik górny. Rośliny muszą mieć dobry dostęp do wody, tlenu. Ta metoda może być w różny sposób modyfikowana. Ze zbiornika dolnego rękawami pożywka jest transportowana do zbiornika górnego. Jest to obieg zamknięty. Zaleta : małe zużycie wody, optymalne zaopatrzenie korzeni w wodę, skł. min. i tlen; stała kontrola pH, stężenia i skł. chemicznego, pożywki oraz jej temp., oszczędna gosp. wodna Wady : częsta kontrola składu makro i mikroelementów, pH. Duże porażanie, niezawodnie działające urządzenia utrzymujące ciągły przepływ pożywki, sprawna aparatura pomiarowo-kontrolna i dozująca, wysokie koszty inwestycyjne, ukł. zamknięty musi być szczelny, niezbędne wyprofilowanie szklarni.
Cienkowarstwowe kultury przepływowe (CKP) zalety:optymalne zaopatrz korzeni w wodę, skl min i tlen, stała kontrola odczynu, stężenia i składu chem pożywki i jej temp- możliwość wprowadzenia automatycznego sterowania uprawą, oszczędna gosp wodna (2-3 dm poż/rosl) wady: niezawodnie działające urządzenia utrzymujące ciągły przepływ pożywki, sprawna aparatura pomiarowo-kontrolna i dozująca, wysokie koszty inwestycyjne, układ zamknięty musi być szczelny, do korzeni i pożywki nie może dochodzić światło, wyprofilowanie szklarni, trudność w ustaleniu zapotrzebow roślin w pożywkę, jakość wody
Kultury hydro-aeroponiczne: Soffter i Levinger; 250ml pożywki/roślinę. Pożywka jest rozdeszczowywana na system korzeniowy i zbierana ponownie w rynny. Wykorzystywana jest drugi raz. Gedi-system :7dm3/roślinę. Warstwa pożywki ok. 10cm. Są przeprowadzne rury co kilka cm perforowana i tymi otworami rozprowadzana jest pożywka. Są to rury przelewowe do zbiornika i pożywka przeprowadzona jest do rynny uprawowej. Uprawa w wełnie mineralnej : Najpopularniejsza, podłoże mineralne. Zalety: zmniejszenie ryzyka infekcji prze choroby pochodzenia glebowego. Możliwość regulowania rozwojem roślin. Zwiększenie plonu, wczesności i jakości owoców. Niższy koszt ogrzewania szklarni w porównaniu z uprawą tradycyjną. Łatwe przygotowanie lub wymiana podłoża. Zamknięty lub otwarty system przepływu pożywki.Wady :zbyt szybkie osiadanie wełny, niekorzystne warunki powietrza, tendencja do zmiany odczynu w czasie uprawy. Wysoki koszt podłoży min. i nawożenia, niezbędny bezawaryjnie działający system fertygacji, wymagana wysoka jakość wody.
JAKOŚĆ WODY OKREŚLA: pH, stężenie soli, zaw skl: Ca Mg, So4-, Na, Cl, HCO3-, Zn, standard wody - dobry 0,5EC, Cl do 50mg/dm, Na do 30mg/dm; odpowiedni 1,0EC, do 100Cl, do 60Na Norma wody pitnej EC 0,1-1, pH 6,5-8,5
AEROPONIKA- zmodyfikowana forma hydroponiki, metoda upr roślin, gdzie korzenie wiszą w powietrzu komory ze składnikami w formie mgły, metoda upr w powietrzu Zalety: kontrola poziomu wilg, skl pok, temp, poziomu tlenu i Co2 w syst korzeniowym roślin
Czynniki środowiska korzeni: rodzaj podłoża, zaw wody, wilgotność podl, temp, zaw tlenu, zaw skł pok, EC, pH Dzienne zużycie wody przez rośliny zależy od: zaw wody w podlożu, promieniowania słonecznego, fazy rozwojowej rośliny, temp gleby i powietrza, stanu zdrowia roślin, wilgotności powietrza, koncentracji soli min w podłożu, proporcji skł w roztworze glebowym
Pomidor dzień słoneczny 6,7x10-3 mg O2/sek, noc 2,5 (pochmurny 2,2, noc 1,1), maksymalna rozp tlenu w wodzie w temp 293stK (20stC) = 9mg/dm3, tlen w ciągu 23min, w upr bezglebowych 420min
Ze względu na temp.: szklarnie ciepłe, ogrzewane o temp. wew 18-30oC –Caldarium; szklarnie o umiarkowanej temp. 12-18- Tepidarium; szklarnie zimne 5-10- Frigidarium; szklarnie przechowalnie 1-3
Czynniki środowiska korzeni – rodzaj podłoża, zaw wody, wilg podłoża, temp, zaw tlenu, skł pok, EC, pH.
Czynniki wpływające na aktywne pobieranie jonów przez roślinę: wiek rośliny, stężenie i zestaw jonów w środowisku odż. rośliny, pH zew. otoczenia komórki, dostęp tlenu. Gdy pH wzrasta= wzrost pobierania kationów, spadek anionów. Wpływ soli na odczyn: obojętne: KCl, K2SO4, NaNO3, Ca(NO3)2; kwaśne: Ca(H2PO4)2. Na pobieranie jonów duży wpływ ma średnica jonu i sfera uwodnienia. Im mniejsza śr. jonu o tym samym ładunku tym silniejsza hydratacja; Mg2+ (1.3)> Ca2+ (1.98)> Na+ (1.9)> K+ (2.66). Transport jonów: *z korzeni do nadziemnych części odbywa się głównie przez ksylem, natomiast część węglowodanów produkowanych w zielonych częściach roślin do korzeni prze floem; *ciągła wymiana wody i jonów pomiędzy ksylemem i floemem decyduje w dużym stopniu o dystrybucji jonów w obrębie pędu; *przemieszczanie się jonów do organów generatywnych lub ich reutylizacja ze starzejących się liści odbywa się głównie przez floem. Pobieranie NH4+ i NO...
Ogrodnictwo