3. Analiza dziela. - Salvador Dali "Plonaca zyrafa". Plonaca zyrafa – obraz olejny hiszpanskiego malarza surrealisty Salvadora Dalí. Salvador Dali - hiszpanski malarz, grafik i teoretyk malarstwa, czolowy przedstawiciel surrealizmu. Postrzegany bywal jako skrajny ekscentryk, wymyslil wlasna metode "paranoiczno-krytyczna". Jego sztuke charakteryzuje naturalistyczna technika skojarzona z surrealistyczna trescia – Dali pragnal przedstawic wizje rodem z innego swiata jako zjawisko rzeczywiste i namacalne. W swej twórczosci opieral sie na teorii psychoanalizy Freuda, wykorzystujac marzenia senne, halucynacje i przypadkowe zestawienia przedmiotów. Do najbardziej znanych jego prac naleza: „Uporczywosc pamieci", „Plonaca zyrafa", „Ostatnia wieczerza". Nie ulega watpliwosci, ze byl swego rodzaju fenomenem. Jego grafika jest zjawiskiem unikatowym. Fakt ten polaczony z szalona autoreklama nie mógl nie przyniesc sukcesu. Jego postepowanie budzilo wiele kontrowersji, nawet po smierci. Oprócz tworzenia swoich obrazów byl wspóltwórca wielu filmów, m.in. „Psa andaluzyjskiego”, wydal dwie ksiazki biograficzne „Sekretne zycie Salvadora Dali” i „Dziek Geniusza”. Dali byl takze autorem wielu artykulów oraz poeta. Rysowal komiksy dla wytwórni filmów rysunkowych Walta Disney’a. Salvador Dali byl autorem libretta oraz dekoracji do "Baletu Gali". Byl równiez autorem licznych scenariuszy filmowych, z których wiele nie doczekalo sie realizacji. Co wiecej Dali nie zaistnialby jako swiatowy artysta, gdyby nie poznal Gali - swojej muzy. Naprawde nazywala sie Helena Dmitriewna Diakonowa i wiodla burzliwe zycie u boku meza, poety Paula Eluarda. Zrobila na troche niesmialym Salvadorze piorunujace wrazenie. Stanowila calkowite jego przeciwienstwo. Byla kobieta porywcza, zaborcza, pozbawiona hamulców seksualnych. Miala 35 lat, o 11 wiecej od niego. - Kocham Gale bardziej niz wlasna matke, bardziej niz wlasnego ojca, bardziej niz Picassa i bardziej niz pieniadze - oglosil swiatu Dali. W ustach czlowieka, któremu wspólczesni dali przydomek „Avida dollars" (chciwy dolarów), to wazna deklaracja. Gala stala sie absolutna królowa jego zycia. Nie potrafil bez niej malowac. Inspirowala go, korygowala dziela, czasem cos dodawala albo skreslala. Miala niebywale wyczucie sztuki. ------------------------------------------------- Andy Warhol uwazal, ze kazdy moze byc gwiazda przez 15 minut. Salvador Dali byl nia przez cale zycie, choc twierdzil, ze przyciagniecie uwagi widza na dluzej niz pól godziny jest piekielnie trudne. Jesli nawet nie byl wielkim malarzem, jak twierdza niektórzy, byl geniuszem autoreklamy. Nader czesto bulwersowal opinie publiczna. "Plonaca zyrafa" Salvadora Dali jest symbolem zagrozenia ladu swiata przez wrogie mu sily. Estetyka dziela zgodnie z konwencja surrealistyczna, nasladuje projekcje marzen sennych, procesy podswiadomosci, przedstawia wizje wielowarstwowa, nie podlegajaca jednoznacznej interpretacji. OPIS OBRAZU "Plonaca zyrafa" powstala okolo roku 1935 i jest jednym z obrazów z cyklu "Okna". Obraz jest niewielki, wtloczony w ciasne ramy. Obraz przedstawia wczesny wieczór z niebieskim pastelowym niebem. Na pierwszym planie znajduje sie irracjonalna postac kobiety (Wenus - powtarzajacy sie motyw w dzielach Dalego) umiejscowiona na zalanym niebieskim swiatlem pustkowiu. Kosciste cialo oblepione cienka tkanina wydaje sie znajdowac w stanie rozkladu, z jej pleców wystaja dziwne maczugi o fallicznym ksztalcie podparte inwalidzkimi kulami. Wyciagniete rece o pozbawionych skóry dloniach szukaja oparcia w przestrzeni - moga one wyrazac potrzebe kontaktu ze swiatem. Jej nogi sprawiaja wrazenie ruchu. Czlowiek jednak utracil mozliwosc zwiazku z otaczajaca rzeczywistosci, utracil mozliwosc ruchu. Pozostal mu jedynie ból odpadajacych od konstrukcji miesni i konczyn. To symbol niemocy ludzkiej i zdania sie na los, uzaleznienia od niego. W lewej nodze i pod klatka piersiowa widac wystajace pólotwarte, puste szuflady – sa to problemy ludzkiej duszy, które charakteryzuja pewne rózniace ludzi szczególy, sekrety, tajemnice, obawy i leki. Na drugim planie, w glebi pustkowia stoi inna zenska postac zblizona wygladem do pierwszej. Z jej pleców równiez wystaje szereg tajemniczych maczug, a z glowy wyrastaja jarzace sie galezie. W prawej rece kobieta ma czerwona szarfe, uniesiona do góry jakby na znak zwyciestwa. Tytulowa plonaca zyrafa stoi na dalszym planie z lewej strony, plomienie unoszace sie z jej ciala rzucaja dlugie cienie, które podkreslaja niesamowitosc sceny i jalowosc krajobrazu. Stanowi ona komentarz do tego, co zostalo przedstawione w centrum obrazu. Zwierze to plonie, nie ma dla niego ratunku. Tak spala sie zycie czlowieka, a raczej wypala. Odruchem palacego sie czlowieka w przypadku pozaru jest szukanie wody, aby zagasic pozar. Podobnie inni widzac palacego sie, próbuja go gasic. Dewastujacy wszystko ogien, wypalajacy kazda materie wyraza groze, zywiol zniszczenia lecz takze blogoslawienstwo oczyszczenia i odrodzenia. Obok obojetnej na plomienie zyrafy znajduje sie jeszcze jedna niewielka postac - czlowiek, która podobnie jak pozostale zdaje sie nie zauwazac tego, co wokól nich sie dzieje. Na obrazie Dali nie ma takich odruchów ludzkich. Postaci nie maja zadnej alternatywy, nikt i nic nie jest w stanie ich uratowac. To bardzo przykra konkluzja i adekwatna w odniesieniu do smierci. Na koncu zycia kazdego z ludzi sa momenty, w których juz nic nie jest w stanie zmienic losu i nadchodzi smierc. INTERPRETACJA Obraz Plonaca zyrafa reprezentuje typowa dla surrealizmu próbe zglebienia najciemniejszych obszarów podswiadomosci czlowieka. Dzielo jest niejednoznaczne, a interpretacja tresci moze przebiegac wielowarstwowo. Przedstawione istoty ulegaja procesowi destrukcji, który moze oznaczac nietrwalosc ludzkiego zycia, fascynacje smiercia, czy tez typowe dla autora przekonanie, ze cywilizacja ludzka osiagnela stadium upadku i rozpadu. Demoniczne maczugi wystajace z pleców zenskich postaci podparte sa inwalidzkimi kulami, które sa czestym rekwizytem w twórczosci artysty. Dali jako dziecko mial erotyczne fantazje zwiazane z kulami i stanowily one dla niego swoisty fetysz. Pozbawiony roslinnosci krajobraz nawiazuje do faktycznych krajobrazów pólnocnej Hiszpanii, a wystajace z ciala pierwszoplanowej postaci szuflady sa oczywistym nawiazaniem do freudowskiej psychoanalizy. Wedlug krytyka Williama Rubina, Dalí uporczywie i przesadnie doszukuje sie w glebi wlasnej podswiadomosci meskich obaw przed kastracja, impotencja, onanizmem czy nawet koprofilia. Sam twórca mówil o upiornym seksapilu rozczlonkowanych kobiet i widzial w swoich obrazach alegorie psychoanalizy. Pisal: z jakaz narcystyczna satysfakcja wyczuwamy niezliczone wonie, jakie wydobywaja sie z naszych szuflad czy tajemnych schowków, a swoja zyrafe nazwal meskim, kosmicznym potworem apokalipsy. PODSUMOWANIE: "Plonaca zyrafa" - szokujacy obraz ludzkiego bytu, w którym czlowiek jest po prostu bezwolna bryla miesa poddana róznym procesom, zaleznie od potrzeb zycia i historii. Chociaz czesto czlowiekowi zadaje sie ból lub niszczy go biologicznie, sztandarowym haslem jest jego dobro i obrona jego interesów. KOMPOZYCJA Kompozycja obrazu jest zamknieta, dynamiczna - os obrazu jest latwo wyznaczyc; oparta jest na liniach skosnych, widoczne sa równiez linie poziome i pionowe które wprowdzaja swojego rodzaju porzadek w obrazie. W obrazie "Plonaca zyrafa" Salvador Dali zrównowazyl ciezar postaci przedstwionej na pierwszym planie mniejszymi postaciami po jej obu stronach. W obrazie artysta uzyl glównie bryl takich jak kwadrat, prostokat, trójkat. Na nich oparte sa przede wszystkim postacie. Mozna zauwazyc równiez kolo - palaca sie glowa pierwszoplanowej postaci. Trójkaty - góy przedstawione w tle, czesci tulowia postaci. Mala ilosc swiatla w obrazie. Wystepuje dwuplanowosc - na pierwszym planie duza postac zajmujaca, prawie cala powierzchnie, po obu stronach dwie mniejsze - zamykaja one kompozycje. Zostaly zastosowane odpowiednie proporcje. TECHNIKA MALARSKA I KOLORYSTYKA Technika malarska - olej na plótnie Obraz zawiera glównie ciemne barwy - odcienie koloru niebieskiego - granat, blekit oraz czern, ciemny braz. Sa to barwy chlodne, dzialaja depresyjnie. W obrazie zostaly tez narzucone pewne akcenty barw cieplych - czerwieni czy kolor zólci. Dodaja one wyrazu, ocieplaja obraz. Calosc wspólgra ze soba i tworzy zgrana calosc.
Anne131