Doktryny polityczne (konserwatyzm, liberalizm, chrześcijańska demokracja, socjaldemokracja), najważniejsze założenia.
KONSERWATYZM jest ideologią odwołującą się do takich wartości, jak tradycja, religia, naród, rodzina, hierarchia, autorytet, odpowiedzialność, wolność osobista, własność poszanowanie prawa.
- Koncepcja jednostki
Konserwatywna analiza życia społecznego opiera się na krytycznej ocenie cech natury ludzkiej. Konserwatyści nie podzielają charakterystycznego dla
innych ideologii optymizmu odnośnie do możliwości wyeliminowania złych cech właściwych naturze człowieka. W ich mniemaniu jednostka ludzka nigdy nie będzie doskonała, niezależnie od tego, jakie warunki zewnętrzne będą określały jej postępowanie. Nie one decydują o zachowaniach człowieka,lecz jego skazana na słabość, skażona grzechem pierwotna natura. Dlatego człowiek powinien szukać wskazówek dla swych działań w religii, odwoływać się do uznanych autorytetów. Zwolennicy szkoły konserwatywnej odrzucają jednostronne spojrzenie na jednostkę jako istotę racjonalną, podkreślając,że kieruje się ona w swych wyborach również instynktami i emocjami. Konserwatyści uważają, że w podstawowym wymiarze etycznym ludzie niesą sobie równi, poza tym, że wszyscy są ludźmi.
- Społeczeństwo
Koncepcja człowieka określa wizję społeczeństwa.Według konserwatystów kształtuje się ono i rozwija w sposób naturalny, jest organiczną całością, nie zaś zbiorem zatomizowanych jednostek. Wspólnota jest nadrzędna wobec jednostki.
Społeczeństwo jest ze swej istoty hierarchiczne. Jego rozwojem powinna rządzić zasada ciągłości historycznej. Jest to jedna z najważniejszych zasad uznawanych przez konserwatystów. Ich zdaniem istniejące instytucje ucieleśniają mądrości i
doświadczenie kolejnych generacji, natomiast tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie jest spoiwem gwarantującym
ład społeczny. Nie oznacza to, że konserwatyści są niechętni wszelkim zmianom. Dopuszczają oni takie przeobrażenia, które nie naruszają ciągłości między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością, są efektem naturalnego procesu gromadzenia i przewartościowywania doświadczeń. Wyznając taki pogląd, konserwatyści odnoszą się do rewolucji i reform głęboko ingerujących w życie społeczne. Stoją na stanowisku, że społeczeństwu,nawet w imię doskonalenie instytucji i ludzi, nie wolno narzucać żadnych rozwiązań zasadniczo zmieniających istniejące struktury i zasady współżycia. Oznacza to bowiem destrukcje i chaos, a dążenie do naprawy zła kończy się złem jeszcze większym. Gwałtowne zmiany niszczą naturalne więzi, co rodzi z kolei przemoc jako środek mający zapewnić spójność społeczeństwa.
- Ustrój polityczny
Choć w ciągu dwustu lat nie zmieniły się podstawowe kanony myślenia konserwatywnego, to w wielu kwestiach
stanowisko ideologii konserwatywnej ewoluowało.Konserwatyści dostosowali swą ideologię do realiów życia społeczno - politycznego również w kwestiach ustrojowych. Zgodnie z ideologia konserwatyzmu demokracja przedstawicielska jest ustrojem najlepiej godzącym autorytet państwa i wolność obywateli. Konserwatyści opowiadają się za władzą elit oraz bezwzględnym respektowaniem zasad rządów prawa.
- Ustrój gospodarczy
Zgodnie z myślą konserwatywną gospodarka powinna opierać się na prywatnej własności i zasadzie konkurencji realizowanej przez rynek. Własność prawna jest nie tylko gwarancją wolności, lecz również instrumentem tworzenia bogactwa narodu. Konserwatyści, którzy także w odniesieniu do gospodarki prezentują styl myślenia niechętny abstrakcji i metafizyce, a preferują konkret, zdrowy rozsądek i pragmatyzm,przejściowo zaakceptowali politykę reform gospodarczych i socjalnych prowadzoną przez państwo. W latach osiemdziesiątych XX w. jednak ponownie zyskały popularność rozwiązania łączące konserwatywne wartości z ograniczeniem do minimum roli państwa.Konserwatyści współcześni, podobnie jak ich poprzednicy, krytykują społeczeństwo masowe, w którym zanika poszanowanie dla tradycji, potrzeba przynależność, samodzielność sądów,a w efekcie również poczucie odpowiedzialności. Te zjawiska łączą oni z kryzysem rodziny, nie docenieniem roli religii, upadkiem tradycyjnych autorytetów. Podobnie jak w przeszłości nie mają złudzeń, iż udać się wyeliminować zło z życia społecznego. Nie uważają również, że społeczną walkę z przejawami kryzysu można prowadzić, stosując narzędzia polityczne. Przyjmują wszakże, iż zwracanie uwagi na istniejące niebezpieczeństwa jest nieodzowne i może odegrać pozytywną rolę.
LIBERALIZM
Nazwa pochodzi od łacińskiego przymiotnika liber, czyli wolny
W znaczeniu politycznym termin ten został użyty po raz pierwszy przez Kortezy hiszpańskie w 1812 roku
Samo pojęcie liberalizm jest starsze: powstało w środowiskach mieszczańskich i oznaczało początkowo reakcję przeciwko absolutyzmowi monarchów i nierówności stanowej
Za prekursora liberalizmu uchodzi John Locke, angielski pisarz polityczny z przełomu XVII i XVIII wieku, apologeta dzieła angielskiej "chwalebnej rewolucji"
Już u schyłku XVII wieku przedstawił on podstawowe założenia liberalizmu: głosił prymat społeczeństwa nad władzą polityczną, prawo ludzi do życia, własności i wolności, a państwo miało te prawa zabezpieczać, nie ingerując w nie (państwo "stróżem nocnym")
Anglia wyprzedzała resztę kontynentu w rozwoju społecznym, toteż właśnie tam najszybciej upowszechniły się idee liberalizmu
Liberalizm ukształtował się ostatecznie w rezultacie rewolucji burżuazyjnej, w szczególności angielskiej, amerykańskiej i francuskiej
Liberalizm był najbardziej reprezentatywnym nurtem myśli polityczno-prawnej XIX stulecia
podstawowe założenia liberalizmu:
- jest to ideologia indywidualistyczna, głosząca odmienność ludzi oraz pojmująca narody i społeczeństwa jako zbiory jednostek - jednostka stawiana jest na pierwszym miejscu
- liberałowie uważają, że obdarzony rozumem człowiek kieruje się rozsądkiem i powinien sam decydować o sobie, czyli być w pełni wolny, a jedynym, co ogranicza jego wolność, jest wolność innych ludzi
- liberalizm uznaje równość ludzi w sensie równego prawa do wolności
- jednostka ludzka posiada prawa przyrodzone, których żadna władza nie może naruszać, takie jak: wolność osobista, wolność sumienia, wolność słowa, prasy, druku, zgromadzeń i zrzeszeń, a przede wszystkim prawo do posiadania własności - własność uważana jest przez liberałów za gwarancje wolności
- państwo powinno być ograniczone w swych działaniach do zagwarantowania praw jednostki i zapewnienia spokoju - postulat państwa minimum (państwo "stróżem nocnym")
- władza w państwie powinna być podzielona, gdyż jest to najlepszym zabezpieczeniem przeciw despotyzmowi (lord Acton: "każda władza deprawuje, władza absolutna najbardziej")
- wiara w postęp
u źródeł liberalizmu politycznego tkwił liberalizm ekonomiczny
Leseferyzm - liberalizm ekonomiczny (od francuskiego laissez faire - pozwólcie działać) - gospodarka rozwija się najlepiej przy pełnej swobodzie gospodarczej jednostek, bez ingerencji państwa
MYŚL CHRZEŚC-DEMOKRATYCZNA
myśl chrześcijańsko-demokratyczna opiera się na katolickiej nauce społecznej punktem wyjścia dla tworzenia tej myśli były encykliki papieża Leona XIII.Podstawą formułowania systemu wartości jest wiara w Boga i religia.Najważniejsze założenia nauki społecznej Kościoła: - katolicy mają obowiązek przyczyniać się do budowy sprawiedliwego ładu społecznego i współpracować w tym zakresie także z niewierzącymi pod warunkiem, że celem tej współpracy będzie dobro i godność osoby ludzkiej (personalizm chrześcijański - szczególna rola jednostki ludzkiej)- sprawiedliwy ład społeczny nie jest tożsamy z egalitaryzmem - potępienie komunizmu- solidaryzm społeczny w duchu miłości bliźniego- najlepszym gwarantem wolności jest własność prywatna, ale dopuszczalne są też inne formy własności: uspołeczniona, państwowa, spółdzielcza- ingerencja państwa w gospodarkę powinna mieć miejsce tylko wówczas, gdy rodzina i organizacje społeczne nie są w stanie samodzielnie rozwiązać jakichś problemów (zasada subsydiarności, czyli pomocniczej roli państwa)- przyznawanie szczególnej roli pracy ludzkiej- rodzina jest najważniejszym elementem społeczeństwa ("Watykańska Karta Praw Rodziny" z 1983 roku)- dbałość o pokój na Ziemi- troska o ochronę środowiska Kościół nie domaga się szczególnych przywilejów od państwa, ale chce gwarancji swobodnego wyznawania wiary i spełniania posług religijnych nauka społeczna Kościoła potępia komunizm (kontrola nad jednostką) i liberalizm (nieograniczona gospodarka rynkowa)Kościół potępia teologię wyzwolenia.
SOCJALDEMOKRACJA
założenia socjaldemokracji uformowały się w opozycji do marksizmu.Podstawowe założenia socjaldemokracji: - odrzucenie materializmu i uznanie pluralizmu światopoglądowego- odrzucenie idei upaństwowienia gospodarki - w zamian kontrola społeczna nad różnymi formami własności, przede wszystkim przez politykę podatkową (podatek progresywny), państwową kontrolę wielkich koncernów i interwencjonizm państwowy- realizacja przez państwo funkcji socjalnych (państwo dobrobytu)- uznanie, że ludźmi pracującymi są nie tylko robotnicy, ale wszyscy nieżyjący z kapitału, a co za tym idzie odrzucenie walki klasowej- odrzucenie dyktatury proletariatu- potępienie komunizmu interwencjonizm państwowy - głosi potrzebę ingerencji państwa w życie gospodarcze; narodził się w Stanach Zjednoczonych w związku z Wielkim Kryzysem (1929.Koncepcja państwa i społeczeństwa powstała wraz z narodzinami interwencjonizmu i spopularyzowaniem teorii ekonomicznych Johna Maynarda Keynesa (keynesizm), w pełni ukształtowana po II wojnie światowej i zakładająca, że obowiązkiem państwa jest troska o zapewnienie obywatelom pewnego minimalnego standardu życia, czyli zapewnienia pracy, mieszkania, ochrony zdrowia i dostępu do edukacji, ale przy zachowaniu zasad demokracji, bez nacjonalizacji prywatnej własności i kapitału.1951 rok - we Frankfurcie nad Menem powstała Międzynarodówka Socjalistyczna, skupiająca obecnie ponad 140 partii socjaldemokratycznychprzykłady partii socjaldemokratycznych: Partia Pracy w Wielkiej Brytanii, SPD (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) w RFN, Partia Socjalistyczna we Francji.
Wygenerowano: 09-12-2004 02:04:36
bebok999