Strukturalne powiązania pomiędzy predyspozycjami, zdolnościami i efektem motorycznym
Modele:
- Osiński
- Raczek
- Szopa
Według Osińskiego:
1.Zdolności kondycyjne – warunkowane głównie właściwościami morfofizjologicznymi strukturalnymi (wielkość, masa, proporcje i składniki ciała) oraz właściwościami morfofizjologicznymi energetycznymi. Do podstawowych zdolności kondycyjnych na ogół zalicza się zdolności:
*Siłowe – charakteryzują te wielkości, które umożliwiają pokonywanie znacznego oporu zewnętrznego lub przeciwstawiania się mu skurczem mięśni,
*Szybkościowe – charakteryzują zespół tych właściwości, które umożliwiają wykonywanie określonych (tzn. nie trwających długo i przez to nie wywołujących zmęczenia) zadań w możliwie krótkim czasie,
*Wytrzymałościowe – charakteryzują osobnicze możliwości człowieka do podejmowania długotrwałych wysiłków o określonej intensywności, a więc wskazują one na poziom odporności na zmęczenie.
2.Zdolności koordynacyjne – warunkowane przez funkcje sterowania i regulacji ruchu; charakteryzują możliwości precyzyjnego wykonywania złożonych pod względem stosunków czasowo – przestrzennych czynności ruchowych, umiejętności przestawiania się i dostosowania do nowych, a czasami również nieoczekiwanych sytuacji.
A)zdolności motoryczne:
*Kondycyjne (energetyczne) – determinowane przede wszystkim procesami energetyczno – metabolicznymi i motywacyjnymi,
*Koordynacyjne (informacyjne)- determinowane przede wszystkim procesami sterująco – regulacyjnymi i kognitywnymi,
*Kompleksowe (hybrydowe)-determinowane czynnikami obu wcześniej wymienionych grup, ale bez wyraźnej dominanty.
B)umiejętności motoryczne:
*Elementarne (chodzenie, bieganie, czworakowanie, dźwiganie, zwisanie, rzucanie, chwytanie, skakanie, wspinanie, przewracanie, przetaczanie, inne)
*Specjalne (rzucanie, chwytanie, skakanie, wspinanie, przewracanie, przetaczanie).
*Strukturalne: parametry somatyczne, proporcje ciała, struktura i masa mięśni, ruchomość stawów (gibkość), masa tłuszczowa, masa ciała szczupłego (LBM) itd.,
*Energetyczne: a) Beztlenowe: maksymalna moc anaerobowa (MMA)- kwasomlekowa i niekwasomlekowa, b)Tlenowe: zdolność maksymalnego pochłaniania tlenu, odporność na zmęczenie (wytrzymałość),
*Koordynacyjne: koordynacja wzrokowo- ruchowa, orientacja przestrzenna, równowaga, czas reakcji, antycypacja, różnicowanie ruchów itd.,
*Psychiczne: temperament, siła woli, odwaga, motywacja, uzdolnienia ruchowe itd.
xyzgeo