problematyka bhp w eduacji.pdf

Problematyka bezpieczeństwa i higieny pracy w edukacji -

Andrzej Brzozowski

Problematyka bezpieczeństwa i higieny pracy w systemie edukacji narodowej

jest niezwykle ważna i powinna zajmować doniosłe miejsce. Rosnąca liczba

wypadków dobitnie świadczy o tym, iż nie zawsze problematyka bhp jest

należycie realizowana. A jak jest w Twojej szkole lub placówce?

W krajach Unii Europejskiej wiedza z zakresu bezpieczeństwa, higieny pracy,

ergonomii ma swoje znaczące miejsce w standardach programowych szkół i

uczelni. W Polsce Kodeks Pracy nakłada na Ministra Edukacji Narodowej i Sportu

obowiązek zadbania o obecność problematyki związanej z bezpieczeństwem i

higieną pracy w programach nauczania: art. 237 2 . Minister Edukacji Narodowej jest

obowiązany zapewnić uwzględnianie problematyki bezpieczeństwa i higieny

pracy oraz ergonomii w programach nauczania w szkołach, po uzgodnieniu

zakresu tej problematyki z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej.

Dla szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych podstawy

programowe przygotowane przez komisje programowe zatwierdzane są przez

Ministra Edukacji Narodowej. W nich znajduje się zapis o obowiązku nauczania tej

problematyki.

Kadra kierownicza szkół i uczelni, kadra nauczająca, uczniowie i studenci są też

obowiązani do odbywania szkoleń wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i

Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie szczegółowych zasad

szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 285).

Rozporządzenie to zostanie zmienione, gdyż ukazało się w dniu 18 sierpnia 2004 r.

rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie

szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860),

które wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2005 r.

W ustawie z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67,

poz. 329 z późn. zm.) w art. 22. ust. 1 pkt 5 Minister Edukacji Narodowej określa w

drodze rozporządzenia w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej,

ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny obowiązujące w szkołach i

placówkach .

Zgodnie z art. 1. pkt 10 i 16 ww. ustawy, system oświaty zapewnia w szczególności

utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i

opieki w szkołach i placówkach oraz upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży

wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie właściwych postaw wobec

zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych .

W myśl art. 5. ust. 7. pkt 1 ww. ustawy, do zadań organu prowadzącego szkołę lub

placówkę należy w szczególności zapewnienie warunków działania szkoły lub

placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i

opieki .

Natomiast zgodnie z art. 33 ust. 2 pkt 7 ww. ustawy, nadzorowi pedagogicznemu

podlega w szczególności zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych

warunków nauki, wychowania i opieki .

Na podstawie art. 34 a. ust. 2 pkt 2 ww. ustawy, organ prowadzący szkołę lub

placówkę sprawuje nadzór nad jej działalnością w zakresie między innymi

przestrzegania obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny

pracy pracowników i uczniów.

Zgodnie z art. 95a. ww. ustawy, Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania,

w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy określi, w drodze

rozporządzenia, ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny obowiązujące w

publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, z uwzględnieniem w

szczególności warunków pracy i nauki w czasie pobytu w szkole, w tym w

warsztatach, laboratoriach i pracowniach szkolnych oraz w czasie zajęć z

wychowania fizycznego, w czasie zawodów sportowych i wycieczek turystycznych

oraz postępowanie w sprawach wypadków uczniów.

System BHP w Polsce

Sprawny system, umożliwiający zapewnienie bezpieczeństwa i higieny w miejscu

pracy jest jednym z niezbędnych warunków wypełnienia ustawowych obowiązków

państwa w stosunku do jego obywateli. Nieodłącznym elementem systemu ochrony

pracy jest prawo pracy. Najważniejszym polskim aktem prawnym, regulującym

m.in. kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy jest Kodeks Pracy .

Instytucjami powołanymi do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy oraz

zasad i przepisów higieny pracy i warunków środowiska pracy są przede

wszystkim: Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) oraz Państwowa Inspekcja

Sanitarna , działające na podstawie odrębnych przepisów. Państwowa Inspekcja

Pracy powołana ustawą z dnia 6 marca 1981 r., posiada szerokie uprawnienia w

zakresie nadzoru i kontroli, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i

higieny pracy. Gwarancją niezawisłości tej inspekcji jest podporządkowanie jej

bezpośrednio Radzie Ochrony Pracy , działającej przy Sejmie RP . W zakresie

działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajduje się kontrola higieny pracy i

warunków środowiska pracy. Oprócz wymienionych instytucji ważną rolę odgrywają

organy technicznego nadzoru i kontroli, takie jak np. Urząd Dozoru Technicznego

czy Wyższy Urząd Górniczy, których zakres kontroli ma znaczący wpływ na stan

bezpieczeństwa w zakładach pracy.

BHP dla szkół

Dzieci często nie zdają sobie sprawy z niebezpieczeństw, na jakie są narażone w

swoim najbliższym otoczeniu. Dlatego też często nieświadomie uczestniczą w

zdarzeniach, których następstwem są wypadki. Przykładowo, w roku szkolnym

2000/2001 tylko w szkole wypadkom uległo aż 112 892 uczniów, z czego

kilkadziesiąt – wypadkom śmiertelnym, a ponad tysiąc – ciężkim. Z badań

dotyczących zdrowia młodzieży prowadzonych w Polsce w latach 90 w grupie

wiekowej 11-15 lat wynika, że miejscem gdzie najczęściej dochodzi do wypadku

jest szkoła (26%) i własny dom (25%). Szacuje się, że rocznie w szkole ulega

urazom wymagającym pomocy medycznej 62 na 1000 uczniów. Wypadki mają

miejsce w salach gimnastycznych, na korytarzach, schodach, boiskach, placach

gier i zabaw. Najczęstsze rodzaje urazów to złamania kości lub zwichnięcia

stawów.

Przyczyną wypadków bywa niekiedy zły stan szkolnych obiektów sportowych (brak

stabilnego zamocowania bramek do podłoża, zły stan nawierzchni boisk, drabinek

do ćwiczeń, brak osłon lamp oświetleniowych, okien, grzejników itp.). Jednak wśród

czynników stwarzających sytuacje zagrożenia dominują niefrasobliwe zachowania

uczniów – lekceważenie zasad, brak wyobraźni, niedbalstwo.

Dlatego też kształtowanie wśród dzieci od najmłodszych lat odpowiednich postaw,

rozwijanie wiedzy i umiejętności bezpiecznych zachowań jest jednym z

najskuteczniejszych sposobów zapobiegania wypadkom. Jest to zadanie zarówno

dla rodziców, odpowiedzialnych za życie i zdrowie własnych dzieci, dla szkoły, w

której uczniowie spędzają wiele godzin na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych,

jak też dla wszystkich tych, którym bliska jest problematyka ochrony zdrowia i życia

człowieka.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Na podstawie danych: Wypadki przy pracy , GUS, Warszawa 2002 – przedstawiono

poniżej wydarzenia powodujące wypadki oraz przyczyny powstawania wypadków.

Na przestrzeni lat 1991 – 2001 można zauważyć spadek liczby wypadków z 114

902 do 84 438. Choć blisko połowa z tych wypadków przypada na przemysł, to

właśnie ta dziedzina osiągnęła w tym okresie znaczący spadek z 66 747 do 38 738

wypadków. Proporcjonalnie podobny spadek wypadków zanotowano w

budownictwie z 13 614 do 9 467.

Niestety wiele obszarów gospodarki narodowej zamiast zmniejszać – osiągają

wzrost liczby wypadków przy pracy. W tej grupie także znalazła się edukacja.

Zanotowano trzykrotny wzrost liczby wypadków: z 925 w roku 1991 do 2 731 w

roku 2001, co stanowi czterokrotny wzrost mierzony w udziale procentowym.

Wykres 1. Wypadki przy pracy w latach 1991 – 2001

Tabela 1. Wartości liczbowe wypadków przy pracy.

1991 1995 2000 2001

Pośrednictwo finansowe

188

604

908

723

Rybołówstwo i rybactwo

226

107

Hotele i restauracje

280

406

973

845

Edukacja

925 1919 2738 2731

Administracja publiczna i obronna

1305 2015 2563 2730

Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i

indywidualna

1619 1753 2091 1946

Obsługa nieruchomości i firm

3046 3512 4170 4116

Handel i naprawy

5384 5285 8322 7810

Ochrona zdrowia i opieka społeczna

5996 9447 8530 7545

Transport, gospodarka magazynowa i łączność

7605 7350 6430 5932

Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo

7967 3782 2012 1786

Budownictwo

13614 12625 11103 9467

Przemysł

66747 62470 44179 38738

Wykres 2. Wypadki przy pracy w edukacji w porównaniu do innych gałęzi

gospodarczych.

W części dotyczącej edukacji, zanotowano w latach 1991 – 2000 trzykrotny wzrost

wypadków przy pracy, zaś obecnie ilość ta utrzymuje się na wysokim stałym

poziomie. Oznacza to, iż działania mające na celu zmniejszenie ilości wypadków

przy pracy są nieskuteczne. Należy poddać analizie to zjawisko, ustalić przyczyny i

właściwie wdrożyć działania naprawcze. Analiza tego zjawiska nie może pominąć

przyczyn i wydarzeń powodujących wypadki przy pracy. Poniżej przedstawiono te

zależności.

Tabela 2. Poszkodowani w wypadkach przy pracy według wydarzeń powodujących wypadki.

1991 1995 2000 2001

Upadek

27409 28272 26727 24154

Upadek do zagłębienia

1253 1290

998

934

Przygniecenie przez przemieszczane czynniki materialne

15294 13611 9453 8132

Przygniecenie przez maszyny, urządzenia, narzędzia oraz

spadające czynniki materialne

30969 27442 20674 18483

Uderzenie o nieruchome czynniki materialne

4380 4838 4371 4113

Zderzenie się z ostrymi czynnikami materialnymi

9534 9944 8428 7670

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: