Stres- notatki.docx

PSYCHOLOGIA

STRES I JEGO WPŁYW NA ZACHOWANIE SIĘ CZŁOWIEKA

HANS HUGO SELYE ( 1907-1982 )- pionier badań nad stresem

Fazy przebiegu reakcji stresowej wg. H.Seleygo:

1)     Reakcja ALARMOWA – ma na celu mobilizację sił obronnych organizmu i przebiega dwustopniowo :

·         Faza szoku – obejmuje początkową, bezpośrednią reakcję na działanie bodźca szkodliwego na organizm i charakteryzuje się intensywnym pobudzeniem organizmu do obrony;

·         Faza przeciwdziałania szokowi – obejmuje reakcje obronne, którym towarzyszą zmiany fizjologiczne ( wzrasta ciśnienie tętnicze krwi i wzrasta temperatura ciała );

2)     Stadium odporności – związane jest ze względną adaptacja organizmu do działania czynnika szkodliwego;

3)     Stadium wyczerpania – charakteryzuje się utratą zdolności obronnych organizmu, czego efektem jest rozregulowanie funkcji fizjologicznych a niekiedy nawet śmierć;

KAROSHI – śmierć spowodowana stresem ( wylew, zawał mięśnia sercowego )

WYRÓŻNIAMY   DWA   ASPEKTY  STRESU :

1)      ASPEKT  FIZJOLOGICZNY STRESU – związany jest z charakterystyką bodźca stresowego ( chodzi o siłę bodźca zewnętrznego, jego intensywność, czas działania ) a poziomem fizjologicznego pobudzenia

                                       STRES

                                                                                                                                                                                                        -                                                             +

Deprywacja (brak bodźców)                                              Przeciążenie stymulacyjne

KONTINUUM STYMULACJI

2)     PSYCHOLOGICZNY  ASPEKT  STRESU – wiąże się z treściową charakterystyką bodźca stresowego i odzwierciedla jego znaczenie dla życia i rozwoju człowieka.

RODZAJE STRESÓW WEDŁUG  SELYEGO:

1)      DYSTRES  ( ZŁY STRES ) – to sytuacja trudna dla człowieka, bądź taka, która długo trwa i wywołuje dezorganizację działania;

2)     STRES – to siła lub nacisk na osobę, zmuszająca ją do nietypowego działania;

3)     EUSTRES ( STRES DOBRY ) – to taka sytuacja, która mimo chwilowego dyskomfortu prowadzi do rozwoju osobowości, czyli pozytywnych skutków.

STRES  W  INTERAKCJACH  SPOŁECZNYCH

Odnosi się do następujących czynników:

1)      ŻRÓDŁO STRESU ( rodzaj, ilość, natężenie potencjalnego stresora )

2)     INDYWIDUALNE REAKCJE NA STRES

3)     KONSEKWENCJE STRESU

4)     MEDIATORY STRESU – mogą mieć charakter :

·         mediatory biologiczne ( wiek, płeć, zdrowie )

·         mediator psychologiczny ( cechy osobowości, temperamentu i inteligencja )

·         mediatory socjologiczne ( status społeczny, rodzinny ).

STRESOWE  CZYNNIKI  W  PRACY

I/ Środowiskowe czynniki generujące stres zawodowy :

1)      czynniki stresowe tkwiące w samej pracy:

·         ilościowe i jakościowe obciążenie pracą

·         presja czasu i bezwzględna terminowość

·         warunki pracy

·         praca zmianowa

·         konieczność nadążania za ciągłymi zmianami fizjologicznymi;

2)     stosunki społeczne z przełożonymi,  podwładnymi i kolegami ( nieformalna struktura organizacyjna );

3)     struktura organizacyjna i klimat emocjonalny :

·         zła komunikacja interpersonalna

·         brak wsparcia społecznego

4)     miejsce w organizacji :

·         dwuznaczność pełnionej roli

·         nieadekwatna odpowiedzialność za ludzi i rzeczy

·         subiektywna ocena gratyfikacji

5)     źródła ekstra organizacyjne :

·         problemy rodzinne

·         kryzysy życiowe

·         mała wiarygodność firmy

6)     kariera zawodowa:

·         aktualny status zawodowy niezgodny z kwalifikacjami i aspiracjami pracownika,

·         brak perspektyw rozwoju zawodowego.

II/ Czynniki osobowościowe generujące stres pracy to :

1)      niezrównoważenie emocjonalne;

2)     niski poziom motywacji;

3)     sztywność postaw;

4)     typ „A” zachowania ( „ po trupach do celu”, za wszelką cenę )

REAKCJE  NA  STRES

1)      Pogorszenie stanu zdrowia somatycznego:

·         choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy

·         choroba wieńcowa

·         zaburzenia snu

·         nałogi

2)     Pogorszenie zdrowia psychicznego :

·         obniżona samoocena

·         brak satysfakcji z pracy

·         nadużywanie alkoholu

·         nadużywanie substancji psychoaktywnych

3)     Zaburzenie procesów organizacyjnych :

·         niska efektywność zawodowa

·         konflikty interpersonalne

·         niezadowolenie z pracy

·         ucieczka w chorobę

·         rezygnacja z pracy

TOKSONOMIA REAKCJI NA STRES ORGANIZACYJNY

1)      REAKCJA PSYCHOLOGICZNA :

·         alienacja w pracy

·         przeżywanie lęku

·         depersonalizacja

·         depresja

·         frustracja

·         irytacja

·         wrogość

·         niedowartościowanie

2)     REAKCJA BEHAWIORALNA ;

·         błędy w działaniu

·         absencja w pracy

·         wypadki

·         mała wydajność

·         rezygnacja z pracy

·         strajki pracownicze

3)     REAKCJA ZDROWOTNA :

·         choroba somatyczna

·         choroba psychiczna

SPOSOBY  RADZENIA  SOBIE  ZE  STRESEM  ORGANIZACYJNYM

1)     ADAPTACJA  PREWENCYJNA

·         uczenie się sposobów radzenia sobie ze stresem

·         umiejętność regulacji pobudzenia w sytuacji stresowej

·         organizacja systemu pojęciowego „ Ja i inni ludzie „

2)     ADAPTACJA PATOLOGICZNA

·         zaburzenie  procesu i bezradność wobec stresu

·         zaburzenia emocjonalne prowadzące do nerwic

·         zaburzenia integracji systemu pojęciowego – psychozy

PERSPEKTYWY  PROFILAKTYKI  STRESU  ORGANIZACYJNEGO

1)      Indywidualna odpowiedzialność za swoje życie:

·         rozróżnianie stanu normalnego i stresowego

·         unikanie zbędnych sytuacji stresowych

·         korzystanie z dynamicznych technik walki ze stresem:

a/ techniki magiczne ( maskotki, symbolika, przesądy )

b/ techniki racjonalne ( planowanie czasu na poszczególne zajęcia, sporządzanie hierarchiczności spraw )

·         korzystanie z różnych form wsparcia społecznego w sytuacjach kryzysowych:

a/ kontakty rodzinne

b/ kontakty przyjacielskie

c/ wizyta u specjalisty

·         przestrzeganie zasad racjonalnego żywienia

·         opanowanie technik relaksacyjnych

2)     Doskonalenie organizacji pracy:

·         dobór i selekcja pracowników do określonych zajęć

·         motywowanie ludzi do efektywnej pracy

·         ustalanie hierarchii ważności celów organizacyjnych

·         usprawnienie komunikacji interpersonalnej

·         poczucie uczestnictwa w podejmowaniu decyzji

PŁEĆ  PSYCHOLOGICZNA  I  JEJ  UWARUNKOWANIE   wg. Sandry Bem

1)      PŁEĆ PSYCHOLOGICZNA ma uwarunkowanie genetyczne, ma swoje źródła w biologii i socjologii i oznacza stopień natężenia stereotypowej kobiecości i męskości

2)     TYPOLOGIA PŁCI PSYCHOLOGICZNEJ :

·         typ męski...