Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku.pdf

Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=35939&print=1

Medycyna Praktyczna - portal dla lekarzy

Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku

ABC zabiegów diagnostycznych i leczniczych w pediatrii

Odcinek 29: Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku

prof. dr hab. med. Elżbieta Hassmann-Poznańska

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej AM w Białymstoku

Data utworzenia: 17.01.2008

Ostatnia modyfikacja: 30.04.2008

Opublikowano w Medycyna Praktyczna Pediatria 2007/06

Badanie otoskopowe powinno stanowić element rutynowego badania dziecka, dlatego niezwykle istotne jest opanowanie

jego techniki oraz umiejętności oceny obrazu. Rozstrzyga ono o rozpoznaniu chorób ucha środkowego i nie można go

zastąpić oceną objawów o nikłej wartości diagnostycznej, jak na przykład ból przy ucisku na skrawek małżowiny lub płacz

towarzyszący ssaniu. Zapalenie ucha występuje u dzieci bardzo często, a jego trafne rozpoznanie i skuteczne leczenie

mogą zapobiec wielu niekorzystnym następstwom. Rozpoznanie lub wykluczenie choroby ucha już podczas pierwszej

wizyty dziecka u lekarza skraca czas do rozpoczęcia odpowiedniego leczenia.

Na podstawie wyglądu błony bębenkowej ocenia się stan ucha środkowego, zwłaszcza jamy bębenkowej. Należy sobie

jednak zdawać sprawę, że błona bębenkowa stanowi tylko część ściany zewnętrznej jamy bębenkowej i niektóre procesy

chorobowe mogą przebiegać z niewielkimi zmianami w jej obrębie. Z tego powodu badanie słuchu jest niezbędnym

elementem każdej oceny stanu ucha środkowego.

REKLAMA

Panel ZJN - odwiedź nową stronę ekspercką dla Zespołu Jelita Nadwrażliwego

Wpisz swoją opinię i wygraj książkę

Efferalgan Forte - podwójna dawka paracetamolu w jednej tabletce = 1000mg

Szybko uśmierza ostry ból 1 działa 2 x szybciej dzięki musującej postaci 1

Opis badania

Badanie ucha w świetle pośrednim za pomocą lusterka czołowego lub lampy czołowej, wymagające odpowiednich

warunków oraz umiejętności badającego, jest również kłopotliwe u niespokojnych pacjen tów, czyli większości małych

dzieci. Posługujący się tymi narzędziami laryngolodzy mają podczas badania wolne obie ręce, co umożliwia wykonywanie

prostych zabiegów. Pediatrzy, lekarze rodzinni i otolaryngolodzy zajmujący się dziećmi coraz chętniej do badania używają

otoskopów, ponieważ najłatwiej się nimi posługiwać zarówno w gabinecie lekarskim, jak i podczas wizyty domowej.

Sprzęt

Otoskopy

Na polskim rynku dostępnych jest wiele modeli otoskopów kilku producentów. Składają się ze źródła światła - żarówki lub

lampki halogenowej - zasilanego prądem o małym napięciu z baterii lub akumulatorów umieszczonych w rękojeści,

głowicy zawierającej układ optyczny, który zazwyczaj zapewnia 1,5-2-krotne powiększenie (fot. 1. i 2.), oraz wymiennych

wzierników różnej wielkości, obecnie zwykle jednorazowego użytku (fot. 3.). Wziernik przymocowany jest nieruchomo do

otoskopu za pomocą zatrzasków.

Niektóre otoskopy są wyposażone w odpowiedni balon i wzierniki z miękką końcówką uszczelniającą otwór i przewód

słuchowy zewnętrzny, co umożliwia przeprowadzenie otoskopii pneumatycznej w celu oceny ruchomości błony

bębenkowej (fot. 1. i 2.).

1 z 19

2013-06-24 00:26

Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=35939&print=1

Fot. 1. Sprzęt do otoskopii: (1) otoskop diagnostyczny; (2) balonik do otoskopii pneumatycznej (tylko niektóre modele

otoskopów są wyposażone w tę opcję); (3) plastykowe wzierniki o różnej średnicy.

Fot. 2. Otoskop diagnostyczny: (A) szczegóły budowy; (B) otoskop z podłączonym balonikiem do otoskopii pneumatycznej

wyposażony we wziernik z końcówką uszczelniającą otwór i przewód słuchowy zewnętrzny - balonik umożliwia zmianę

ciśnienia w przewodzie słuchowym zewnętrznym, a dzięki temu ocenę ruchomości błony bębenkowej. Przedrukowano za

zgodą firmy Welch Allyn.

2 z 19

2013-06-24 00:26

Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=35939&print=1

Fot. 3. Przykład wymiennych, plastykowych wzierników otoskopowych o różnych rozmiarach: (A) wziernik wielokrotnego

użytku; (B) wziernik jednorazowy; (C) wziernik do sterylizacji; (D) wziernik z miękką końcówką uszczelniającą do otoskopii

pneumatycznej. Przedrukowano za zgodą firmy Welch Allyn.

Inne metody wziernikowania ucha

W niektórych przypadkach wymagających interwencji specjalisty laryngolog może się posłużyć mikroskopem

diagnostycznym lub operacyjnym, który umożliwia dokładne zbadanie ucha w dużym, 6-12-krotnym powiększeniu

ułatwiającym ocenę wszystkich szczegółów przewodu słuchowego i błony bębenkowej oraz przeprowadzenie zabiegów

(fot. 4.). Badanie to również wymaga użycia wziernika usznego. Coraz częściej wykorzystuje się także wideo otoskopię.

Ze względu na kosztowny sprzęt i wymagane specjalne umiejętności obie metody są stosowane wyłącznie w gabinetach

otolaryngologicznych.

Przygotowanie dziecka do badania

Aby badanie przebiegło sprawnie, należy wyjaśnić dziecku (i jego opiekunom), na czym będzie ono polegać, ponieważ

dziecko może odczuwać lęk przed nową procedurą. Większość dzieci po odpowiednim wyjaśnieniu zasad badania i

pokazaniu otoskopu poddaje się badaniu bez problemów, ponieważ właściwie wykonana otoskopia jest niebolesna. Warto

ją wykonywać na początku badania lekarskiego (zwłaszcza u niemowląt), ponieważ w przypadku dłuższego płaczu błona

bębenkowa ulega przekrwieniu, co czasem łatwo mylnie uznać za stan zapalny (fot. 5.).

Fot. 4. Do badania ucha w mikroskopie operacyjnym dziecko leży na plecach na stole zabiegowym.

Fot. 5. Czerwony odblask prawidłowej błony bębenkowej (ucho prawe). Wprowadzenie wziernika do przewodu

słuchowego zewnętrznego może spowodować odruchowe rozszerzenie naczyń krwionośnych zaopatrujących błonę

bębenkową i skórę kanału słuchowego. Podczas długotrwałego badania lub u płaczących dzieci obraz może nasuwać

3 z 19

2013-06-24 00:26

Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=35939&print=1

podejrzenie wczesnej fazy ostrego zapalenia ucha środkowego. Na zdjęciu widać wiązkę rozszerzonych naczyń

krwionośnych wzdłuż prążka młoteczka (grot strzałki) oraz czerwony odblask części napiętej błony bębenkowej (strzałki).

Przedrukowano za zgodą firmy Welch Allyn.

Taki czerwony odblask błony bębenkowej często powstaje również przy nieostrożnym (np. zbyt głębokim) wprowadzaniu

wziernika do przewodu słuchowego zewnętrznego lub podczas długiego badania. Starsze, dobrze współpracujące dzieci i

młodzież podczas badania powinny siedzieć. Małe dzieci na skutek poprzednich przykrych doświadczeń lub

niewłaściwego podejścia opiekunów nie chcą niekiedy współpracować - wówczas należy je odpowiednio unieruchomić.

W tym celu najlepiej posadzić dziecko na kolanach opiekuna siedzącego na wprost badającego na krześle z odpowiednio

wysokim oparciem. Opiekun jedną ręką obejmuje dziecko na wysokości łokci i przyciskając jego ręce do tułowia,

unieruchamia je. Drugą ręką położoną na czole przytrzymuje głowę, przytulając ją do siebie, i odpowiednio ją ustawia

(uchem do badającego). Nogi dziecka należy unieruchomić, wkładając je między skrzyżowane nogi opiekuna (fot. 6.).

Niemowlę najlepiej badać w pozycji leżącej (fot. 7.).

Fot. 6. Sposób przytrzymania małego dziecka do badania otoskopowego: (A) ucha prawego; (B) ucha lewego (opis - p.

tekst).

Fot. 7. Sposób przytrzymania niemowlęcia w pozycji leżącej do badania otoskopowego. Rodzic jedną ręką przytrzymuje

rączki dziecka ułożone wzdłuż ciała, a drugą ułożoną na czole unieruchamia jego głowę (szczegółowy opis - p. tekst).

Opiekun jedną ręką przytrzymuje rączki dziecka ułożone wzdłuż ciała, a drugą ułożoną na czole unieruchamia jego głowę.

Do badania prawego ucha czoło dziecka należy trzymać prawą ręką, a do badania lewego ucha - lewą ręką. Jeżeli

konieczne jest dokładniejsze badanie lub oczyszczenie przewodu słuchowego, lub gdy niemowlę jest bardzo niespokojne,

można otulić je kocem, ręcznikiem lub prześcieradłem, unieruchamiając w ten sposób rączki dziecka (fot. 8.).

4 z 19

2013-06-24 00:26

Technika badania otoskopowego i zasady interpretacji wyniku

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=35939&print=1

Fot. 8. Kolejne etapy (A-C) unieruchomienia rączek niemowlęcia za pomocą koca, ręcznika lub prześcieradła do badania

otoskopowego, jeżeli konieczne jest do kład niejsze badanie lub oczyszczenie przewodu słuchowego, lub niemowlę jest

bardzo niespokojne (szczegółowy opis - p. tekst).

Ważne jest zapewnienie dziecku bliskości matki, ale w sposób nieutrudniający lekarzowi badania. Podczas badania

małego dziecka i niemowlęcia niezwykle pomocna jest dobra współpraca opiekunów, dlatego przed badaniem należy ich

dokładnie poinformować o jego celu oraz zasadach. Należy podkreślić, że badanie na ogół jest bezbolesne, z wyjątkiem

przypadków ostrego zapalenia ucha środkowego i zapalenia ucha zewnętrznego.

Oglądanie ucha zewnętrznego i jego okolicy

Rozpoczynając badanie, należy dokładnie obejrzeć małżowiny uszne i ich okolicę, poszukując:

nieprawidłowości w budowie oraz położeniu małżowin usznych,

zmian na skórze i obrzęku,

wydzieliny w otworze i przewodzie słuchowym zewnętrznym,

objawów niedowładu lub porażenia nerwu twarzowego.

W przypadku wielu wad uwarunkowanych genetycznie małżowiny uszne położone są nisko i mają zmieniony kształt.

Wyrośla przeduszne mogą wskazywać na wadę rozwojową ucha środkowego. Otwór słuchowy zewnętrzny i wejście do

przewodu słuchowego zewnętrznego ocenia się także pod kątem jego szerokości, aby dopasować wziernik. Jeżeli wejście

do przewodu jest zmienione zapalnie, wziernik należy wprowadzać bardzo ostrożnie (manewr taki może być bolesny).

Następnie należy zbadać palpacyjnie okolicę ujścia przewodu słuchowego oraz wokół małżowiny usznej, poszukując

powiększonych węzłów chłonnych przedusznych, podżuchwowych i okolicy kąta żuchwy oraz bolesności. Należy

dokładnie obejrzeć okolicę wyrostka sutkowatego, zwracając uwagę na zaczerwienienie lub obrzęk. Badanie palpacyjne

prowadzi się obiema rękami, aby mieć porównanie ze stroną przeciwną. Należy zwrócić uwagę na ból przy obmacywaniu

wyrostka sutkowatego lub w okolicy skrawka. Bolesność skrawka lub ból przy odciąganiu małżowiny to objawy zmian

zapalnych w obrębie przewodu słuchowego zewnętrznego. Badanie należy przeprowadzić obustronnie, również po

odchyleniu małżowiny usznej.

Technika otoskopii

Przed badaniem należy dobrać wielkość wziernika do średnicy otworu i kanału słuchowego zewnętrznego. W tym celu

należy przymierzyć końcówkę samego wziernika do otworu słuchowego zewnętrznego i wybrać największy, który

swobodnie mieści się w otworze i przewodzie słuchowym. Jeżeli wziernik będzie zbyt duży, nie uda się uwidocznić błony

bębenkowej, a zbyt mały może zostać wprowadzony zbyt głęboko i uciskać na część kostną kanału słuchowego,

5 z 19

2013-06-24 00:26

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: