Informator jubilerski; biżuteria, kamienie... Home Lista Metody topienia złota Małe iloci złota topi się na węglu drzewnym. Jest to sposób najtańszy, nie wymagajšcy specjalnych inwestycji. Węgielek musi być w możliwie najlepszym gatunku i w większych kawałkach bez pęknięć, o należycie wyrównanej powierzchni. Na jednej trzeciej powierzchni wydršża się małe wgłębienie o kształcie miseczkowatym, przeznaczone na metal. Niedaleko wgłębienia umieszcza się częć wlewaka, składajšcš się z trzech cianek i dna, czwartš ciankę stanowi sam węgiel. Wlewak jest przymocowany do węgla klamrš lub drutem. Od wgłębienia do otworu wlewaka wydršża się małš rynienkę, przez którš po stopieniu metal przelewa się do wlewnika, przechylajšc stopniowo płytę węglowš w jego kierunku. Jeszcze innym sposobem odlewania małych iloci złota jest odlewanie w miseczce lub tygielku z dzióbkiem do wylewania, sporzšdzonym z płytki azbestowej. Wykonanie takiej miseczki jest bardzo proste. Azbest rozmiękczony w wodzie, a następnie odpowiednio uformowany, suszy się na ogniu, aż do zupełnego odparowania wody, nie zapominajšc o uformowaniu na miseczce czy tygielku dzióbka do wylewania metalu. Wlewak (formę) cinięty imadłem ręcznym ustawiamy na płycie azbestowej. Topienie złota w tygielku azbestowym trzymanym za pomocš szczypiec odbywa się w płomieniu palnika dmuchawkowego na gaz. Po stopieniu złoto należy wlać do wlewnika. Tygielek z roztopionym metalem trzeba cały czas podgrzewać, nawet wówczas, gdy odległoć od wlewnika jest niewielka, ponieważ metal, gdy chociaż trochę przestygnie, le wypełnia formę. Ogrzewanie przerywamy dopiero wówczas, gdy metal wlewamy do formy. Podczas stapiania złota należy powierzchnię płynnego metalu pokryć sproszkowanym węglem lub mieszaninš sproszkowanego węgla ze sproszkowanym cukrem w stosunku 2:1, z dodatkiem drobno sproszkowanego salmiaku. Pokrycie powierzchni stopionego złota tš mieszaninš izoluje stop od powietrza i nie pozwala domieszkom złota łšczyć się z tlenem, gdyż tlenki domieszek obniżajš jakoć stopu i szkodliwie działajš na dalszy przebieg obróbki. Gładka lustrzana powierzchnia o zabarwieniu żółtym wskazuje na moment właciwy do wylania złota. Pryskanie" metalu wiadczy o przegrzaniu, należy więc odczekać, aż metal ostygnie do właciwej temperatury i dopiero wtedy można go wylać. Większe iloci złota topi się w tyglach grafitowych, tygli glinianych raczej nie używa się, ponieważ metal wnika w chropowate cianki tygla. Nowy tygiel przed użyciem naciera się dobrze od wewnštrz sproszkowanym boraksem, co uniemożliwia przyleganie stopionego metalu do cianek oraz ułatwia wylewanie. Tygle należy przechowywać w suchym miejscu. W czasie topienia metalu tygiel należy ogrzewać powoli. Topienie złota w tyglu odbywa się w piecu, najlepiej elektrycznym. Tygiel napełniony złotem najwyżej do 3/4 pojemnoci wstawia się do pieca, gdzie stopniowo następuje topienie, aż do uzyskania gładkiej lustrzanej powierzchni o zabarwieniu żółtym. Nie należy przy tym zapominać o pokryciu powierzchni mieszaninš zabezpieczajšcš. Jako topniki (materiały powodujšce lepsze topienie się złota) stosuje się boraks i kwas borny. Nadmiar kwasu bornego powoduje janiejszš barwę złota. Dobrze wykonany odlew złota powinien mieć gładkš powierzchnię z pewnym połyskiem. Temperaturę topnienia mierzymy pirometrem, względnie możemy jš okrelić na podstawie barwy stopionego złota. Barwa czerwona występuje przy temperaturze 600-850C, barwa od ciemno-do jasnożółtej przy temperaturze 850-1100C, a powyżej 1200C stopione złoto ma już kolor prawie biały. Płytka albo bryłka złota po odlaniu, przed dalszš obróbkš, musi przejć jeszcze proces wyklepania w celu zgęstnienia odlewu i uczynienia go bardziej podatnym przy walcowaniu. Po spiłowaniu z krawędzi płytki nadlewków należy jš po jednej stronie lekko przeklepać młotkiem, wyżarzyć i ostudzić w wodzie. Te same czynnoci powtarza się na odwrotnej stronie. Następnie można powoli i równomiernie wycišgnšć płytkę wypukłym młotkiem, przy czym należy boki lekko przybijać, naddawajšc je młotkiem jednoczenie z całš powierzchniš, w przeciwnym razie boki będš się nadrywać. Klepanie powtarza się kilkakrotnie (2-3 razy), za każdym razem wyżarzajšc i studzšc bryłkę w wodzie lub spirytusie. Przy żarzeniu trzeba uważać, aby metal nie został przegrzany, tzn. nie przekroczył granicy barwy winiowej. Po tych operacjach można już odlew złota walcować. Przy walcowaniu należy bryłkę złota wpuszczać między walce zawsze tym samym końcem. Jeżeli chcemy bryłkę wpucić przeciwnym końcem lub przepucić po osišgnięciu pewnego wymiaru w poprzek, wówczas należy jš uprzednio wyżarzyć, w przeciwnym razie będzie pękać. Aby zapobiec rwaniu złota w walcowaniu nie woino dopucić do zbytniego stwardnienia blachy. Żarzenie złota powinno się odbywać powoli, co zapewnia bardziej równomierne ogrzewanie. Do żarzenia nie wolno używać wieżych węgli, gdyż wydzielajš siarkę powodujšcš kruchoć złota. Poniżej podano wpływ temperatury na twardnienie złota: Złoto próby 0,750 powyżej 300°C zaczyna mięknšć, powyżej 800°C po 5 minutach żarzenia odzyskuje cišgliwoć pierwotnš. Złoto próby 0,583 powyżej 700°C czerwone, po 10 minutach żarzenia odzyskuje cišgliwoć, blade wymaga nieco dłuższego żarzenia, powyżej 750°C jest juz przegrzane, kruszy się i łamie i jest niezdatne do dalszej obróbki. Niejednokrotnie podczas walcowania stopów złota materiał pęka, kruszy się i wykazuje rysy. Przyczyn wywołujšcych te zjawiska jest wiele: wymienimy tylko najważniejsze z nich: 1. Domieszka ołowiu powoduje kruchoć złoto trzeba poddać rafinacji. 2. Przegrzanie materiału podczas żarzenia powoduje nieprawidłowš krystalizację, stop przy walcowaniu rozlunia się i tworzy rysy materiał taki należy przetopić. 3. Metal za goršcy podczas wylewania, zachodzi nieprawidłowa krystalizacja, przy walcowaniu powstajš rysy materiał taki należy przetopić. 4. Metal wylany w zbyt zimnym stanie jest gęsty, tworzš się w nim luki i pory, powodujšce przy walcowaniu rysy metal taki należy przetopić. 5. Metal le zabezpieczony przed utlenieniem przy topieniu lub zanieczyszczony opiłkami innych metali rysuje się, łuszczy i występujš pęcherzyki materiał taki należy przetopić w tyglu wyłożonym mieszaninš gliny, przepalonych i sproszkowanych koci i soli kuchennej. Gdy złoto jest zagrzane do temperatury, przy której tworzy się gładka lustrzana powierzchnia, do stopu dodaje się mieszaninę saletry sodowej i saletry potasowej w równych częciach, w stosunku do iloci metalu 4:1 i intensywnie miesza prętem żelaznym zagrzanym do czerwonoci tak, aby mieszaninę saletry rozprowadzić w stopie, po czym tygiel przykrywa się. Gdy stop przestaje się pienić, grzanie przerywa się, a stop należy natychmiast wylewać. Stopy złota zawierajšce zanieczyszczenia w postaci domieszek nie działajšcych ujemnie na właciwoci stopów, jednak obniżajšcych ich cišgliwoć, łatwo dajš się oczycić przy topieniu. Do tego celu stosuje się saletrę sodowš albo chlorek rtęciawy (sublimat) Saletra ma właciwoci utleniania szkodliwych domieszek, które w postaci tlenków przechodzš do szlaki. Chlorek rtęciawy, parujšc juz przy 300 C, łšczy się częciowo z domieszkami w chlorki, które również przechodzš do szlaki. Działanie ich jednak będzie skuteczne, o ile zostanš dobrze wcinięte i rozprowadzone w stopie. Opary chlorku rtęciawego sš bardzo szkodliwe i przy ich stosowaniu należy zachować dużš ostrożnoć oraz stosować rodki zabezpieczajšce przed zatruciem.
ola54