c3_r2_prawa_r3_zycie.PDF

172 9!p}!!:9pZ]!9BIoPoLrrYlu

N|r]'Rl\)YcMT.'.

cialu stanowi podstaw zarwno naturalnei rwnoci lu-

dzi, jak i koniecznoci powsrania commonuealth.:

i zwrcimy

uwagna to' jak krucha jest budowacialaludzkiego (i e

gdy ono dozna jakiego

uszkodzenia,to ulegazniszczeniu

caajegosila'nrgia i mdro)

2. PRA\iuAcZovIEKA l BIoPoL1TYKA

ijak larwo ist nawetnaj-

slabszemucz|owiekowizabi czlowieka silnijszgo, to

nie ma podstawy' ibyktoko|wiekwierzcyw swojesily

uwaal' naturauczynila go wyszymod innych.Rwni

s i' krrzy mo8ucfyni sobie wzaiemnitakie same

rzeczy.I rwnielwn rnajrnoc ci' ktrfy mognajwi.

cj' a mianowiciezabiinnych,.

2.1 Arendt zatytulowala pity rozdzia swejksiki

o irnperializmie powiconykwestii uchodcw

zffiiech p stua nafod'oLue4o

Wielka metaforaLewiatana,ktrego ciaozloone jest

z poszczeglnych ciaI obywateli, powinna by odczyty.

wana z lej perspektywy.Nowe polityczne cialo Zacho-

du tworz abso|utniedajcesi zabi ciala poddanych.

losy praw cflo.

wiekaz dzieiami pastwanarodowegol

zdaiesiimPli.

co do ktrei

autorkanie proponuieadnycbrozstrzygni.

Paradok-

sem, od ktrego wychodzi Arendt' iest fakt, e figura'

ktra powinn4.by wcie|eniem par excellexce cz|ovi.te.

ka praw 7czyli uchodca-wyznacza radykalnykryzys

tego pojla:.;;Konepcja

prawludzkichoparta na zato.

eniu.eistnieieistota ludzka jako taka,natychmiast za-

|amalasi,kiedy osobygoszce,

e w niwierz' po raz

pierwszyzetknlysiz ludmi, ktrzy naprawdstracl-

li wszystkieinnecechy i znalelisi pozazwizkami-

czcymi |udzi - z wyid<iem

tego, ebyli cigleludmi"|.

V systemie pastwa narodowego tak zwane wite

i niezbywalne prawaczlowiekaokazuj siptrzbawone

wszelkieiopieki i wszelkiej

w chwi|i' w klrej

nie mona ich ustanowi iako praw obywateladanego

pastwA.

rea|noci

]mplicile zawarte jesr to - jeli dobrze sinad

I H' cndt' Kot.eni ttalitdlyz!' pol' M. sz.wI' D. Glinb.8'

t. l. Ni.zdlnao{icyna vydaMica, vaBawa 1993' s.3]4-

Jeli bowiem spojrzymyna ludzi dojrzaych

i koie. ptdu czouieka.

To szczeglnesformulowanie, wice

ikoniicneiwizi.

kowaia;; ichbIiskiej

tytuu dek]rracji f 1 78 9

roku:Dclaration desdroitsdel'hom|ne etdu citoven2:

nie lest btl,iem j.r.nc. czy obarernrinyr,znac,,rj.1

PRAV^ cfowll]K I BlolollfiX^ 175

ycia politycznego (bios) - traz w strukturze Pastwa

wysuwasina Plan pierwszyi stajesiwrcz fundamen-

tem jego legitymizacjii suwerennoci'

Nawet nieskomplikowana analizatekstu deklaracli

z 1789 roku pokazuje,eto wlanie natufalnenagiey-

cie.czyli sam faktnarodzin, jawi si jako rdoi pod-

miot prawa. ,,Les hommes - glosiartyku1 - naissent et

demeurent

dwaau-

tononrczne byty'czymoeraczei tworz jeden systcnr'

w ktrym pirwszy telmin zawszeiierasiw drugiur

i jest przezeprzeslonigty; a jeIi

tak, to jaki rodzaire-

lacji zachodzimidzynimi' Bo'lddPBurke'J,klry nad

niefby.walne

prawa czowiekao wiele wyzej przcdkladrl

swoje ,,prawa Anglika" (Nghts of an Englishnan), nabie"

ra z te8opunktu widzenianieoczekiwancj gIbi'

Arendtnierozwiia,prcz kilku istotnych uwag'kwe-

sriiwizi midzypr.rwami

libreset egauxendroits"3 (z tegopunktuwi

dzenianajbardziej wica ze wszystkjch jest folmua pro-

iektu wypracowanego przezLa Fayette'a w lipcu 1789

roku:..touthomme naitavecdroits inalinab|es

etimpre.

scriptib|e''a). Z drugie|strony, naturalneycie' ktre,

inaugurujc biopolityk nowoczesnoci'

czIowielaiPastwcIn naro-

dowym, tote jej sugestiapozostalabezecha. \(/okre-

siepo drugiei woinicwiatowei

legou pod-

naciskna

prawa czlowiekaoraz mnoeniesideklaracii i konwen'

cii na poziomie PonadnJrodo\Tch

rozplywasi w figurzeobywa-

rela' w ktrei wszystkie Prawa s ,,zachowane'' (arty-

kul 2: ,,le butde tout association politiqueestla conse_

rvationdes droitsnaturelsetimprescriptibles de I'hom_

me''5). Deklaracia'wanie

orgJnizaciiUnie.

moliwiIyw efekcieautentycznezrozumienie historycz-

negounaczeniategofenomenu. Teraz iednak nadszedl

momentl by przesta Patrze na dek|aracie praw iako na

nieuzasadnioneproklamacie wiecznych,metaprawnych

wartoci wykazuicetendenci(w rzeczywisroci

element

wrodzonyw sercu polityczneiwsplnoty, moew tym

mieiscu przypisasuwerenno

z racii,eumieci|a

,,narodowi" (artykul3:

,,le principede toutesouverainet

bez

wikszego sukcesu)do zrnuszania |egis|atorwdo re-

sPektowania wicznychzasadetycznych i zacz

reside essendellement

dans la nation''6). Nar fnazionef, kt6ry etyno|ogicz.

nie wywodzi si od,1asceft [rodzi], zamyka tym sa.

mym obiegrozpoczty przeznarodzinyczlowieka.

ie roz-

funkcihistoryczn

.w proccsie formowania si paristwa narodowe8o.Dek|a.

racie Praw reprezntuj

figurwpisania na.

turalnego yciaw prawno-Politycfny porzdekpa-

stwanalodowego. owo nagieycie - ktre w cfasach

a,rciefirgi e bylo z Po|itycznego punklu widzenia

obojgtneinaleao,

]

"Ludzie lod9ii pozo$.jwotnii |\izpunktu {idzenia p.a.

9''. cy|'a| Hktod Btmi, pd11t;|@u teks|fuhdlfu,.h, op|. b. 1.

iski,|.wal.chowicz' awi.a'vaBzawa-loznm 1992's.123 (PryP.

.,'wsfys(y

ludicrodz sif niezbywalnymi i ni ulegaicymi

ped.wnicniu pr.wami(pnyP.rlum.)'

jako ycienalece do boskich

stworfe' do Boga,a w wiecie

jest utzyanie nafuralny.h

i nic U|e8.jqcy.h prz.dawnieniu praw .zlowika''] cyt.z^:His|alia

ust|ojv pds|u4 fu teht{.h/dlou,!.h' p' cit., s' 24 (p.typ- t|nfr.).

. ''rdlo ws/clk|ePo

"c.lc kadcior8aiza.ii

Poliryczei

staroytnym (przynaj.

mnieiz pozoru) iako dzoi bylo wyranie odrnioneod

zw|.l/<hnicrwl

spo<fywJ

.J|kowi.iew \o

p1lua U t.kshcndlaul,.h. P..n.'

d,,,.:

' |cyt

' ,'. Histoni "'rau

: Dekllcja priv zlowi.ka iobyw.tela (Prfyp' tlum.).

-..I

174 'loMo s.lcl,l . oBz JAXo BloPol ITYC?NY |)^R^DY(iMA'L'

tymfastanowi _ w nieiasnoci

instrumenta|ny

stawustroiu'natychmiast

patrywa z8odnief ich rzeczywist

pierworn

176 |oMo sAcE^ . oBz l^Ko BloPoLlTYczNY PAMDYGM^T'.

PR^V CZLOVTEXA I BIOPOLn-YK 177

2.2 Dek|aracje praw winny by zatem rozparrywane

jako miejsce,w ktrym dokonuje s przejcie od krIew-

skiejsuwerennocio boskiejproweniencji do suwerenno-

cinarodowej.Zapewniai) orleeffieptio i'ycia w nowym

porzdkupastwowym, ktry b&ie rnusiaobjsukce.

sj po lpadku ancienregine. Fak, e dziki nim ',podda.

ny'' przeksztaca si - jak to zauwaono - w ,!ob}vatelal''

oznacza' eng]o!"vijy, zy.li nafuralnEacijycie'jako ta.

kie, stajesi po raz pierwszy (w wyniku transfonnacji, kt.

rejbiopolitycznekonsekwencje moemyzaczocenia

dopieroteraz)bezporednini

niem i narodem,a pastwonalodowe zaczynaprze}.'a

duszykryzys, wwczas pojawiaj si faszyzmi nazizm,

czyli dwa ruchy biopolitycznewe wfaciwym sensie'

ktre czyni z izycialatlralne9o p& excellence mieisce

podejmowaniasuwerennejdec'ji' Jestemy pyfwycza-

jeni do ujmowaniazwrotem ,,krew i riemia" (Blut tt td

Bodaz) istotyideologiinarodowosocjalistycznej.

Kiedy

Rosenbergchcewyraziwizjwiatawaciw

jego par-

wizjaiwiat.r - pisze - bierzeswj pocz.

tek z pfzekonania' eziemia j ktew stanowi istot

germaskoci'a co za tym idzie, polityka kulruralna

i pastwowapowinnabynakierowanawanie

do tegohendiadysu. ,,Narodo.

wosocialisryczna

podmiotem suwerenqoci.

Zasada urodzenja i zasadasuwerennoci'odseparowane

od,anciex rcgittle (w ktrym narodziny wydawaIy na

wiats,le,' Poddanego), nieodwolalnie czsi w ciele

-suwerennego podmiotrr" po to, by stworzypodwaliny

nowego pastwanarodowe8o. Nie monazrozumie

tozwoiu oraz .narodowego" i biopolitycznegg powola-

nia nowoczesnegopswa w XIX i XX wieku' je|i za.

pomina si,eu iego podstawyl nie etowiek jako wo|.

ny i wiadomy podmiot po|ityczny, ale przedewszysrkim

iego na$e irycie _ z*"yeajnyfalc narodzin - kre, w trak'

cieprzejcia

na t

dwie podstAwy''7. Zbyt czsto jednak zapominano, etak

po|itycznie okrelona

nie.

szkodliwepoczqtkiprawne:nie iesr onabowiemniczym

innym, jak tylko wyreniemzestawiaicym dwa kryte-

ria, ktre ju w prawie rzymskim sluustaleniu ob1.wa-

telstwa (czyli pierwszego wpisania yciaw porzdek

pastwowy): '.'.''soli (narodziny na ol.Je|onymteryto.

ri]m, oz i]'s sL,|guit,is (narodziny z rodzicw.obywa.

te|i).Te dwa tradyryinekryteria prawne' ktre w czasach

aflcienrci,fienie posiadayistotne8oznaczenia Poli'

tycznego' poniew byly iedyhie wyrefem relacii podda-

stwa,nabieraj\,vczasierewolucji francuskiej nowej i de-

cydujcejwagi. ob}.w?telstwonie okrela

formuamaw fzeczylvistoci

od poddanego do obywatela,obdarzono ia.

ko takie zasadsuwerennoci.Przyjttu fikcj jest fakt,

enarodzenie stajesinatychmiast

narodem wtaki

sposb,emigdzytymidwomabiegunami niemoeby

adnegorozziewu. Prawas przypisarle czowiekowi (lub

tewyplywajz niego)tylko w tejmierze,w jfiej on sam

iest natychmiastznikajc (a nawettak,ktra nigdynie

powinna ujrzewiata

temf po prostu

oglnegopodporzdkowaniawladzy krlewskiejbd

olirelonemusystemovprawnmu, ani tenie ucielenia

(jak chceCharlier,kiedy23 wrzenia 1792 roku prosi

Konwent, by tytuoby.watelazastpilw kadym pu-

dziennego)podstaw obyratela.

Tylko pojmujc t podstawow historycznfunkcide-

klaracji praw. monazrozumie

ichrozwj iprzemiany

w XX wieku. Kiedy po w}"wrceniu Przez pierwsz woj.

n wiatow

geopolitycznegoadu Europy na wierzch

wychodzi usunitywczeniej

\vi.d.wban'

RzdenundAufsatu 1919-19JJ, r.d. Th. von Trotha, ryd. 11,F.dnr

Eh.! Nachfols.., Mnnch.n 1916,s.242.

rozdvkmidzy natodze.

tii, odwouiesi4anie

7 A, Rosenhe|a,BLlt,fll E!fu' Ei, K'frpf fi deuts.hc

oraz identyfikuie

dostownie, by uyslw, ktre t-aniuinaiswypowiedzial

w Konwencie, les membtes du soxuerain. Std wynika

centralny (i nieiasny)charakterpoicia,,ob}.watelstwa"

w nowoczesneimyli politycznej, ktry kaeRousseau

powiedziel ,,Zaden[...] autorfrancuskinie zrozumia

prawdziwegoznaczeniasIowaobywatel''8;std jednak

wynikarwniemnoeniesi ju w czasi rewolucjirof.

porzdzenormuicych'

PMV]Aczo\oIEK|B|oroL|TYK 179

ie deklatacji przyrodzonych, niezby.walnychi nie ulega-

jcych przedawnieniupraw towar.yszyl Podziat prawa na

czynne i bierne. Ju Sieysw swychPrliminairers de la

co|,stitation twierdzi iasno, e ,,les droits naturels et ci.

vilssontceux porrr |e maintiendsque|s |asoit est

forme;etlesdroitspo|itiques,ceuxpar |esquels|a so-

citseforme.Il vautmieux, pour la c|attdu langage'

appelerlespremiersdroitspassifs etlessecondsdroitsac-

rifs. [...] Tousleshabitantsd'un paysdoivent jouir des

droitspassifs [...] tous ne sont pas citoyensactils.Les

femmes,drr moins dans l'tat actuel,les enfants, les

etrange$rceuxrencore,qui necontribueraient enrien)

fournirl'tablissementpublic, nedoiventpoint influen-

ceractivementsurla chosepublique"t. Lanjuinaiszde-

finiowawszy przytoczone \,ryfej okfeIenie

ktryczowiek jest obywa-

telem, a krrynie,orazzakrelaicych

i sropniowoza-

To, co do

tej porynie stanowio politycznegoproblemu (pytania:

,,coiest francuskie?", ,,co lest niemieckie?"),a rylko je-

den z |icznych tematw porrrszanychprzez filozoficzne

antropologie,terazzaczynabyistomymzagadnieniem

politycznym, ktrc jako takie stale jest redefiniowane

do chwili,gdy,wrazz narodowymsocializmem,udzie-

lenieodpowiedzi na pytanie ,,kto i co iest niemieckie?"

(a zatemrwniena pytani ,,kto i co niemieckie nie

;est?'.) bezporednio

les fieftbres

du auuetain, cigrue takl ,,Ainsi les enfans, les insenss,

|esmineurs,lesfemmes,

lescondamns) peinesafflicti-

veou infamante [...] neseraient pas descitoyens"ro.

Zamiastwidziew tychrozrnieniach zr7kleogra-

niczeniedemokratycznych

i ega|itarnychzasadstojce

z duchemi literdeklaracji,na.

pokrywasiz zadaniemnajwyszei

wladzy. Faszyzmi nazim sprzedewszystkim redefinicj

telacjiczowiek-obywatel

cootmPo.ain.s,

lari 1985's.189 206. [''p!awami nanralnyi i ob'lathkimi ste'

dl. krych utrfyn.nia powtdlo sPohczestwo!

i, cho moeto wydawasi

p|aw.ni polilyny

ni ste'za Pomoc ktrychtworfyispolcczstwo'Dla jasnoci

stajsiw penizrozumiaedopiero, gdy

usytuowanesnabiopolitycznymtlezainaugurowanym

Przez narodow4suwerenno

pi.jnaz'va pieMszc Plawai bicinymi,Adlugjc Prawami czynnymi'

[.''] vMyscy miegkacy dlnc8okraiu!9q iszy

i deklaracjepraw

Tylko zwizekmidzy prawamiczowiekai nowym

biopolitycznymwymiaremsuwefennoci

si prawanibje!

nyi ['''l fuwv}cy\.]Ub'vdt|lml czynnymi'Koblery' PrfynJj-n|el

obecnie'dfieci' ob.oJajowcy'dodatkowo cj, kty w ic, nie P.zy

czynilibysidoXia plblicznego' ie powinni wcalewPl/wacfynnie

nasprat''' Publiczle (PtyP' d!.).i

t'W. H. Sewell,Le .itoleal!, .itycrh.: A.tiuitt, P6i,ity ann theR.-

blutionat! Cofupl o[ citiGiship |w||Tbc Frca.h Rcl,tid and the

cftdlion oI Mode Pol|ial cul|urc, ( z,Thc Poli|idl c'll,re of the

Ften.h Re@lulior, rcd. C. Lu..s, Pcrs.mon P.e$, Oxford 1989,

s.l05. l-tym sPosbm dzie(i'*|.i' ni|..ni'kobity,sk@ni !a ka.

r}.acie| i ei [.-.| niesob}vat.|.mi" (pyp' tlum.).|

pozwala po.

prawnie rozumie ten szczeg|ny wielokromie wskazy-

wany przez hisrorykw rewolucji francuskiei fenomen,

3 J-J. Rou$au' Uo@ 9ol..z',' pl. B' srumiski tw:] ideE'

U@d spol.cza i i,ne pina, PrvN' vaMwa 196' s.2f (pu'?. .d.).

178 Honlo Mc!, . oBz jAXo BloPoLlTYczNY IAiADYGM.T' ''

blicznym akcie tradycyjne monsiear htb sieur) nowei za-

sady rwnoci: nadajeon nowy statutyciu iako Pocz4t.

kowi i fundamentowisuwerennoci

cieniaicych

krgi's soli oraz iussang1i,1is.

w jawnej sprzecznoci

, E, ]' sieys'Eoits polnia$' Editiondarhives

paradoksalne,

180

leyumie przede wszystkimdostrzecich spjne znacze-

nie bioPo]ityczne. Jedn z podstawowycbcechnowo.

czesnejbiopo|ityki (ktra w XX wiekuulegniezaostrze.

niu) jest koniecznocglego redefiniowania w ramach

zyc|a prog, wydzic|ajcego i separuicego to, co we-

wntrz, od tego,co na zewntrz.Kiedy niepolitycfne -

cie naturalne - ktre iu sistaofundamentem suwe-

rennoci _ ptzektacza mury olos i coraz gbiej

penerruje

. o3z JAI(o BrcPoLnYczNY lAMI]Yc]\dr, '.

181

go oblicze. Z tej jedtak racji jego figura jest tak trudna

do politycznegozdefiniowania.

Poczwszyod pierwszejwojny wiarowej wi naro.

dziny-nardnie jestju w stanierozwijaswejlegitymi-

zuicejfunkcii w |onie pastwa narodowego,a te dwa

terminyzacfynaiobiawiaswi niedajcysifestroi

rozdwik.obok rozlewania si po scenie europejskiei

uchodcwi ludzi pozbawionych ob}'watelstwa (w krt.

kim okresieswj krai rodzinnyopuszcza1,5mln .'bia.

ych''Rosjan'700 tys.Ormian,500 tys.Bulgarq

1 mln Grekw i setkitysicyNiemcw, I7glw i Ru-

munu) ienomellem

l'M\l^czovl'K, IBIoPoLITYI(

w ru.

chornlini,ktr bezustannietrfeba wytyczana no.

wo..W ramachdzo,ktr deklaracjeupolczniy,mu-

sz zostazdefiniowanena nowo podzialyi progi

poz,walajcewyizolowawiteycie'A kiedy. co ju

zresztq nastpilo

pastwo.przekszralca

si ieJnoczenie

z tegopunktuwidrenianaipowa.

jest rw oczesnewprowadzaniedo porzdkw

prawnychwielu pasw europejskicbnorm pozwalai-

rych na masowedenaturalizowanie

si po.

za Intoczne granice oddzie|a|ce ycieod miercipo

to, by tamzidentyfikowanowegoyjcegoumarIego'

nowegowitego

i wynarodowianie

wasnychobywateli. Jako pierwszauczyniato Francia

w 1915 roku wobec znaturalizowanychobywateli

o .wraym'' pochodzeniu;za tym przykadempody-

|aw 1922roku Bea' cofaicnaturalizaci

czlowicka.

tychobywa.

teli,ktrzyw czasiewoiny popelni|i ,,czyny antynarodo-

we"; w 19f6 roku woskireimfaszystowskioglosil

analogiczneprawo w stosunkudo obywateli,ktrzy

okazalisi ,,nicgodni wloskiegooby'watelstwa,';

takeobecniestanowinieda.

jc si pomin cz

rosn,

w u5rro-

ju nowoczesngo pastwa narodowego elemnt

niepokojcy,

ludzkoci)

reprefentui

w 1933

roku przyszakolej na Austri i tak dalei, do ustawno-

rymberskichdotyczcych,,obywatelstwaRfesfy''

i ,,ochrony niemieckiejkrwi i honoru'',ktre ten proces

doprowadziydo skrajnoci'

,',,l,,t,

.ri'

to dziejesitak przede wszystkim dlatego,

rc,zrywajc clg|omidzy czowiekiemi obJwatelcn,

midzynarodzeniern i narodowoci,wpdzajc

w kryzysfikcj lezc u poczrkwnowoczesnei

suwe.

tennoci.Ukazujc iasno rozziew midzynarodzinami

i narodem,uchodcanachwi|wprowadzanascen po-

|itycznnagieycie,ktre sranowi iej ukrne wstpneza-

Ioenie. w tym senie iest on naprawd' iak to sugeru-

ie Arendt, "czlowiekiem praw', _w osobieuchodcy po

dzielcobywateliniemiec-

i obywatelidlugiej kategorii

oraz wprowadzajczasadgloszc,eobywatelstwo |est

czym,

czegotrzeba by godnymi d|atego zawszemo.

ezostazakwestionowane.

Jedn z nie|icznychregul,

ktrych nazicikonsekwentnie przestrzegali w trakcie

''ostatecznego rozwizania,,, bylo to, e Zydzi mog|i

zostawyslanido obozw zagladydopiero po cakowi-

raz pierwszy i jedyny ,'czlowiek praw"naprawdwyst-

prrjezezdjtmaskobywatela'ktra stalezakrywa je-

HoMo s,4c]ljR

niejszym

- ltaruralneycieca|kowictezawierJsi

w polls, progite. jak zobaczymy, przemieszczaj

2.3 Jeli uchodcy (ktrych liczbaw XX wieku ni.

gdynieprzestaIa

kich na penoprawnych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: