ZASADY MUSZTRY I CEREMONIAŁU HARCERSKIEGO
Wprowadzony Rozkazem Naczelnika ZHP L. 5/97
z dnia 20 maja 1997 r.
SPIS TREŚCI
WSTĘP
ZASADY HARCERSKIEGO ZACHOWANIA
1. Harcerski styl
2. Przełożony, podwładny, starszy, młodszy
3. Przedstawianie się
4. Meldowanie się
5. Oddawanie honorów
ZASADY MUSZTRY
1. Wstęp
2. Komenda
3. Musztra indywidualna
3.1. Postawa zasadnicza
3.2. Postawa swobodna
3.3. Meldowanie
3.4. Oddawanie honorów w miejscu
4. Szyk - rodzaje i elementy
5. Musztra zespołowa
5.1. Wykonywanie zbiórek
5.2. Rozejście się
5.3. Równanie i krycie
5.4. Odliczanie
5.5. Przesunięcie szyku
5.6. Występowanie i wstępowanie
5.7. Zmiana szyku
– w miejscu
– w marszu
5.8. Marsz i zatrzymanie
6. Apel drużyny/obozu
6.1. Meldowanie
6.2. Rozkaz
6.3. Flaga, hymn
6.4. Zakończenie apelu
CEREMONIAŁ HARCERSKI
1. Zasady ogólne
2. Zbiórki drużyn i oficjalne uroczystości harcerskie
2.1. Apel drużyny, hufca, chorągwi
2.2. Postępowanie z flagą państwową
2.3. Postępowanie ze sztandarem jednostki organizacyjnej
2.4. Postępowanie z proporcami drużyn i proporczykami zastępów
2.5. Przegląd jednostek organizacyjnych
2.6. Defilada
3. Uroczystości harcerskie
3.1. Uroczysty capstrzyk
3.2. Apel poległych
3.3. Wręczenie sztandaru
4. Zasady uczestniczenia drużyn harcerskich reprezentujących Związek w uroczystościach państwowych, patriotyczno-religijnych
ZASADY SŁUŻBY WARTOWNICZEJ W ZHP
1. Cel
2. Organizacja
3. Prawa i obowiązki wartownika
4. Warty honorowe
REGULAMIN FLAGOWY Związku Harcerstwa Polskiego
1. Postanowienia ogólne
2. Prawo noszenia bandery i proporców
3. Wzory bander i proporców
4. Zasady noszenia bandery harcerskiej
5. Zasady noszenia proporców
6. Ceremoniał morski
SYGNAŁY OKOLICZNOŚCIOWE W ZHP
Harcerski system wychowawczy Związku Harcerstwa Polskiego jest rozumiany jako jedność: zasad harcerskiego wychowania, metody i programu. Jednym z elementów harcerskiego wychowania było i jest tworzenie uniwersalnego dla wszystkich członków Związku Harcerstwa Polskiego zbioru zasad i norm postępowania. Od lat harcerska musztra, regulaminowe wypełnianie zapisanych w niej komend, towarzyszy nam w harcerskim działaniu - na zbiórkach, wycieczkach, obozach, podczas pełnienia służby.
Dzisiaj musztra nie jest nieodłącznym elementem wszystkich harcerskich zajęć. Zastęp, drużyna może mieć wspaniałe zbiórki, w trakcie których żadna harcerka, ani żaden harcerz nie stanie na baczność, a przełożony nie wyda żadnego rozkazu. Ale pamiętać musimy, że od swojego powstania harcerstwo polskie było i w dużym stopniu pozostaje stowarzyszeniem, w którym wiele elementów obrzędowości, zwyczajów i tradycji opartych jest o tradycje i wzorce patriotyczne i wojskowe. Jest to charakterystyczna cecha polskiego skautingu, akceptowana i potrzebna naszemu społeczeństwu.
Podstawowe elementy musztry pozwalają na większą sprawność organizacyjną, uatrakcyjnienie form pracy, zdyscyplinowanie, a przede wszystkim istotnie zwiększają bezpieczeństwo podopiecznych, co dla często młodych instruktorów ma istotne znaczenie.
W harcerskim wychowaniu bardzo ważną rolę odgrywają kulturowe tradycje, obrzędowości poszczególnych środowisk harcerskich. Nauka poszanowania tradycji narodowych, nadanie szczególnej rangi symbolom i znakom harcerskim jest wyrazem miłości, patriotyzmu i swoistej jedności organizacyjnej.
Realizując zadania programowe służące rozwijaniu i pogłębianiu wśród harcerek i harcerzy szacunku do tradycji i znajomości historii Ojczyzny, drużyny harcerskie uczestniczą w różnej rangi uroczystościach państwowych, wojskowych i religijnych. Występując jako umundurowana – a więc wyróżniająca się grupa – harcerze muszą swoim zachowaniem, sposobem poruszania się, odróżniać się od innych uczestników uroczystości. Zobowiązuje ich do tego harcerski styl i fason. Muszą także dostosowywać się do ogólnie przyjętych wymogów ceremoniału wojskowego, dyplomatycznego i religijnego.
W opracowanych dokumentach staraliśmy się z funkcjonujących w Związku regulaminów musztry i opisów różnych ceremonialnych zwyczajów wybrać i określić to, co powinno stanowić niezbędne i dostosowane do aktualnych potrzeb i oczekiwań większości członków naszego Związku, minimum zasad i obowiązków. Dotyczą one zachowań pojedynczych harcerek i harcerzy, jak również zastępów i drużyn.
Dokument ten zatytułowany Zasady musztry i ceremoniału harcerskiego winien być przestrzegany przez wszystkich członków Związku Harcerstwa Polskiego: harcerki, harcerzy, instruktorki, instruktorów, a w szczególnych przypadkach również przez członków gromad zuchowych. Zuchy oczywiście mają własną musztrę, często jednak uczestniczą w uroczystościach harcerskich, państwowych, patriotyczno-religijnych i powinny wiedzieć, jak w takich sytuacjach mają się zachować.
Aby za każdym razem nie używać zbyt długich określeń harcerka-harcerz, instruktorka-instruktor, wszystkie zapisy w Zasadach musztry i ceremoniału harcerskiego, które mówią o harcerzu, instruktorze odnoszą się równocześnie do harcerki czy instruktorki.
Mamy nadzieję, że dobra drużyna, dobry drużynowy potrafi w sposób atrakcyjny i z korzyścią dla wszystkich nauczyć swoje harcerki, swoich harcerzy nawet najtrudniejszych elementów musztry.
Od praktycznej realizacji przez nas wszystkich zapisów Zasad musztry i ceremoniału harcerskiego zależy, czy będziemy działać w prężnym, jednolitym, o wspólnych tradycjach i obrzędach Związku Harcerstwa Polskiego.
1.1. Harcerz zawsze zachowuje się zgodnie z zasadami zawartymi w Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim.
1.2. Harcerz jest uprzejmy, kulturalny, rycerski, pogodny i zdyscyplinowany.
1.3. Harcerz wchodząc do harcówki czy innego pomieszczenia na spotkanie wita zebranych, zatrzymując się w drzwiach, pozdrowieniem "Czuwaj".
1.4. Harcerz występując w mundurze wygląda schludnie i czysto, zgodnie z "Regulaminem mundurów zuchów, harcerek, harcerzy, instruktorek i instruktorów Związku Harcerstwa Polskiego" i "Regulaminem odznak i oznak zuchowych, harcerskich i instruktorskich Związku Harcerstwa Polskiego".
Harcerz i harcerka nosi nakrycie głowy zgodnie z zapisem w "Regulaminie mundurów zuchów, harcerek, harcerzy, instruktorek i instruktorów".
Przebywając w pomieszczeniach harcerze i harcerki zwyczajowo występują bez nakrycia głowy. Uczestnicząc w uroczystościach religijnych – Mszach św., harcerze zdejmują nakrycie głowy, harcerki pozostają w nich.
W czasie uroczystości oficjalnych, państwowych, harcerskich i innych harcerze i harcerki występują w nakryciach głowy.
Tradycje poszczególnych drużyn, szczepów, hufców czy chorągwi określają zwyczaj noszenia regulaminowych nakryć głowy w czasie harcerskich spotkań i zbiórek, takich jak ognisko, kominek, bieg harcerski itp.
2.1. Harcerz w stosunku do innych harcerzy może być przełożonym lub podwładnym, starszym lub młodszym.
2.2. Przełożonym jest harcerz (instruktor), który na podstawie postanowień przepisów organizacyjnych lub decyzji przełożonych wyższych szczebli odpowiada za czynności służbowe innych harcerzy (instruktorów).
Ma on prawo do:
– wydawania rozkazów lub poleceń innym harcerzom,
– kierowania służbą i działalnością podległych mu harcerzy.
Harcerz (instruktor), który jest przełożonym, powinien mieć wyższy lub równy swoim podwładnym stopień harcerski (instruktorski). Przełożony ma obowiązek swoim zachowaniem dawać przykład zdyscyplinowania, odwagi, wytrwałości, sumienności i kulturalnego postępowania.
2.3. Podwładnym jest harcerz (instruktor) podporządkowany przełożonemu. Podwładny powinien mieć tylko jednego bezpośredniego przełożonego.
2.4. Starszym jest harcerz (instruktor), który ma wyższy stopień harcerski (instruktorski), a młodszym ten, który ma niższy stopień harcerski (instruktorski).
2.5. Rozmowa z przełożonym, podwładnym
Zwracając się do przełożonego, podwładnego a także równego stopniem, harcerze
(instruktorzy) posługują się słowem “druhu, druhno”, np. “druhno komendantko/druhu komendancie (...)”, “druhu harcmistrzu (...)”, “druhu Andrzeju (...)”, “druhno Danuto (...)”.
Harcerze i instruktorzy witając się i żegnając używają pozdrowienia “Czuwaj”.
Harcerz, przedstawiając się przełożonemu lub starszemu stopniem, podaje swoją funkcję, stopień, imię, nazwisko i przydział służbowy, np. “Druhu harcmistrzu, zastępowy 105 Drużyny imienia Alka Dawidowskiego, wywiadowca Jan Kowalski”.
Przedstawiamy się:
– podchodząc do przełożonego lub starszego stopniem, który nas nie zna;
– po komendzie podanej w naszym kierunku "Druh?".
Podajemy pełnioną funkcję, stopień, imię, nazwisko i przydział służbowy (jednostkę organizacyjną niższego szczebla od tej, którą reprezentuje przełożony).
Przykłady:
· przedstawiamy się druhowi naczelnikowi – “Drużynowy 100 DH hm R. R., Chorągiew Gdańska";
· przedstawimy się komendantowi hufca – “Zastępowa trop. L. W., 23 KDH”.
Harcerz instruktor na wezwanie przełożonego melduje się podchodząc do niego, stając w
postawie zasadniczej i mówiąc: “Druhu harcmistrzu, wywiadowca Jan Kowalski” lub “Druhu Naczelniku, drużynowy Jan Kowalski”.
Meldunek składa również harcerz przełożonemu po wykonaniu rozkazu (zadania) zgodnie z zasadami musztry.
Oddawanie honorów i odpowiadanie na nie jest miłym, tradycyjnym obyczajem harcerskim. Jest zewnętrzną oznaką dyscypliny harcerskiej, szacunku dla przełożonych i kolegów. Jest to wyraz dobrego, harcerskiego wychowania.
Harcerzy instruktorów obowiązuje wzajemne oddawanie sobie honorów zgodnie z zasadami musztry.
5.1. Podwładni oraz młodsi stopniem harcerskim oddają honory pierwsi, a harcerze równi stopniem – jednocześnie.
Harcerze i instruktorzy są zobowiązani oddawać honory:
– prezydentowi RP,
– prezesowi Rady Ministrów,
– fladze państwowej w czasie jej podnoszenia i opuszczania, sztandarom wojskowym, sztandarom organizacji społecznych, banderze wojennej w czasie jej podnoszenia i opuszczania,
– przed Grobem Nieznanego Żołnierza,
– przed miejscem upamiętnionym bohaterską walką i męczeństwem narodów, jeżeli są tam wystawione wojskowe lub harcerskie posterunki honorowe,
– pogrzebom z asystą honorową.
5.2. Fladze państwowej oraz sztandarom wojskowym, sztandarom organizacji społecznych, banderze wojennej, pogrzebom z asystą honorową harcerze oddają honory przez salutowanie, po zatrzymaniu się i zwróceniu frontem do flagi, sztandaru, bandery lub konduktu pogrzebowego.
5.3. W czasie oficjalnego grania hymnu państwowego, hymnów innych państw, hymnu ZHP harcerze, instruktorzy występujący indywidualnie przyjmują postawę zasadniczą, a jeśli są w nakryciu głowy - salutują.
5.4. W miejscach, w których daną osobę spotyka się kilkakrotnie w krótkich odstępach czasu, honory oddaje się tylko podczas pierwszego spotkania.
5.5. Jednostki organizacyjne w ugrupowaniu rozwiniętym lub marszowym oddają honory:
– sztandarom wojskowym, sztandarom organizacji społecznych,
– w czasie grania hymnu państwowego, hymnów innych państw, hymnu ZHP i podnoszenia lub opuszczania flagi państwowej,
5.6. Jednostki organizacyjne oddają honory w ugrupowaniu rozwiniętym i marszowym na komendę prowadzącego kolumnę. Honory oddaje prowadzący kolumnę, poczet sztandarowy, instruktorzy funkcyjni występujący poza szykiem.
1. WSTĘP
Musztra jest jednym z elementów zbiórek harcerskich. Właściwie stosowana ma istotne znaczenie w harcerskim wychowaniu. Musztra usprawnia działania organizacyjne, stanowi oprawę uroczystości harcerskich. Zwiększa bezpieczeństwo i porządek, wprowadza dyscyplinę.
Musztra harcerska oparta jest na wybranych elementach musztry wojskowej, są w niej także elementy typowe dla zajęć harcerskich. Układ tematyczny “Zasad” odbiega jednak od schematu “Regulaminu musztry wojskowej”.
Wiąże się to ze sposobem nauczania musztry w podstawowej jednostce harcerskiej, jaką jest drużyna.
Kolejność prezentowanych zagadnień jest tak dobrana, aby mogła stanowić dla drużynowego swoisty program nauczania. Nie są zalecane zbyt długie zajęcia z musztry, natomiast konieczna jest systematyczność i dokładność. Do nauki kolejnego elementu musztry należy przechodzić wówczas, kiedy poprzedni jest dobrze opanowany.
Zaleca się nauczanie musztry zgodnie z zasadą: opis z wyjaśnieniem i pokaz z ćwiczeniem.
Niniejsze zasady opracowane zostały w celu ujednolicenia musztry w całej organizacji.
Przestrzeganie “Zasad musztry” obowiązuje harcerki, harcerzy, instruktorki i instruktorów Związku Harcerstwa Polskiego.
Wybrane zasady mogą być stosowane także przez gromady zuchowe, lecz tylko w trakcie uczestnictwa w uroczystościach harcerskich.
2. KOMENDA
Kierujący musztrą wydaje polecenia za pomocą komendy. Komenda podawana jest ustnie i należy ją wykonać natychmiast, a jeżeli dotyczy grupy, powinna być wykonana również jednocześnie i jednolicie.
Rozróżniamy komendy:
– proste - składające się z hasła np. “BACZNOŚĆ”,
– złożone - składające się z zapowiedzi i hasła np. “W prawo – ZWROT”.
W celu rozpoczęcia zajęć z musztry lub przejmując dowodzenie musztrą należy pierwszą wydaną komendę poprzedzić zapowiedzią “Na moją komendę ....”.
Komendę “WRÓĆ” podaje się w celu cofnięcia ostatniej komendy lub przerwania wykonywanej czynności.
OBJAŚNIENIA – KOMENDA
Komendę wydaje się w postawie zasadniczej, z miejsca, z którego jest najlepiej odbierana.
Zaleca się, aby prowadzący stawał przed frontem lub na prawym skrzydle szyku. Dowodzić należy z takiej odległości, aby móc objąć wszystkich wzrokiem.
Komendy składają się z zapowiedzi i hasła lub z samego hasła. Zapowiedź zwraca uwagę, uprzedza wykonawców, co nastąpi; hasło jest znakiem wykonania.
Na zapowiedź komendy przyjmuje się postawę zasadniczą, po haśle wykonuje polecenie. Zapowiedź podaje się wyraźnie, głosem donośnym, przeciągając ostatnią zgłoskę.
Hasło (wydrukowane w regulaminie dużymi literami) podaje się po krótkiej przerwie, głośno, wyraźnie, krótko i dobitnie.
“W lewooo – ZWROT”
“Kolejnooo – ODLICZ”
“Na wprooost – MARSZ”
Rozpoczęcie zajęć z musztry lub przejęcie dowodzenia przez inną osobę wymaga podania zapowiedzi “Na moją komendę...”.
Istotne jest również, aby siedzącej grupy harcerzy nie stawiać na “BACZNOŚĆ”, ale najpierw podać odpowiednią komendę.
W takim przypadku komendy mogłyby brzmieć następująco:
“Drużyna/kurs/ druhny i druhowie – POWSTAŃ!” lub “Na moją komendę, drużyna – POWSTAŃ. W dwuszeregu – ZBIÓRKA”.
Prowadzący musztrę musi mieć świadomość, że błędnie podane komendy budzą konsternację wśród harcerzy, obniżając równocześnie autorytet prowadzącego. Jedynym ratunkiem w takiej sytuacji jest podanie komendy “WRÓĆ”. Umożliwia ona cofnięcie błędnie podanej komendy, jak i przerwanie niewłaściwie wykonywanej czynności. Na komendę “WRÓĆ” harcerze przyjmują poprzednią postawę.
3. MUSZTRA INDYWIDUALNA
Jest to pozycja przyjmowana przez harcerzy:
– na zapowiedź każdej komendy,
–...
Lavendova