Postacie 2.doc

(64 KB) Pobierz

·         Wincenty Witos polski polityk, działacz ruchu ludowego, trzykrotny premier.

 

Trzykrotnie sprawował funkcję prezesa rady ministrów (od 24 lipca 1920 do 13 września 1921, od 28 maja 1923 do 14 grudnia 1923 i od 10 maja 1926 do 14 maja 1926), jego rząd został obalony w wyniku przewrotu majowego. W latach 1929–1930 jeden z przywódców Centrolewu. W 1930 aresztowany przez władze sanacyjne, osadzony w twierdzy brzeskiej, oskarżony w tzw. procesie brzeskim o przygotowywanie zamachu stanu, skazany na 1,5 roku więzienia, udał się na emigrację do Czechosłowacji. 1945 prezes nowo powstałego Polskiego Stronnictwa Ludowego.

 

·         Ignacy Ewaryst Daszyński  – polski polityk socjalistyczny, premier rządu lubelskiego w 1918, publicysta, współzałożyciel PPSD (Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej), później PPS, w 1929 jeden z założycieli Centrolewu. W czasie przewrotu majowego w 1926 poparł Józefa Piłsudskiego, później jednak przeszedł do opozycji. Marszałek Sejmu w latach 1928–1930.

 

·         Edward Śmigły-Rydz,– polski wojskowy i polityk, Marszałek Polski, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz w wojnie obronnej 1939 roku, formalnie przez 17 dni następca prezydenta RP na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju.

W 1935, po śmierci Piłsudskiego, został mianowany przez prezydenta Ignacego Mościckiego Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, a w następnym roku w kontrowersyjnych okolicznościach mianowany Marszałkiem Polski. 1 września 1939, w pierwszym dniu kampanii wrześniowej, Ignacy Mościcki mianował go Wodzem Naczelnym. Dzień po Agresji ZSRR na Polskę przekroczył wraz ze Sztabem Naczelnego Wodza granicę Rumunii, gdzie został internowany.

 

1.       Roman Stanisław Dmowski polski polityk, publicysta polityczny, Minister Spraw Zagranicznych, poseł na Sejm Ustawodawczy RP oraz II i III Dumy. Współzałożyciel Narodowej Demokracji (endecji, ruchu narodowego), główny ideolog polskiego nacjonalizmu. Polski działacz niepodległościowy, postulujący w pierwszym etapie zjednoczenie wszystkich ziem polskich i uzyskanie autonomii w ramach Imperium Rosyjskiego, a później odzyskanie niepodległości w oparciu o sojusz z Rosją i ententą, zaś w opozycji do państw centralnych (w szczególności Niemiec). Związany z ruchem neoslawistycznym. Delegat Polski na konferencję paryską w 1919 i sygnatariusz traktatu pokojowego w Wersalu. Zagorzały przeciwnik polityczny Józefa Piłsudskiego i jego planów rozszerzenia granic II RP zbyt daleko na wschód od Linii Curzona poprzez stworzenie państwa federacyjnego – wizji wielowyznaniowej i wielonarodowościowej Polski, twórca inkorporacyjnej koncepcji państwa narodowego, zakładającej polonizację ludności niepolskiej za tą linią.

2.       Wacław Józef Niemojowski, ziemianin kaliski, wnuk Bonawentury Niemojowskiego. W 1917 został Marszałkiem Koronnym (przewodniczącym) Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego. Od 1918 związany był z konserwatywnym ruchem narodowo-chrześcijańskim, w 1925 został prezesem organizacji monarchistów w Poznaniu, w 1926 prezesem Rady Naczelnej polskich monarchistów. W 1927 wycofał się z życia publicznego.

3.       Jędrzej Moraczewski,– polski inżynier kolejowy, działacz związkowy, polityk i publicysta, jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej i Polskiej Partii Socjalistycznej.

. Od 18 listopada 1918 do 16 stycznia 1919 był premierem RP. W 1920 stanął na czele Wydziału Wojskowego PPS, kierował zarówno werbunkiem do oddziałów ochotniczych, jak i dywersyjnymi poczynaniami na tyłach wojsk radzieckich. Brał również udział w działaniach pod Włocławkiem. W latach 1919–1925 członek Rady Naczelnej, zaś w okresie 1919–1923 członek Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej. Od 1919 do 1926 poseł i wicemarszałek Sejmu. Od listopada 1925 do lutego 1926 pełnił funkcję ministra robót publicznych w rządzie Aleksandra Skrzyńskiego. W maju 1926 współorganizował strajk kolejarzy wspierający Józefa Piłsudskiego. Po przejściu PPS do opozycji, zrezygnował z członkostwa w Radzie Naczelnej PPS, oraz złożył mandat poselski. Po wejściu 2 października 1926, wbrew stanowisku PPS, do rządu Józefa Piłsudskiego jako minister robót publicznych, usunięty w 1927 z tego ugrupowania. W składzie kolejnych rządów Kazimierza Bartla i Kazimierza Świtalskiego jako minister robót publicznych do 28 grudnia 1929. W październiku 1928 przystąpił do PPS – dawnej Frakcji Rewolucyjnej. W 1930 wstąpił do Centralnego Zrzeszenia Klasowych Związków Zawodowych (CZKZZ), a w grudniu 1930 został jego przewodniczącym. W marcu 1931 wraz z Medardem Downarowiczem, Zygmuntem Gardeckim i Antonim Pączkiem doprowadził do rozłamu w CZKZZ i połączenia z innymi, sanacyjnymi związkami w Związku Związków Zawodowych.

 

1.       Władysław Seyda  – polski prawnik, polityk endecki, doktor prawa, adwokat i sędzia. rał udział w przygotowaniach do powstania wielkopolskiego, będąc emisariuszem Naczelnego Komitetu Narodowego, od listopada 1918 wchodził w skład Naczelnej Rady Ludowej a w sierpniu 1919 został komisarzem Rady. Jako poseł do Sejmu Ustawodawczego do sierpnia 1919 zajmował stanowisko przewodniczącego Komisji Konstytucyjnej. Począwszy od 17 sierpnia 1919 do 9 czerwca 1920 był kierownikiem ministerstwa byłej dzielnicy pruskiej, a później stał na czele tego ministerstwa jako minister. Od 1922 był Prezesem Sądu Najwyższego a w latach od 1924 do 1929 piastował stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. Zdymisjonowany ze stanowiska, jako niepodatny na naciski ze strony ówczesnych, sanacyjnych, władz polskich, po wprowadzeniu nowej ustawy regulującej ustrój sądownictwa.

 

2.       Wojciech Korfanty– polski przywódca narodowy Górnego Śląska, związany z chrześcijańską demokracją. W latach 1918–1919 był członkiem Naczelnej Rady Ludowej stanowiącej rząd Wielkopolski podczas powstania wielkopolskiego. W 1920 był Polskim Komisarzem Plebiscytowym na Górnym Śląsku. Po niekorzystnej dla Polaków interpretacji wyników plebiscytu, przeprowadzonego zresztą w atmosferze wzajemnego zastraszenia, terroru oraz obustronnej manipulacji (np. po stronie niemieckiej sprowadzenie 180 000 wyborców niezwiązanych bezpośrednio ze Śląskiem), proklamował i stanął na czele III powstania śląskiego. W tym momencie pojawiają się pierwsze poważniejsze kontrowersje związane z jego osobą. Albowiem Korfanty nie wierzył w szanse powodzenia powstania, widząc w nim jedynie zbrojną manifestację ludu górnośląskiego, która miała polegać na zwróceniu uwagi Komisji Międzysojuszniczej mającej dokonać podziału terenu plebiscytowego między Polskę a Niemcy. Dlatego też zarządził wstrzymanie walk jeszcze w czasie, gdy inicjatywa na froncie należała do Polaków. Obrońcy Korfantego wskazują, że Polacy mieli przewagę w starciach z nacjonalistycznymi bojówkami, ale nie mieliby żadnych szans z regularną armią niemiecką, zaś ostateczną decyzję w sprawie Śląska i tak podjęła Komisja Międzysojusznicza niezależnie od wyniku walk, które mogły stanowić jedynie posiłkowy argument. Jednak utrata inicjatywy powstańców na froncie nastąpiła dopiero po decyzjach dyktatora. W lipcu 1921 opuścił Śląsk, desygnując na stanowisko swego następcy Józefa Rymera, który wkrótce został przewodniczącym Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku. W odrodzonej Polsce w latach 1922–1930 sprawował mandat posła na Sejm I i II kadencji. Związany był z Chrześcijańską Demokracją (ChD).

 

3.       Stanisław Nowicki (1870-1948) – drukarz, poseł na Sejm RP i wicemarszałek Sejmu

 

4.       Wojciech Stefan Trąmpczyński– polski polityk, prawnik, działacz Narodowej Demokracji, marszałek Sejmu i Senatu. Stał na czele władz administracyjnych podczas powstania wielkopolskiego. Był marszałkiem Sejmu Ustawodawczego (1919–1922), następnie w latach 1922–1927 marszałkiem Senatu I kadencji.

 

 

5.       Stefan Łaszewski  – polski prawnik i sędzia, działacz niepodległościowy. W latach 1919–1920 piastował stanowisko pierwszego w historii II RP wojewody pomorskiego z siedzibą w Toruniu. Później, od 1922, był jednym z prezesów Najwyższego Trybunału Administracyjnego.. W Toruniu jego pamięć uczczono wzniesieniem obelisku.

 

6.       Bolesław Krysiewicz - lekarz, społecznik, polski działacz niepodległościowy w okresie międzywojennym, związany z Wielkopolską. Uczestnik powstania wielkopolskiego.

 

7.       Stanisław Adamski– polski biskup rzymskokatolicki, biskup diecezjalny katowicki w latach 1930–1967, aktywny w życiu polityczno-społecznym. W okresie powstania wielkopolskiego został komisarzem Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu (1918–1919).. W latach 1919–1922 poseł na Sejm Ustawodawczy, w okresie 1922–1927 senator, w latach 1924–1927 prezes Unii Związków Spółdzielczych. Wieloletni dyrektor poznańskiej Księgarni Św. Wojciecha. Z ramienia Episkopatu Polski koordynował działania Akcji Katolickiej (od 1929).

 

 

8.       Adam Poszwiński– polski dziennikarz i polityk chadecki. Członek Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy, uczestnik powstania wielkopolskiego, członek Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej.

 

9.       Józef Rymer – jeden z przywódców III powstania śląskiego, poseł na Sejm Ustawodawczy RP, pierwszy wojewoda śląski mianowany w 1922.

 

 

10.    Józef Dowbor-Muśnicki– generał-lejtnant Armii Imperium Rosyjskiego i generał broni Wojska Polskiego, głównodowodzący Siłami Zbrojnymi Polskimi w byłym zaborze pruskim. W dniu 6 stycznia 1919 otrzymał wezwanie od Naczelnej Rady Ludowej do objęcia dowództwa nad powstaniem wielkopolskim. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej oddał się do dyspozycji Piłsudskiego, który chciał, aby przejął od gen. Wacława Iwaszkiewicza, jego dawnego podwładnego, dowództwo armii południowej pod Lwowem. Dowbor odmówił, bowiem cenił Iwaszkiewicza (w kwietniu 1920 odmówił przyjęcia stanowiska dowódcy 4 Armii, a w sierpniu tego roku stanowiska dowódcy Frontu Południowego wobec czego w dniu 6 października 1920 przeniesiony został do rezerwy, a z dniem 31 marca 1924 w stan spoczynku.

 

11.    Tadeusz Rozwadowski generał broni Wojska Polskiego.

 

 

12.    Adolf Warski, właściwie Adolf Jerzy Warszawski– działacz robotniczy, socjalistyczny i komunistyczny pochodzenia żydowskiego, dziennikarz i publicysta, poseł na Sejm I kadencji w II RP.

 

13.    Maria Karolina Sabina Koszutska, ps. Wera Kostrzewa  - polska działaczka socjalistyczna i komunistyczna, dziennikarka.

 

14.    Maksymilian Henryk Horwitz, ps. Henryk Walecki) – polski działacz komunistyczny i publicysta żydowskiego pochodzenia.

 

15.    Ignacy Jan Paderewski– polski pianista, kompozytor, polityk, premier Polski, działacz niepodległościowy, profesor konserwatorium w Warszawie. Po powrocie do kraju Józefa Piłsudskiego i powierzeniu przez niego misji formowania rządu Jędrzejowi Moraczewskiemu, również i Paderewski powrócił do Polski. 25 grudnia 1918 pojawił się w Gdańsku, skąd następnie udał się do Poznania. Jego przybycie do stolicy Wielkopolski i entuzjastyczne przywitanie stało się impulsem do wybuchu zakończonego sukcesem powstania. Po przyjeździe do Warszawy, Paderewski spotkał się z Piłsudskim i podjął się roli mediatora pomiędzy nim, a obozem Dmowskiego. 16 stycznia 1919 został premierem, pełniąc również funkcję ministra spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim reprezentował Polskę na konferencji w Paryżu, zakończonej podpisaniem traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową. Powrócił jednak do kraju w kulminacji wojny polsko-bolszewickiej w 1920. Został wysłannikiem rządu polskiego do Ligi Narodów. Wkrótce jednak zrezygnował z tej funkcji w 1921.

 

 

16.    Leon Wasilewski– działacz PPS, bliski współpracownik Piłsudskiego, architekt polskiej polityki wschodniej u progu niepodległości, ojciec Wandy.  Po rozłamie w PPS pozostał wierny ugrupowaniu Józefa Piłsudskiego – PPS Frakcji Rewolucyjnej. W listopadzie 1918 Wasilewski został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego. Po dymisji rządu wyjechał do Francji, by uczestniczyć w pracach Komitetu Narodowego Polskiego, dokooptowany jako delegat Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego po przekształceniu KNP w delegację Polski na paryską konferencję pokojową. W latach 1920-21 poseł RP w Estonii. Brał udział w negocjacjach pokojowych z Rosją Sowiecką, kończących wojnę polsko-bolszewicką. Po podpisaniu i ratyfikacji traktatu ryskiego przewodniczył polskiej komisji do spraw delimitacji granicy wschodniej. W II Rzeczypospolitej zajmował się pracą naukową – w 1924 mianowano go prezesem Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski, pięć lat później założył pismo Niepodległość, wydawał pisma i korespondencje marszałka Piłsudskiego, a na początku lat trzydziestych został szefem Instytutu Badań Spraw Narodowościowych. Wasilewski był u progu lat dwudziestych zdecydowanym zwolennikiem budowy federacji Polski, Litwy i Białorusi na Kresach i sojuszu z niepodległą Ukrainą. Po traktacie ryskim sprzeciwiał się idei polonizacji Białorusinów i Ukraińców, domagając się prowadzenia wobec nich polityki asymilacji państwowej. Działacz ruchu prometejskiego.

 

17.    Jan Dąbski – polski działacz ludowy i polityk, dziennikarz, uczestnik rokowań z Rosją Radziecką w Rydze, kierownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych (od 24 maja 1921 do 11 czerwca 1921).

 

 

18.    Józef Haller von Hallenburg – generał broni Wojska Polskiego, legionista, harcmistrz, Przewodniczący ZHP, działacz polityczny i społeczny, brat stryjeczny gen. Stanisława Hallera von Hallenburga.

 

19.    Kazimierz Sosnkowski – polski dowódca wojskowy i polityk, założyciel Związku Walki Czynnej, szef sztabu I Brygady Legionów Polskich, generał broni Wojska Polskiego, minister spraw wojskowych, następca Prezydenta RP, minister w rządzie na emigracji, komendant główny Związku Walki Zbrojnej, Wódz Naczelny Polskich Sił Zbrojnych.

 

 

20.    Feliks Perl, ps. – polski działacz socjalistyczny i publicysta żydowskiego pochodzenia.

Zgłoś jeśli naruszono regulamin