Rozdzia� VII Wiek XVII Co si� tyczy przepowiedni Nostradamusa, przekonany jestem na podstawie dok�adnej analizy Zasad Astrologii, �e pr�n� jest rzecz� opieranie si� na tej Sztuce: Niemniej niekt�re jego rapsodie zawieraj� tyle szczeg�owych danych, �e by�bym rad us�ysze� twoj� opini� na ten temat. W swoich licznych wierszach wspomina on o Anglii nie wi�cej ni� dwadzie�cia razy, a blisko po�owa tych przepowiedni wype�ni�a si� w naszych czasach z niezwyk�� dok�adno�ci�. ("J. F.", The Predictions of Nostradamus, Before the Year 1558,1691) W 1668 roku nak�adem holenderskiego wydawcy ukaza�a si� najlepsza jak dot�d edycja Propheties. Na stronie tytu�owej ksi��ki umieszczono dwa sztychy przedstawiaj�ce dwa niezwykle dramatyczne wydarzenia~. Na pier- wszym z nich wida� p�on�cy Londyn (ryc. 42), na drugim - egzekucj� kr�la Anglii Karola I (ryc. 43). Zdobi�ce stron� tytu�ow� amsterdamskiej edycji dzie�a Nostradamusa sztychy dowodz�, �e zaledwie dwa lata po wielkim po�arze, kt�ry zniszczy� Londyn, powszechne uznanie zdoby�o przekonanie, i� Nostradamus dok�adnie przepowiedzia� to wydarzenie i precyzyjnie odni�s� je w�a�nie do roku 1666. Podobnie blisko dwa dziesi�ciolecia wcze�niej dostrze�ono, �e prorok przepowiedzia� �ci�cie Karola I w Whitehall. Na stronie tytu�owej wydania amsterdamskiego honorowe miejsce, ze wzgl�du na wag� wydarzenia, przypad�o przedstawieniu egzekucji Karola I. Wielkie po�ary stosunkowo cz�sto dotyka�y �wczesn� Europ�, kr�lob�jstwo natomiast by�o wydarzeniem niespotykanym i wartym odnotowania. Amster- damski sztych, stosunkowo s�abej jako�ci, stanowi kopi� obrazu Weesopa, kt�ry w��czy� do niego dwa owalne portrety. Pierwszy z nich przedstawia kr�la przed egzekucj�, drugi - Karola ju� martwego. Odci�t� g�ow� dzier�y kat Brandon. Na obrazie Weesopa nie nosi on na twarzy maski. W rzeczywi- sto�ci Brandonowi zale�a�o na zachowaniu anonimowo�ci i do egzekucji kr�la przyst�pi� w peruce i z przyczepion� sztuczn� brod�, aby uniemo�liwi� identyfikacj�. Zar�wno w przypadku obrazu, jak i sztychu fasada Whitehall jest �atwo rozpoznawalna. Oba dzie�a ukazuj� kr�la, kt�ry, kl�cz�c, otrzymuje �miertel- ny cios. Na pierwszym planie Weesop umie�ci� kobiet� mdlej�c� na widok krwi. Tw�rca sztychu r�wnie� nie pomin�� tego szczeg�u, w przekonaniu, i� jemu w�a�nie przypada szczeg�lne znaczenie w przepowiedni Nostradamusa. W istocie, w czterowierszu po�wi�conym egzekucji Karola I Nostradamus wspomina o upadku kobiety. Scena ta budzi najwi�ksze emocje w�r�d komen- tator�w dzie�a wizjonera z Salon. Sztych z p�on�cym Londynem, umieszczony na stronie ty�owej amsterdam- skiej edycji przepowiedni Nostradamusa, nawi�zuje do ryciny przedstawiaj�- cej po�o�on� niedaleko mostu nad Tamiz� dzielnic� Southwark. Tw�rca am- sterdamskiego sztychu dok�adnie skopiowa� rycin�, pomin�� jedynie widoczn� na niej nazw� miasta, wiernie natomiast odtworzy� zabudow� starego Londynu sprzed po�aru w 1666 roku, wraz ze starym mostem i licznymi ko�cio�ami, kt�re uleg�y potem zniszczeniu. Na pierwszym planie wida� po�o�on� w cz�- �ci miasta nie dotkni�tej po�arem wie�� ko�cio�a St. Mary Overies, kt�ry p�niej podniesiony zosta� do godno�ci katedry Southwark. Ani tw�rca szty- chu, ani wydawca dzie�a Nostradamusa nie wiedzieli, �e ko�ci� ten odgrywa� wa�n� rol� w przepowiedni, kt�r� prorok opublikowa� w 1555 roku. Zdaniem niekt�rych komentator�w Nostradamus mia� �ywi� przekonanie �e mi�dzy straceniem Karola I w 1649 roku i wielkim po�arem z 1666 roku istnia� okultystyczny zwi�zek. W spos�b w�a�ciwy magii sympatycznej prze- lanie krwi Karola I musia�o poci�gn�� za sob� przelanie krwi mieszka�c�w Londynu. Pierwszy z powy�sz� sugesti� wyst�pi� siedemnastowieczny ko- mentator dzie�a Nostradamusa Garencieres, twierdz�c, �e czterowiersz doty- czy "bezbo�nego i ohydnego mordu pope�nionego na osobie naszego �wi�tej pami�ci w�adcy kr�la Karola I, kt�rego odkupienie ��czy nasz Autor (tj. Nostradamus) z po�arem Londynu". Przepowiednia Nostradamusa pobudza�a wyobra�ni� wielu siedemnasto- wiecznych komentator�w. Zachowany w r�kopisie d�ugi poemat na�laduj�cy Nostradamusa, datowany na rok 1671, przedstawia po�ar Londynu jako kar� za przelanie krwi Sprawiedliwego, kt�ra spada na unurzane w wyst�pku i rozpu�cie miasto, w kt�rym �amie si� wszystkie Boskie przykazania. "Krew Sprawiedliwego", kt�ra mia�a ��czy� kr�lob�jstwo z dwiema kolej- nymi katastrofami, jakie spad�y na Londyn, sprawia�a k�opot wielu komenta- torom dzie�a wizjonera z Salon. W istocie jednak niewiele przemawia za tym, �e Nostradamus pr�bowa� wi�za� ze sob� oba te wydarzenia. Wsp�lne by�o jedynie miejsce i mniej wi�cej ten sam czas. Czy tw�rca strony tytu�owej edycji z 1668 roku mia� podobne spojrzenie na bieg zdarze� historycznych, skoro oba omawiane sztychy umie�ci� obok siebie? Bardziej prawdopodobne, �e znalaz�y si� one na stronie tytu�owej amsterdamskiego wydania po pro- stu jako przyk�ady spe�nionych przepowiedni. Niewykluczone, i� edycja dzie- �a Nostradamusa w 1668 roku stanowi�a w du�ym stopniu odpowied� na wzmo�one na skutek niedawnych wydarze� zainteresowanie proroctwami m�drca z Salon, z niezwyk�� precyzj� przepowiadaj�cymi przebieg przy- sz�ych zdarze�. Z naszego punktu widzenia najwa�niejsze znaczenie ma stwierdzenie, �e amsterdamski wydawca nie mia� najmniejszych w�tpliwo�ci, i� Nostradamus przepowiedzia� stracenie Karola I i wielki po�ar Londynu. Analiza odpowied- nich czterowierszy prowadzi do podobnego wniosku, cho� zaproponowane przez nas wyja�nienie przes�ania tych przepowiedni w powa�nym stopniu odbiega od przyj�tych obecnie rozwi�za�. Przepowiednia zawarta w czterowierszu II.511 nale�y do najpopularniej- szych proroctw Nostradamusa, poniewa� odczytanie jej wydaje si� nie spra- wia� �adnych trudno�ci. W jednej z linijek tego czterowiersza, w spos�b na poz�r jednoznaczny, Nostradamus przepowiedzia� wielki po�ar Londynu i po- da� jego dok�adn� dat�: Le sang du juste a Londres fera faute, Bruslez par foudres de vingt trois les six, La dame antique cherra de place haute. De mesme secte plusieurs seront occis. Krew sprawiedliwego b�dzie pomy�k� w Londynie, Spalony przez piorun dwadzie�cia trzy sz�stki, Stara dama spadnie z wysokiego miejsca. Wielu z tej samej sekty zostanie zabitych. Z pierwszej linijki dowiadujemy si�, �e przepowiednia dotyczy Londynu. Druga pozwala na domys�, �e mowa jest o po�arze, do kt�rego dojdzie w roku zawieraj�cym liczb� 66 (20 x 3 + 6), a nawet 666. Poniewa� wielki po�ar wybuch� w roku 1666, komentatorzy przekonuj�, �e mamy do czynienia z niezwykle jasn� przepowiedni� po�wi�con� temu w�a�nie wydarzeniu. Jednak przy dok�adniejszym badaniu okazuje si�, �e przepowiednia No- stradamusa nie jest wcale tak jednoznaczna i oczywista, jak si� powszechnie przyjmuje. S�owo bruslez mo�na zapewne odnie�� do bruler, pali�. Niemniej w tek�cie Nostradamusa mamy wyra�nie: Bruslez par foudres, spalony przez piorun. Po�ar miasta nie zosta� spowodowany uderzeniem pioruna. W celu zachowania dotychczasowej wyk�adni przepowiedni nale�a�oby zatem za�o- �y�, �e bruslez par foudres oznacza ogie� nieczysto�ci wywo�any Bo�ym gniewem, na podobie�stwo piorun�w miotanych przez Zeusa. Przywo�ana w wierszu data r�wnie� budzi liczne w�tpliwo�ci. Wielu ko- mentator�w s�usznie wskazywa�o, �e wyra�enie vingt trois les six mo�na t�umaczy� na r�ne sposoby, z kt�rych tylko jeden prowadzi do wniosku, �e chodzi o liczb� 666. Niemniej w wyra�eniu tym dostrzec mo�na wyra�ne odniesienie do potr�jnej sz�stki (trois le six), budz�cej liczne skojarzenia, bez konieczno�ci jednak bezpo�redniego odwo�ywania si� do pe�nej okultystycz- nych znacze� liczby 666. Nostradamus unika� wskazywania wprost na liczb� 666, ��czon� z apokaliptyczn� Besti�. Wprowadzenie jej do czterowiersza mog�o bowiem prowadzi� do zatarcia przes�ania przepowiedni, kt�ra by�aby interpretowana w biblijnym kontek�cie, uniemo�liwiaj�cym zrozumienie jej sensu. Jednocze�nie inne pr�by odczytania daty zawartej w wierszu tak�e nie prowadz� do jednoznacznych rozwi�za�: 236 (tj. 1236) czy 2366, a zatem odpowiednio odnosz�ce si� do czas�w przed powstaniem przepowiedni lub do odleg�ej przysz�o�ci, nie daj� �adnych podstaw do formu�owania powa�- nych wniosk�w. Musimy zatem przyj��, �e wyra�one w liczbie mnogiej les six wskazuj� na kilka sz�stek i przepowiednia dotyczy roku 1666. Zgadzaj�c si� w tym wzgl�dzie z wi�kszo�ci� komentator�w, musimy jednocze�nie za- znaczy�, �e wiele przemawia za tym, i� pozosta�e dwie linijki czterowiersza- wbrew powszechnie przyj�temu za�o�eniu - niezwykle trudno po��czy� z po- �arem w Londynie. Co, na przyk�ad, ma znaczy� wzmianka o starej damie, La dame antique, kt�ra spadnie z wysokiego miejsca? Niekt�rzy komentatorzy przypuszczali, �e Nostradamus w proroczej wizji ujrza� upadek rze�by przedstawiaj�cej Naj�wi�tsz� Mari� Pann� ze szczytu katedry �wi�tego Paw�a. Tak twierdzi� te� Chodkiewicz, s�dz�c, �e dama Nostradamusa to "prawdopodobnie rze�ba, kt�ra run�a w d� po zawaleniu si� wie�y katedry �wi�tego Paw�a". Powy�- sza hipoteza nie jest jednak mo�liwa do utrzymania, poniewa� wie�a run�a na d�ugo przed wielkim po�arem. Garencieres pierwszy wysun�� przypusz- czenie, �e dame antique to po prostu sama katedra �wi�tego Paw�a, "w cza- sach poga�skich po�wi�cona Dianie". Pogl�d ca�kowicie b��dny, a mimo to powtarzany przez autor�w popularnych opracowa�. W wie�� katedry �wi�tego Paw�a, mierz�c� oko�o 150 metr�w, uderzy� piorun w 1561 roku. W rezultacie po�aru zniszczeniu uleg�a wie�a i dach katedry. Dach zosta� wkr�tce odbudowany. Prace rekonstrukcyjne nie obj�y jednak wie�y. Gdyby zatem Nostradamus nie wprowadzi� do swojego cztero- wiersza zaszyfrowanej daty 1666, jego przepowiedni� mo�na by odnie�� do wydarze� z roku 1561, do kt�rych dosz�o zaledwie po pi�ciu latach od ukazania si� pierwszej edycji Propheties. Jak ju� wspomnieli�my, niekt�rzy komentatorzy pod wyra�eni...
MONIKA.SZADURA