Prusy Zachodnie pokrywały się granicami z Prusami Królewskimi. Od 1824 do 1878 był połączone z Prusami Wschodnimi w jedną prowincję. Po ponownym rozdziale składały się z 2 rejencji gdańskiej i kwidzińskiej. W 1848 roku pojawia się prowincja poznańska, nie ma już Wielkiego Księstwa.
Po Wiośnie Ludów zwycięski rząd wycofał się z obietnicy autonomii dla Poznańskiego, choć jeszcze w 1848 wspominano o możliwości utworzenia Wielkiego Księstwa Gnieźniejskiego. W ostatecznym tekście uchwalonej na parlamencie frankfurckim ( zwołane Zgromadzenie Narodowe celem zjednoczenia Niemiec) konstytucji Niemiec nie znalazło się żądne zastrzeżenie co do Poznańskiego.
Tyle udało mi się wyłuskać…
Polacy w sejmie pruskim – Koło Polskie.
Polacy korzystali z drogi parlamentarnej dla obrony praw polskich. Największy wpływ na sprawy polaków miał pruski Landtag . O oby ciałach legislacyjnych pruskim i ogólno niemieckim znajdowali się przedstawiciele polskiej wspólnoty. Pierwotnie liczba mandatów do Landtagu wynosiła 352 a od 1906 453. Polacy mieli stałą reprezentację od 1848 roku skupioną w Kole Polskim, działającym według statutu uchwalonego w 1857r. W 1863 roku koło liczyło 26 posłów (20 z Poznańskiego i 6 z Pomorza), potem 1870 – 19 ; 1889 -15. Liczba spada na skutek nacisków administracji i niekorzystnej ordynacji wyborczej.
Ale za to rosła liczba posłów w parlamencie Rzeszy. A to dzięki demokratycznej ordynacji wyborczej i Śląskiemu ruchowi narodowemu, którego reprezentanci wstąpili do Koła Polskiego. W 1871 – 13 posłów, 1884- 18, 1907 – 20 (11 z Poznańskiego, 4 z Pomorza i 5 ze Śląska). Polacy wygrywali zazwyczaj w połowie okręgów wyborczych. W Poznańskiem było 15 okręgów, w Prusach Zach. 13, na Śląsku Górnym i Opolskim 12. Polacy mieli poparcie w Alzatczykach i Duńczykach też dyskryminowanych, ale jeszcze słabszych, bywało że popierali nas socjaldemokraci, ale to raczej by wyrazić opozycyjność wobec rządu. Katolickie Centrum wspierało polaków w l. 70 i 80 w latach ataków na Kościół, stając się sojusznikiem polaków- katolików.
Koło protestowało gdy mówiono o sprawach polskich, nie wtrącało się w sprawy ogólno niemieckie. Pierwszy raz protestuje w 1867 roku Kidy to prowincje wschodniopruską i poznańską włączono do Związku Północnoniemieckiego.
Z inicjatywy Koła utworzono Centralny Komitet Wyborczy. Na wszystkich szczeblach działający od powiatu po prowincję. Była to forma aktywizacji społeczeństwa, pobudzenia świadomości narodowej, aktywizacji środowisk inteligencji. Bez odpowiednika po stornie niemieckiej.
Lata 50 i 70 to znaczna rola w Kole Polskim liberałów, w dobie Kulturkampfu posłowie konserwatywni. W opozycji do hegemonii konserwatystów i ziemiaństwa w Kole wystąpił tzw. Ruch ludowy z Romanem Szymańskim na czele, redaktor „Orędownika”. Organizował wiece, które kończyły się interwencją policji. Ale nie udało mu się złamać znaczenia konserwatystów.
To udało się endecji. Tajna grupa Ligi Narodowej zaczęła się organizować w zaborze pruskim w 1898 roku pod kierownictwem Bernarda Chrzanowskiego. W 1901 roku pierwszy poseł endecki został wybrany do Reichstagu , w 1904 endecja powołała tajne Tow. Obrony Narodowej. Ligowcy (narodowcy) tworzą nowe stowarzyszenia jako fundament pracy narodowej. Usytuowała się też Rada Narodowa, która miała wspierać polskie działania, pod zaborem na Śląsku i w głębi Rzeszy.
W 1912 w parlamencie Rzeszy było 7 endeków, 5 ludowców „Orędownika” i 6 konserwatystów. W Landtagu 5 konserwatystów i 4 endeków.Także w radach miejskich zmniejszała się ilość polaków, przez dyskryminującą ordynację wyborczą, faworyzowanie Niemców.
lucyyy91