Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol
www.psychobaza.prv.pl
Odwiedź nas!
OSOBOWOŚĆ – c.d.
„Big five” – Tupes, Christal, Norman
1) Ekstrawersja: bierny – aktywny; cichy – rozmowny; wyhamowany – impulsywny; są to tzw. wymiary osobowości.
2) Uprzejmość (zgodliwość): egotyczny – nie-egotyczny; nieprzyjazny – przyjazny; delikatny – niedelikatny.
3) Sumienność: rzetelny – nierzetelny; lekkomyślny – poważny; chaotyczny – zorganizowany.
4) Stabilność: nerwowy – spokojny; emocjonalny – nie-emocjonalny; napięty – zrelaksowany.
5) Otwartość intelektualno – kulturowa: twórczy, ciekawy.
1) System doświadczeniowy: filogenetycznie starszy; emocjonalny; pamięć polega na wytwarzaniu związków kojarzeniowych; doświadczany biernie i przed świadomie (jesteśmy porywani przez emocje).
2) System racjonalny: filogenetycznie młodszy; logiczny, analityczny; pamięć abstrakcyjna; powiązania przyczynowo – skutkowe; doświadczany aktywnie i świadomie (pozostajemy pod kontrolą naszych myśli).
Treściowe składniki osobowości – te, które decydują o znaczeniach, jakie ma dla podmiotu otoczenie (ludzie, zdarzenia, przedmioty) i on sam.
a) Wrodzony mechanizm powstawania reakcji afektywnych (do i od obiektów otoczenia).
- są to reakcje na kontekst zmysłowy, zależny od biologicznych standardów regulacji, ale nie tylko.
- Reakcje uwarunkowane czyli przeniesienie znaczenia na sytuację o podobnych cechach zmysłowych.
b) Przyswajanie zasad wartościowania od otoczenia społecznego.
- przez naśladownictwo
- przez warunkowanie instrumentalne; nagradzanie i karanie zachowań
- przekazywanie wiedzy o normach społecznych
Są to znaczenia opisowe, deskryptywne, nierozerwalnie związane z wartościowaniem.
Zachodzą przede wszystkim dzięki pamięci deklaratywnej dotyczącej dwóch podstawowych kategorii.:
a) JA
b) OTOCZENIE
Informacje dotyczące otoczenia są ważniejsze dla przewidywania zachowań inteligentnych, niż np. zaburzonych. Dla klinicystów ważniejsza jest „struktura JA”,
a więc informacje dotyczące samego podmiotu, które ściślej determinują zaburzenia.
- Reprezentacja otoczenia sensu stricte pojawia się w systemie abstrakcyjnym. W systemie zachowań reaktywnych, „popędowo – aktywnych” poznanie zachodzi łącznie z działaniem.
- W systemie młodszym filogenetycznie, pośredniej regulacji zachowania, wiedza o otoczeniu stanowi ważny obszar pamięci semantycznej, kategorialnej.
- Pamięć semantyczna zawiera (wg. Łukaszewskiego) informacje o normalnych i idealnych właściwościach obiektów, funkcji jakie one pełnią i w jakich powstają związkach z innymi obiektami.
Aspekt opisowy to samowiedza. Kształtuje się ona na podstawie doznań uświadamianych w trakcie zachowań reaktywnych i obserwacji własnego zachowania.
Najważniejsze składniki struktury JA:
a) poczucie tożsamości – przekonanie o własnej ciągłości w czasie, stałości i
granicach.
b) samoakceptacja – przekonanie o własnej wartości.
c) poczucie kontroli – przekonanie o możliwościach wpływania na zdarzenia.
34
kriiso