Etyka – od greckiego etos – styl postępowania
1o – nauka o moralności, jak należy postępować, normy moralne
2o – synonim moralistyki, ogół moralnych postępowań
3o – system filozoficzny, wynikający ze światopoglądu
Etyka:
- nienormatywna – opisywanie
- metodyka – epistemologia i analiza pojęć, teoria wiedzy moralnej, analiza sposobów
- etiologia
- opis systemów etycznych – opisowa
- historia moralności
- psychologia moralności
- socjologia moralności do danej grupy społecznej
- normatywna – moralistyka, nauka jak żyć i co jest ważne, dobre, dokonywanie wyboru wartości,
- aksjologia – o powinnościach
Etyka lekarska – normatywna etyka deontologiczna, musi pokazywać co jest dobre, jak postępować gdy brak norm moralnych, wpisuje sięw etykę zawodową, zawiera elementy etyki opisowej
Historia:
- Hipokrates – Vw p.n.e. – biały strój, buty, lekarz ma się wyróżniać, być ważny.
- Polska – XV w – pierwsza polska przysięga, taka jak Hipokratesa ale w odniesieniu do Boga (chrześcijaństwo)
- w XIX wieku powstają stowarzyszenia, kolegia lekarskie
- 1803 – kodeks Tamosa
- 1876 – uchwały towarzystwa lekarzy Galicyjskich, pierwszy w druku
- 1907 – kodeks wszystkich lekarzy, X zjazd lekarzy i przyrodników, wszystkich trzech zaborów
- 16.06.1935 – zbiór zasad deontologii lekarskiej – W. Biegański
- 03.06.1977 – kodeks Towarzystwa Lekarskiego
Diagnoza i podjęcie leczenia:
-dedukcja (znajomość patologii)
- doświadczenie niekontrolowane (subiektywne doświadczenie lekarza)
- doświadczenie kontrolowane (prawidłowo zaplanowane i przeprowadzone badania kliniczne, prawidłowo zinterpretowane wyniki tych badań)
EBM – Evidence Based Medicine – Medycyna oparta na dowodach naukowych
– użycie najlepszych danych naukowych w podejmowaniu decyzji medycznych związanych z opieką nad indywidualnym pacjentem.
- sposób wyszukiwania najlepszych danych przydatnych w opiece nad indywidualnym pacjentem oraz w organizacjach systemów ochrony zdrowia
- zestaw narzędzi informatycznych, procesów i zasobów umożliwiający zastosowanie wyników
Badanie III fazy KCT:
-
Placebo – uniemożliwia zorientowanie siczy pacjent otrzymuje lek
Nauki przyrodnicze: obserwacja przyrody, prawa przyrody – wyjaśnienie, przyczyny zjawisk – wyleczenie
Nauki humanistyczne: ludzkie uczucia, objaśnienie, przejawy ekspresji człowieka, racje, powinności
Myślenie przyrodniczo – naukowe:
- składnik dedukcyjny – wnioski wyciągnięte z wiedzy teoretycznej na temat chorób i mechanizmów choroby
- składnik empiryczny – wnioski wyprowadzone z doświadczeń wyniesionych z wcześniejszych badań pacjentów
- składnik empatyczno – hermeneutyczny – wnioski ze zrozumienia pacjenta jako bliźniego
- składnik etyczny – wnioski wyprowadzone z norm etycznych
Empatia – zdolność wyobrażenia siebie samego w sytuacji innego człowieka, wiedza hermeneutyczna, wiedza potrzebna do zrozumienia (hermeneutike – z gr. – sztuka interpretacji)
Dwa podejścia do pacjenta:
- profesjonalne, EBM, krótkie, ukierunkowane pytania
- cierpliwe wysłuchanie, czasochłonne, umiejętność słuchania i cierpliwość
Etyka systemów opieki zdrowotnej:
- zasada sprawiedliwości rozdzielnej – ogromne środki w systemie muszą być rozdzielone
- zasada autonomii – demokracja, wolność
- zasada dobrego samarytanina – podatki lub składka na opiekę zdrowotną
Dokumenty określające zasady prowadzenia badań klinicznych:
- Goud Clinical Practise (GCP) - 1990
- deklaracja helsińska
światowe stowarzyszenie lekarzy – 2000
- dyrektywa Ek 2001/20/EC z 4.04.2001, Polska – 1.05.2004
- kodeks etyki lekarskiej, nowelizacja – 1994
Problemy etyczne farmakologii:
Kodeks etyki lekarskiej oraz ustawa o zawodzie lekarza z 5.06.1996r.
Uporczywa terapia – nieuzasadnione medycznie, kontynuowanie leczenie nie mogące dać pozytywnego rezultatu a przedłużające cierpienie chorego.
Środki zwyczajne (z 1951r.) – to takie lekarstwa, sposoby leczenia i zabiegi, które dają rozsądną nadzieję poprawy i mogą być zdobyte oraz zastosowane bez specjalnych kosztów nadmiernego bólu i innych niedogodności
Środki nadzwyczajne – leki, sposoby leczenia i zabiegi których nie można zastosować bez specjalnych kosztów, nadmiernego bólu i innych niedogodności, przy czym nie dają rozsądnej nadziei na poprawę.
Okres przedterminalny – faza choroby, w której zaprzestaje się już leczeni przedłużającego życie, lecz w którym chory znajduje się w dosyć dobrym stanie ogólnym, nie ma dolegliwości, sprawny ruchowo, nie wymaga opieki paliatywnej.
Stan terminalny – rozpoczyna się gdy pojawiają się dolegliwości prowadzące do nieodwracalnego pogorszenia jego stanu ogólnego oraz sprawności ruchowej, okres opieki paliatywnej
Okres agonalny – poprzedza bezpośrednio śmierć chorego, przejawia się stopniowo narastaniem niewydolności narządów ważnych dla życia
Eutanazja:
- Hipokrates – przeciwko
- 1920 – A. Hocke – przeciwko
- 1996 – legalizacja w północnej części Australii (4 zabiegi)
- 1997 – wycofano ustawę
- 2001 – legalizacja w Holandii
- 2002 – Belgia legalizuje
Eutanazja – (od gr. Euthanasis – dobra śmierć)
- personalna – gdy o śmierć prosi chory lub jego rodzina
- dobrowolna
- niedobrowolna
- legalna – gdy o śmierci decyduje prawodawstwo danego państwa ze względu na sposób:
- czynna – świadome skrócenie życia (iniekcje)
- bierna – przyspieszenie śmierci przez zaprzestanie wobec chorego stosowania środków podtrzymujących życie (odłączenie od aparatury)
Ortotanazja – zaniechanie sztucznego podtrzymywania życia
Dystanazja – stosowanie zabiegów i aparatury podtrzymującej życie u osoby w stanie śmierci pnia mózgu
Kryptanazja – potajemne odbieranie życia ludziom chorym bez ich zgody i uświadomienia zagrożenia
Wspomagane samobójstwo – przepisanie choremu śmiertelnej dawki odpowiednich środków tak aby sam mógł je zażyć w wybranym przez siebie momencie.
O eutanazji mówią:
- deklaracja praw człowieka
- Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
- kodeks karny
- kodeks etyki lekarskiej
Stan wegetatywny – według definicji występuje u pacjenta, który jest przytomny, ale pozbawiony świadomości. Zachowane są u niego reakcje odruchowe, które zależą od prawidłowego funkcjonowania rdzenia przedłużonego (np.: reakcje obronne, postawy ciała, regulacja temperatury, krążenie, chory samodzielnie oddycha, trawi podane mu pokarmy). Pacjent jest jednak pozbawiony zmysłowego kontaktu ze światem zewnętrznym. Jest to spowodowane uszkodzeniem półkul mózgowych, które zapewniają człowiekowi świadomość siebie, otoczenia, warunkują celowość działania.
Transplantacje:
1482 – papieżowi Innocentemu VIII przetoczono krew 3 młodzieńców
1667 – Jean Denis – przetoczyl chłopcu krew jagnięcą – sukces
papież Klemens IX zakazał przetaczania krwi
James Blumdell (1790-1878) – skuteczna transfuzja u położnicy
1901- Karl Landsteiner odkrywa grupy krwi
1936-1938 – rozwój transplantologii podczas wojny hiszpańskiej
renesans – marzenia o przeszczepach
1902 – przeszczepy nerek na zwierzętach
1874 – przeszczepiono nerkę w okolicę łokciową
1954 – 1 udany trwały przeszczep nerki
1958 – szpik od żywego dawcy
1959 – płuca pobrane ze zwłok
1963 – wątroba
1966 – trzustka
1967 – serce
1968 – 1 udany przeszczep
1969 – prof. J. Mol – 1 przeszczep serca w Polsce (łódź)
1986 – Zbigniew Religia – 1 udany w Polsce
Narządy przeszczepiane – nerki, wątroba, trzustka, jelito, serce, płuca, szpik, rogówka, kość, ściegna, skóra, zastawki serca
Od dawcy żywego: nerka, fragment wątroby, trzustki, odcinek jelita, płat płuca, tkanki
Przeżycie:
- nerka – od dawcy żywego gen. Spok – 40 lat
- od dwacy żywego gen niesp – 28 lat
- od dawcy nieżywego – 34 lata
- trzustka – 19 lat
wątroba – 30 lat
serce – 23 lata
płuco – 13 lat
Przeciwwskazania:
- zakażenia: HIV, HBV, HCV
- nowotwory złośliwe z wyjątkiem: niektórych guzów mozgu, raka podstawnokomórkowego skóry, raka szyjki macicy in situ
- choroby naczyń – miażdżyca, cukrzyca, kolagenozy, amyloidoza
Przeciwwskazania od zmarłych:
bombelspec