Toksykologia.doc

ęłęó

Choroby zawodowe i ich profilaktyka

ęłęóChoroba zawodowa - choroba powstająca wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia (hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne itp.).

Choroby zawodowe występują po dłuższym okresie przebywania w niesprzyjających warunkach, a ich przebieg i leczenie jest równie długotrwałe. Są zazwyczaj chroniczne lub przewlekłe i często prowadzą do trwałej utraty zdrowia. Chorobami zawodowymi mogą być zarówno takie, które dotykają w różnym stopniu całość populacji, jak również choroby charakterystyczne - występujące tylko (lub głównie) w wybranych grupach zawodowych.

Do chorób zawodowych zalicza się m.in.:

·         choroba mikrofalowa

·         gorączka metaliczna

·         ołowica

·         pylica

·         rozedma płuc

·         zespół cieśni nadgarstka

ęłęóProcedura orzekania o chorobie zawodowej:

Podejrzenie choroby zawodowej może wystawić:

·         lekarz medycyny, stomatolog na druku "skierowanie na badanie w celu rozpoznania choroby zawodowej". Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu oraz właściwemu inspektorowi pracy;

·         weterynarz oraz niezatrudniony pracownik na druku "podejrzenie choroby zawodowej". Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu, który na druku "skierowanie na badanie w celu rozpoznania choroby zawodowej" kieruje sprawę do jednostki orzeczniczej I stopnia.

Jednostkami orzeczniczym I stopnia są:

·         poradnie i oddziały chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy;

·         katedry poradnie i kliniki chorób zawodowych akademii medycznych;

·         przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego, w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i inwazyjnych;

·         jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w których nastąpiła hospitalizacja; w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników hospitalizowanych z powodu wystąpienia ostrych objawów choroby.

Po przeprowadzeniu badań lekarskich jednostka orzecznicza I stopnia wydaje orzeczenie lekarskie w sprawie choroby zawodowej. W przypadku wydania orzeczenia o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej, pacjent w terminie 14 dni od daty otrzymania orzeczenia może złożyć wniosek o przeprowadzenie ponownego badania do jednostki orzeczniczej II stopnia. Wniosek składa się za pośrednictwem jednostki, która wydała orzeczenie.

Procedura stwierdzania choroby zawodowej:

Przy zgłaszaniu podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych uwzględnia się choroby ujęte w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanym dalej "narażeniem zawodowym". Ocenę narażenia zawodowego przeprowadza się:

·         w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, lekarz zgłaszający podejrzenie, jeżeli sprawuje profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem, którego dotyczy podejrzenie;

·         w toku ustalania rozpoznania choroby zawodowej, lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej, której mowa w § 5 ust. 2 i 3;

·         w toku podejmowania decyzji o stwierdzaniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, państwowy powiatowy inspektor sanitarny, zwany dalej "właściwym państwowym inspektorem sanitarnym"

              Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapobieganie chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą. Realizacja tego zadania obliguje go do podejmowania różnorodnych działań.
Pracodawca jest obowiązany do ustalenia stopnia szkodliwości dla zdrowia pracowników stosowanych w ramach działalności materiałów i procesów technologicznych oraz podejmowania odpowiednich środków profilaktycznych. Naruszenie tych obowiązków jest wykroczeniem zagrożonym grzywną
 

Na koszt pracodawcy przeprowadzane są:
• badania lekarskie - wstępne, okresowe i kontrolne badania kandydatów na pracowników i pracowników.
Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy przeprowadzają laboratoria, które uzyskały akredytację

Na podstawie wyników badań i pomiarów pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy. Ponadto o wynikach pracodawca jest obowiązany niezwłocznie, w sposób ustalony w danym zakładzie pracy, poinformować pracowników oraz umieszczać aktualne wyniki tych badań lub pomiarów na odpowiednim stanowisku pracy. Na pisemne żądanie pracownika, byłego pracownika, ich przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, pracodawca jest obowiązany niezwłocznie udostępnić dokumenty zawierające wyniki badań i pomiarów wpisane do rejestru oraz karty badań i pomiarów.

• badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy umożliwiające identyfikację zagrożeń pod względem ilościowym i jakościowym; powinny być one przeprowadzone nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności; kolejne badania przeprowadza się w terminach odpowiednich do uzyskanych wyników,

W przypadku likwidacji zakładu pracy, pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę badań i pomiarów właściwemu miejscowo państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu.
Ponadto w ramach działalności profilaktycznej pracodawca powinien:
• wyposażać stanowiska pracy w urządzenia i narzędzia odpowiednie do rodzaju i sposobu wykonywania prac,
• stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i wyposażać pracowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej,
• informować pracowników o ryzyku zawodowym wynikającym z zagrożeń zawodowych,

• zapewnić spełnienie wymagań bhp i ergonomii w projektowaniu stanowisk pracy,
• analizować organizację i sposób wykonywania pracy,
• eliminować czynniki szkodliwe w środowisku pracy poprzez automatyzację i hermetyzację procesów produkcyjnych,
• zapewniać pracownikom należyte warunki higienicznosanitarne.

• Analiza przyczyn i zapobieganie

Profilaktyka chorób zawodowych

Pracodawca jest  zobowiązany do systematycznego analizowania przyczyn chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy. Na podstawie wyników tych analiz pracodawca powinien stosować właściwe środki zapobiegawcze. Ponadto pracodawca jest obowiązany informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Przekazywać pracownikom w przystępnej formie informacje o szkodliwości dla ich zdrowia czynników występujących na stanowiskach pracy i w miejscu pracy oraz o środkach likwidujących bądź ograniczających to narażenie. Ponadto pracownicy powinni być instruowani o sposobach stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej.

Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym. W szczególności związane to jest z utrzymywaniem w stanie stałej sprawności urządzeń ograniczających lub eliminujących szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy. Ponadto pracodawca powinien przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.

Utrzymanie szkodliwości na poziomie niezagrażającym zdrowiu ludzkiemu wymaga, aby pracodawca posiadał informacje o sytuacji w tym zakresie. Zasady i częstotliwość dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy zostały określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej

Ważną rolę w zapobieganiu chorobom zawodowym odgrywa również realizacja przez pracodawcę obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiednich urządzeń higieniczno-sanitarnych oraz dostarczenia niezbędnych środków higieny osobistej. Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać urządzenia higieniczno-sanitarne. Środki do zapewnienia higieny osobistej powinny być dostarczane w ilościach niezbędnych do utrzymania higieny osobistej. W ramach tego obowiązku pracodawca zobowiązany jest do zaopatrzenia pracowników m.in. w mydło, żele lub inne środki do mycia oraz ręczniki. Należy dodać, że nie oznacza to, iż pracodawca zawsze wydaje środki czystości poszczególnym pracownikom – wystarczy, jeżeli zagwarantował możliwość korzystania z nich w umywalniach, np. instalując dozowniki mydła albo suszarki do rąk. Rodzaje i ilość tych środków zależne są od stopnia brudzenia przy wykonywaniu określonej pracy, co jednak nie znaczy, że w przypadku wykonywania pracy „niebrudzącej” nie ma obowiązku zapewnienia środków czystości. Pracodawca powinien ponadto zapewnić dostateczną ilość wody do celów higieniczno-sanitarnych oraz wody zdatnej do picia.

Zapobieganiu chorobom zawodowym służy również obowiązek zapewnienia przez pracodawcę pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednich posiłków i napojów .