Didgeridoo – technika gry
Początki
Naukę gry zaczynamy przede wszystkim od wprowadzania didgeridoo w rezonans, musimy wydobyć tzw. dźwięk podstawowy jednostajny i wibrujący. Przykładamy usta przodem lub bokiem do ustnika.
Gra przodem: polega na przyłożeniu didge do ust tak by ustnik objął całe usta a wargi były wewnątrz ustnika.
Gra bokiem : polega na przyłożeniu didge w sposób taki aby połowa ust (warg) znajdowała się wewnątrz ustnika.
Następnie staramy się długim wydechem wdmuchnąć powietrze przez rozluźnione wargi . Powinien pojawić się ów dźwięk podstawowy, poczujemy to dogłębnie ponieważ wibracje wprowadzają w rezonans całą głowę. Sposób wdmuchiwania powietrza w didge , przypomina nieco naśladowanie parskania konia :) co większość z nas umie zrobić.
Dźwięk Podstawowy
Jakie jest prawidłowe przyłożenie ust bokiem czy środkiem? To pytanie jest sporem w dyskusjach wśród graczy i każdy się trzyma swojej teorii, zaś sami Aborygeni grają tradycyjnie przodem ale i u nich zdarzają się wyjątki. A ten kto chce się nauczyć gry sam musi wybrać wygodny dla siebie sposób. Ja osobiście nauczyłem się gry bocznym sposobem ale z czasem przestawiłem się na przedni by zobaczyć i ocenić różnicę.
I oto moje spostrzeżenia:
Sposobem przednim znacznie łatwiej wygrywa się szybkie i skomplikowane rytmy, ponadto łatwiej grać z oddechem kołowym, robić efekty głosowe i tzw. efekt "Trumpet" czyli trąbki. Można uzyskać znacznie ostrzejsze i charakterystyczne "aborygeńskie" brzmienie. Do tego gdy gramy przodem zachowujemy oś symetrii, równo i z jednakową siłą wykorzystujemy mięśnie twarzy przez co np. długa gra jest znacznie mniej męcząca oraz łatwiej i szybciej następuje synchronizacja półkul mózgowych. Polecam uczyć się gry przodem, albo (jak było w moim przypadku) gdy początkowo idzie Wam lepiej bokiem z czasem przejść na technikę przedniego zadęcia.
Modulacja
Modulowanie dźwięku to w sumie prosta sprawa, oto podstawowe sposoby modulacji:
W trakcie wygrywania podstawowego dźwięku należy poziomo przesuwać język w stronę zębów i w tył (przód - tył ) na zmianę oraz wykorzystując policzki do stopniowego wypychania powietrza z ust to uzyskamy taki dźwięk tzw. modulacja "Boomerang"
Energiczne ruchy policzków wypychające powietrze tzw. skok kangura - modulacja "Kangaroo"
Łącząc te dwie techniki uzyskujemy prostą kombinacje modulacji.
Generalnie modulacja zależy od tego co i jak robimy językiem :) policzkami, oddechem oraz artykulacji sylab lub liter np. uuu, a a a, ijju eeeiiieee .
Należy dużo eksperymentować i próbować by wypracować własne sposoby...
Oddech dobierany potocznie zwany kołowym lub cyrkulacyjnym
Gdy już nauczyliśmy się podstawowego dźwięku, modulacji i nie mamy z tym trudności to kolejnym krokiem jest od początku ćwiczyć oddech "kołowy" (Circular Breathing) to jest "oddychania" podczas gry tak by nie przerywać dźwięku. Tu mogą pojawić się problemy z oddechem kołowym bo wymaga skupienia i wytrwałości oraz opanowania techniki jednoczesnego pobierania oddechu nosem i wypychania policzkami zgromadzonego w ustach powierza. Raz wyuczony staje się automatyczny i po około kilku tygodniach treningu osiągamy sprawność i wyczucie rytmu wdechów/wydechów. Z początku będą słyszalne krótkie przerwy w dźwięku i trudności ponownego zadęcia, ale warto być wytrwałym i pomęczyć się, bo jak opanujemy rytm wdechów/wydechów można grać kilkadziesiąt minut i dłużej bez przerwy!!!
Poniżej są opisane rodzaje technik oddechu jakie możesz zastosować i jak ćwiczyć:
Double cheek circular breathing
Wypychamy powietrze obydwoma policzkami - sposób wykorzystywany jest w technice zadęcia przedniego.
Zgromadź powietrze w ustach,(wypełnione "nadymane" policzki) a następnie wydmuchnij powietrze powoli używając policzków, jednocześnie język cofnij lekko do tyłu i zrób energiczny krótki wdech nosem. Gdy uda się z czasem opanować rytmikę tej czynności i utrzymać bez przerwy dźwięk, będzie to znaczyło że ów magiczny i wbrew pozorom trudny oddech cyrkulacyjny mamy opanowany. W miarę treningu dochodzi do wyćwiczenia różnych rytmów wdechu/wydechu co daje nam możliwości tworzenia początkowo prostych rytmów , a z czasem skomplikowanych sekwencji rytmicznych i łączenia harmonicznego rezonansu i wokalu włącznie!
Arhnem Land circular breathing
Gdy zgromadzisz powietrze w ustach (wypełnione policzki) język trzymasz w "środkowej" pozycji luźno tak by wpadał w wibracje od rezonansu, staraj się robić wdechy jak w poprzednim przykładzie z tą jednak różnicą że policzki są cały czas "nadymane" powietrzem podczas wdechu a kontrolowanym napięciem mięśni ust regulujesz wypuszczanie powietrza tak aby nie wychodziło zbyt szybko i policzki nie opadały. Z początku sprawia problem utrzymywania "nadymanych" policzków.
Inną rzeczą jest umiejętność zastosowania oddechu do różnych rytmów, trzeba to wyczuć poprzez świadome tworzenie rytmu, wyczuć w którym momencie należy wziąć wdech. Pamiętaj że oddech to najważniejsza część rytmu i gdy tworzysz własne rytmy musisz go mieć na uwadze...
Single cheek circular breathing
Po polsku nazwać można ten rodzaj oddechu jako jedno policzkowy, technicznie sprawa ma się jak w pierwszym sposobie tyle że z tą różnicą... wykorzystujemy jeden policzek do wypychania powietrza a nie dwa. Drugi raczej jest "nieczynny" dociśnięty do zębów. Ten rodzaj oddechu dedykowany jest technice zadęcia bocznego, podyktowane jest to raczej tym że, bocznym sposobem znacznie łatwiej jest wykorzystać właśnie tę technikę oddechu aniżeli dwu policzkową.
Tongue circular breathing
To odmiana sposobu oddechu Arhnem Land z tym że językiem pomagamy dodatkowo wypchnąć powietrze i powstaje dzięki temu charakterystyczny efekt "cofającego się" dźwięku. Bardzo pożądanego przez graczy.
Single jaw circular breathing
Jest to kolejno połączenie powyższych technik dodatkowo stosując tzw. zaciskowy ruch szczęki rytmicznie do rytmu (ruch ten można by porównać do rytmicznego żucia gumy). Na dźwięk ma wpływ taki że powstaje coś w rodzaju kick-beat (perkusyjnej stopy), dzięki temu możemy akcentować rytm. Dzieje się tak dlatego że poprzez ruch szczęki wypychamy nagle więcej powietrza co powoduje ów kick.
Double jaw circular breathing
Całkiem jak sposób Single jaw circular breatching z tym że robimy podwójny ruch szczęki co daje nam podwójny kick-beat i znacznie wpływa na rytm, ma zastosowanie w szybkich i połamanych rytmach.
Ćwiczenie ze słomką
Weź słomkę do picia, skręć końcówkę tak żeby wydychane słomką powietrze miało opór, włóż skręconą końcówkę do szklanki z wodą i staraj się usunąć powietrze z ust policzkami ale nie wydechem! Kiedy poczujesz że takie dmuchanie nie sprawia Ci kłopotu spróbuj jednocześnie krótkich wdechów nosem. Pęcherzyki powietrza powinny ułatwić Ci synchronizacje wdechu z wypychanym policzkami powietrzem i jednocześnie pomoże stwierdzić, jak ciągły jest Twój oddech.
Artykulacje głosowe
Przy pomocy didge można emitować przeróżne odgłosy, ilość zależna jest od naszej wyobraźni i chęci eksperymentowania z wydawaniem z siebie różnych dźwięków począwszy od warknięć, szczeknięć itp po wokalizy. Artykulacje głosowe także służą do tworzenia rytmu. Jednostajne intonowanie głosem liter np. uuuuuuu, iiiiiiii, rrrr bądź rytmicznie kukukurukuruku albo tutututu itd. w różnej wysokości skali głosu daje ciekawe rezultaty. Prowadzi to do zdobycia umiejętności wypowiadania słów bądź tworzenia mantr, śpiewania w trakcie gry.
Tworzenie rytmów
Najlepszy sposób na tworzenie rytmów to stosowanie technik naśladowania głosem perkusji tgz. beatbox. Tak brzmi typowy BeatBox i możemy wykorzystywać niektóre jego elementy do budowy rytmu na didgeridoo. Dzięki temu mamy możliwość nieograniczonego tworzenia. Jak słychać w powyższym przykładzie można także stosować razem z bitem jednocześnie artykulacje głosową. Posłuchaj jak można zagrać stosując elementy naśladowania perkusji i jednoczesnego stosowania artykulacji: RiDoo Didgeridoo Solo Lokomotiv
Faktycznie żeby tak zagrać trzeba poświęcić nieco czasu na ćwiczenia. Najszybciej opanujesz tę technikę jak będziesz ćwiczył "na sucho" bez użycia didgeridoo, ćwicz naśladowanie poszczególnych elementów dźwięków perkusyjnych np. stopy, werbla, jednocześnie próbuj stosować różne artykulacje głosowe, buduj proste rytmy. Jak opanujesz podstawy i będą efekty próbuj grać to na didgeridoo.
Jak skutecznie ćwiczyć techniki gry
Ćwiczenia nie powinny się ograniczać do samej gry na didge , jak napisałem powyżej należy także ćwiczyć bez użycia didgeridoo, w ten sposób doskonale rozwijasz techniki tworzenia rytmu oraz artykulacji wokalnych. Wszystkie efekty typu "Dingo" czy "Cocaburra" najlepiej jest wytrenować bez instrumentu, samym głosem, bowiem dobrze słyszysz dźwięk jaki tworzysz i znacznie łatwiej jesteś wstanie dopracować technikę, skalę głosu itp. Po takich treningach próbuj grać to co wyćwiczyłeś na didgeridoo.
Kompresja w didgeridoo a oddech i rytm
Na łatwość gry z rytmem, wokalem i oddechem kołowym składa się wiele czynników. Jednym z najważniejszych jest "Backpressure" czyli kompresja, ciśnienie, opór jak i powstaje podczas zadęcia i utrzymuje się podczas gry. Didgeridoo o słabej kompresji nie są dobrymi instrumentami, trudno się gra z oddechem i rytmem zwłaszcza początkującym graczom. Grając na takim instrumencie ma się wrażenie że "powietrze za szybko przelatuje przez rurę". W miarę uniwersalne są instrumenty o średniej kompresji, można do nich z powodzeniem stosować większość technik tu opisanych i nie "męczą" gracza. Didgeridoo o dużej kompresji są dobre dla zaawansowanych graczy nadają się do szybkiej popisowej gry z skomplikowanymi sekwencjami rytmicznymi, trumpetami jednak potrafią nieźle zmęczyć grającego. Duża kompresja dobrze też wpływa rozwojowo na średnio zaawansowanych zmuszając gracza do wysiłku i pokonywania kolejnego poziomu gry.
Na koniec dodam :) że początkujący gracz może mieć problemy ze słyszalnością swojej gry ale jest to chwilowe. Z czasem to minie, a pomocnym może stać się użycie rezonatora odbijającego dźwięk w stronę grającego np. metalowe wiadro. Włóż koniec yidaki do wiadra i graj.
I ostatnia moja rada dla Ciebie jaką dam to nie poddawaj się gdy Ci nie wychodzi, początki są zawsze trudne i pamiętaj że trening czyni mistrza ....
kamyk123