Psychopatologia (depresja).pdf

ts WPROWADZENIE

DO PSYCHOLOGII

PSYCHOLOGIA KLINICZNA

S WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII

PSYCHOLOGIA KLINICZNA

Redaktor serii: prot. wi€slaw hkasrewski

jest

to chw lowafascynacja, crasam iednak psvchoog czna przvgodatrwa

clluzej

Psychopatologia

tei dvscvplinvna!kowei Wa

sne d a tych Czyteln kdw kl6rymbliskielest take dqzen€, przvgolowa_

liSmy seig zatltllowanq|4IPAOWADZENIE

DOPSYCHOLOGI/

Obelmu

zglQbanvm przezpsv

choogdw rozma tym obszarombadawczvm Kaidvromik prezenluje

najwaznielsze

wynik badanromawaneldzedz nv,obja6nenia,w iak

sposobowe rezlllaly moina nterpretowai, a ponadto zawera maie-

ialy pomocnicze(wsr6dnich pyiania sprawdzajqce

JohnD.Stirling

Jonathan S.E.Hellewell

i przvkladv Cwiczen

wrazz odpowi€dnim komenlarzem)

Wszystkichadeptdwwiedzy psychologicznei,

poszukujAcvch

rzeteivch.

: MalgorzataTrzebiatowska

inlormacji,zapewn€mv ze w poszczegor

nychtomikachznalda odpowledzna n!rtujqce ch pYlanra,a caraserra

rzeczywisciewprowadzich w Swat psYchoogi. w kt6rymbedAmog I

s e poruszaCzeswobodq, przyglqdajqcmu s I z wielu r62nyclr punktdw

Ksiqikiwydanel

Kew nWrcr Wptyw spoleczrty

David C atke Zachowanta prcspateczne i antvsPaleczne

John Hendeson PanieC izaponinanie

s$at\ CaveTenpie zabuEeh psychicznych

DAfiSKIE

v1-DAWNICTWO PSyCFOL(X;ICZNI

(iddsk 2005

psychologia zaracza corazszerszekrQqi. Czasami

Zainteresowanie

i lqczysiq z dqteniemdo poznania

je ona ksqzki podwlgcone r6inYmzagadnieniom

Przeklad

pzystQpnieprzedstawionych

ZABI]fiZEN A NASTROJU

5. Zaburzenia

nastroju

lub podwviszerir nrstnrju tlhorobvte odr62

nianrr od nornralnych rvahri resnrju nr podstawic d*r-rchkrv

(") Pozn,m zakll,cenia l'ojJlvia sir silne nieLrz'rsrdnic'nc zekl6cc-

nic nrstro;ubqdi w kierunLudeprcsji, b4dl errforii

Cz.s tlw.nia. Znrirny lrrzYnmil sig tYgodnr nL luf' nrlvel

micsiqc.lrni i trrdaje si9. ic rrie sq uz.leinbn'

(b)

(x1 okolicznoii

Wstep

Depresja

WielkadepresjaI obrazkliniczny

Lagodnystan depresyjny: obraz kliniczny

Zabutzenianastrojuzwiqzanez urodzeniemdziecka

Ma nia: obrazkliniczny

Epidemiologia zabLrrzeh nastroju

Leczenre

Prognozy

Podsumowanie

Depresia

Porlsrarvorva

cech4 chorobydeprcsrinej

jest uforczvue obDiiefie

chociez noic sil tcz poj.wiaauicle irn,vchobia\\'rw'

Chorzy mogaciertiea nezabtrrzcnia ntv6lentr, utragrI kon'cntrir

cji.nrog:l odczuwai19k i doi$iadczraTrkl(iceri slu i :tp€trtu

Dr)opisu poszcTcg6lnrch

Dastrolu.

aspekrriwchorobl dcPres-vl'rel

r'7v$a

rernriD6w Delresjg, kt6r'r

no nr przcstrzeni ht ra)zDorodn).h

rabc

go jak urrata pracyczy;alob.r, okreil.rsiqczisenr mianemreak-

r)$nJ. N.'rurr

ro poirwienu srl sil'1e!:o

strcsor'r!

r,'r .1 , . pi'.rrr ' .lr"n'l'r. "r' rr'rs\r'r'rrr(i rrr'

$i.ti. sig ze stresujqonri i1 il.rrzenianri,Lrzvrva

sigterninu cndo

Wstep

ze5nxlkr" Lrgod-

rrer,, .lr,'r.'h,n,/)$ 'rL . /J{ rrz 'l-rrr,. r'rlr neur"rlcrrrrnri'

a tcrrrtr psychotyczna okreilr row.rtni.isz,] chorcbg' ll kt6rej

chory mrle przciau'iri widocznczabrrzcnir nr,v6leDir

senna, znacznccso

doslownie

.,$,vplvwrjqcr

jakie z dnianadzieir

zaclodzErv ich ntr(roju orazw nastroju ludzi wok6l nich.I'lote

przciyrvalcikr<-,tkicokrcsrzleson$rroi,r, prawdopoclobnie

z po-

l percepcJt

nil

dz; hgoJnym stanerndepresrjnvln a rviclk.l dcprcsj4 i n'zr6znrc-

t1iero zobrczvanrozDa zaR-)sno$ DSN{IY iak i u I(lD l0 Jcd

nakirlet) p.mittaa,;cnieisrnicjcwln;Dlr klas!fik'clr chori'b

depresyjntch

jest rozr(-)znienic

rozczarow.li,lub tei kilkr dni wyj4t

lorvo dobrcgosrnopoczucia po otrnnr.rrlu br zo dobrychwir-

donrcici,ru przvklad o sLrkcesie

na cgz.rminaclt.Szefsz)ternin

afektu;yivrny jcsr do opisanianic trlko subiektywrvchaspekt6u

n,rstrcju,

lecztakie ceehw ocznychz zeritlnz, trkich jak z,rcho-

wanie d.rnejosob.vi jej spo'i$ m6wienii. Dlrtego zrburzcnia

nastrojuhh afcktynncchar.lteryzuj{ sis,rkk;cc.,rrii :rfektu.

podwzshden ichnasilcnia,.r

rlorvchczasose

tr(tb\

sit nie towiodli (zob.Prlkcl' Holhn n'

rakicjsvstcmatyzrcji

r984).

r kienurku dcpresji

jak siQw,vdrj.- rl.lsr{Puje

wigkszoii lLrclzizdalcrcbie ryraws zc zrnian,

Z kliricznego punknr widzeni.ruzlrecznc

wodr stresuczyosobistych

PSYCHOPATOLOG

:ABUNZENIA

Wielka depresia: obraz kliniczr|y

chorzy czestoskrrza sienll ospal,aa (/./rdr'.!'),).APctytna 096l

sif obniza,a pacjenci mog4 znaczniesiracii na sadze Czxsem

zdarzasiQ,:Le

(a) Objawyzwiazanc z nastrojem

Pojawia si9po*.atne i uporczlwe obnjienie nasrroiD. pacien.i cze_

sto mowrq o osroDrnynr smDrku. Chociai nastr6j jcsr zazwyczaj

nreznlcnni, nrektorzy pacjenci przcjawiaj.) przewidywatne

jedz}, duio, co bri mrizc icst formqposzukiw:

nr.ru.pokot(nri. 7il$1.,,.r1h\1.,/. i, rel rrIicF/r /rintere!'-

w:nie aktvwno6ci4seksualn4.

\{ielu LLrtlziw <lepresiinadnriernie

troszczysig o chorrby cirl.r, co czrsro Frztbiera postaehipo

chordrii-

znane jako dzienne wahania nastroiu: nasu6ijest

'u.zrg,,lni obnrzonr

zmiany

r.1rr,.

t(/ nx\o je o,,pr.rura

* rr.r.r1pny.h

godzinach. Niekt<',rzy

pacjcnci odczuwaj4

rezduiy l9k.

(e) wpl)'w nazachowanie

Typowydla depresji jest brrk r.dosci pacjcDcimog4oP,sywac

niczdolnoS6

i sanob5isrwo

NArr6j dcpresrjnl mote rvplvwaa na spolib n wieniapacjentr,

kt6rl czgsto wydajesigpowolny i Dronoto ny. Teanomaiic praw

dopodobnie odzwierc;cdlajq nyflenie, zazwrcz.j peslmistyczne

' ponl're. Mr(lcnie, z k(tei. mo2e zostaa znjeksztalcone

do czerpaniaprzljernnoftiz aktywno(ci oraznierak

cjiz innyDri.Tenobjlq okre(lany

jrko anftedonia,nrot€ srra'

wia. ie pacjenciuirac4zainteresowanie

sob.l,swoimwysl'lderr,

przez wv

ratnepoczucie win). V/ powainych zabnrzeniach Dierzadko pro_

wadzi to do ftzwoju !roje,i, w kt6.vch pactcnci rozpanieruj.l

d.'nc zreayny (rzeczywisre b:tdt wrimrginowane), oskaraj?c

siebieo Dieszc,etuia

Niekti)vy prcjenc; nic potrsfiA us;edzieibez ruchu, u'ci4z

chodzq,czgsto rvykrecaj4dlonieazdo birlu (tz!r .,depresia

pobu

dzeriowa"),a zrchorvrnie innlch pacjeot6wccchujesil spowol-

wlasne i innrch hdzi.

Ilyali saDroba)iczc

I\zedstanbnc ponizei srudhm przyp:.dku jest typowe po.l

wzglgdemrvzorc6wbcharvioralnych, kta)rczxuwrir si9 u os6b

cierpi4cychnr w,c1k?depresi€.

b.rdzo czesn, sigpojawral4 w chorobie .lc

presyjnej. Mos4 ure p'ybi$r6 r6inc iiormr _ od rieokre6lonego

wszystko szloby lepicj,gdyby p.cjcnt nie iyt, l) do

szczes.'toweso

ptanu zrbicia sie. Okolo jcden na osDjrL,

pnclcntow

Studium pEypadku5.1rWielkadep.esia

w koncuodbiera sobieivcie.

W rowairych sr.lach nroga si9 poj.rwit anonarre !v percepcji.

Hriu,,rrie 'r zg.,dn,z J,,rlrnrr.r.r,n n,.r,renr I nrugJp,/)l.r\

i,rmeglu..l$,,l,rr).r1.r.rrlr.zi

k.r1r,u|1.r.r. 1.r.je_r

C2rerdzestopieco erni M ke pncllc Jakr dened2el w dlzel tlrm e

W pracy c eszysie op. q osobydobae ,organtowanej eiektwnel

bardzowymagajqcelwobec kolcgow Zlwsze bt'itowarzysk rnal d!

,y krqg ppylaciol, zar6wio w f rm e,lak po2aniQ.t\'lieszkaz zoiq itroj

kqnastoeln ch dzec

Przezostatne miesiqce, po otrzymani! w.dolno!., 2eolclecchorlle

n! raka pllc ltlks slalsQ bardzeiwycolany m ew! zmiennenastrole

Zauwa2yluseb e calkowtaltrata zante€sowan a zarowno pracq laK

I domem tak Zen e .ieszy so j!2 rozwqrvwanle prob.mbw w t rm e

ai Ie2spotk.niaz pqFcblm Trudnel przychodzmu skupene srena

(d) obtawy sonatvczne czy.ielesne

Bardzopowszechne

sqtrk zwlDe bntogiune obiawy clepresli,

ktir

re *rlazuj;] na z.rburzdie o Lrmiarkonanvm

tub wiekszym nasile_

niu. Zaburzcnia

lnu moga sieobla{,itra

jako !czc,ne ol,dzcDre

s,€.

NASTAOJU

Dasrroju,

(b) Mitwieni€, my3lenie

fl llli

l1i

PSYCHOPATOLOG

ZABURZENIA

NASTAOJU

pracy. zalwaivr. 2e iesr coraz bardziein ezdecyuowany nrepewny Za

czqls9 ma.twid, re srEcit,p.zur,, i2e ko ed2yrtr--Dawem

io zalwa2q

zonaI dzeciMikea rakze sieo negomarrwrE. Wczeln ej 2aws:e ro2

maw6iz n m o chspr.wach doradzat,

Poszesc! tvgodnachM keb.dzo chcewroca do pracv ldze naspot-

kane z szeiem i f rmowymek.teln w3pi,n. dochodza downosk!,

2eM [e pownienwracaido pracy stop] owo na poczqtekpracowaa

przez dwa dr w tygodni! Po[iik! lvqodniach M le cz!]ese gotowy

do pqjec. wlekszelodpow,-dzanoac do powdtu do pracy na pe

ien elat NadaL pzylmule antydepresanty

lak zrobiapface dohowq, rerdz

s e, ze. e chcespedzai cz.sLz rodz nA.S edzrwfotet! w s. o

n e I og Eda re ewizte,choi rtudnozalwazya, by nreresowa, 90 og E

oaneproqramy N/erozmawia z 20nEi o.t k,tkuh es€cynie wykazlje

2adnego zdifteresowania

gdyi od lekarzadowredzal

s€ 2eb€d2le nlsialle za2w!!a pr2vnajmr eiprzez nastepne pol rok!

seksem

Kedya M keaw'e dbai o nreska2

renV wyg Ed,lernz przestatw ogd e

troszcryi sreo lo, comana sobe,I przez oslarntlydzieir

codzennie no

rkrawlt.

Pewnego dniazauwaia, z,- ne mae.erg by Scdo pracy, czlte siewy

palofy, aierakze nezdotny do pozosr.nta w oomu laczyra pJakad

I rtbwi zarie 2e czrie,i2 )Ezawi6dlzepon bstc.lkown!pora2ke.

U,rckaRa Mikercla.lonlje swe prob eny z osrarn

KomentarzMike przez;l epizod wiclkjci choroby dcpreqjnej

Nast4pila u nicgo wyr.rtna zmiaDa osobowoici, znaczneobni;e-

nic Dastroju, zaburzeria snu or.rz funkcjonowania spoltcznego

i zawodoweso. lak sic czgsto zclarza,Mike konrynuowat praca

przez kilka tygodni, bgdac jut chor-v,pomimo rosnqc,vch proble-

mriw Dobrze zareagowalnr leczeniciperspekriwv s,vdai4sil

zecod.e.nre okolo rrzeciel!b czwarret naoranem b!dz se

z werk m tkiem Czasem ezy,nreSpiqcgodz nanr, chce dh.zea

usrar. o zaczqt mysei o przedawkow.ntu

ch kik! miesiQcy

sobie

zycEspa fam samochodowym W lego naslrllu o.la s € zalwazvi

wrha. adzienne,

lekdw ubodebrantu

fasrrijlpoprswia

se w m.r9 lprywugodzrf, ecz.a

slipnego fanka

l.sl zni,w nieodmi,-nn

e ztyt\,4ite o.rozonraTo

Je srra

tagodny stan depresyiny: obraz kliniczny

crsporomwadre a tegoubrara sEreraz

i!2re Jesl przeKonaf,

iego zyc e r.rcalkowraporazk. 2ezawrddi 20neI dzieci.f,,tOwi

o anh,.

oonr ub rezuporczywym bra[u pEyiem.osc]i wspoh na, ie w osiat

n.h ni esqcach nieroblnicp?ytehnego

Leka2rozpoczvna

rvczeinicj,nie istnieje qraina graric. Inigdzy

wielk4czypowain4dcprcsjaa jej lasodnicjszyni

lbnnrni l'jacjenci

z mniej powaznqdepresj,tdoisiadczai.tobnitoncso nastroJu,

eczefie ekam przec wdepresyt

nymi pohiew.z Mike

lecz

nic jcst on ad takwyrainli anitak niepodatnynx znrjany w zalez

no$i od sytuacji, jak w wypadku wielkiei deprcsji Sen,aperyt

i zdolnoii czerpaniaprzyjemno(ci

"r-n",.

...obo,

:":."

M..

ro. .oord.-

do ek6rza, kiedy rytko poczule chedwyrzEdz.nra

-,'"r,d

sor e krzywdv Mrte

c2'rie!lge, slyrqc, ,e cie|p nachorobe depresylnE,

i czlles Q lerazd!

2nrepEl. kEdylelo &m wie. cose znih dzejechoca:wydaie mus I

ro od!d. n'a

rnog4ulcc zmianie,

leczzmiany

zaburzeDiach.

Domirujqce objaw]w iasodnejchorobie dcPr€syjnei

ooo.

,i/d., ,o

,qorr

ro zazwy-

'.o:V{ad.oo1.o^o..6!oo.d^id,

_,e.o.o1

'n.r. lo lonrrsrurr/ p,,$,rine'\/) n {/n.nrr.

gdzieobrazklinicznyzdominowaDy

l I

mnct odda ofy od rodziny,

latwicih! se wlqczya do roznr.wy Jectnak

jest przezpoczDciebr.ku na-

dziei i rez)gn.cje.U nicktirrychludzidepresja noZe utrzynywsa

,i9 nr,esir..rrr

posrep

lest I er6wnv sa teps2e d.r, po nichnastepui,A

kitkagorszych,

(edy znow czlje. ze €prei byrobysiezabii ._rcd.ak

ogOtni-.

ty.h sor

a M ke odcarwacoraz wekszq che.sporkaiia sie

tul-.r.r*er

lrrrmi. r,Jnaltei obtawt -ir .r ulrr" ne

-.-r:":ll.,"r."

lec/dlus',,'$.rl)r\p d,rri.ii nJ,,l$Jn)i5l

wydal-A

sntQsamq koszule

Wyjawra,

Jak powicdzieliSrny

tc niesatakw)ratnc, iak te w powatDiciszycb

czr;'1tiz.rourzeIi:

1en mlr,1na'rlony.

fl iLl

iltr

11,

:ABURZENIA

NASTROJU

s€zonowe zat'u.zenie n.srroju {SAD} to Daziva njdana

mnrel nasrl(Dej formic depresj;, s tr6rcj obniiony nastr6j roz

l\lir 'le r,rjen,.).rrrl)mJir.i, pt/t/ /iT,F : rorruq|l wi,,,n{.

Ludzie z SAD s4rvrazljr.i na sczonorvezniany w natqZeniLr

i nrxnii.Czesto pojawiasif wlrat-

Deryzykos.rnob6jsrwa.Z pow,du objrl6rv urrjeniow)-chu nac

ki niebezpieczensrwo

mozetei groziadziecku.Matka Droze,nx

przyklad,wierzyi, ie dziecko posiadrnragiczncnoce i wysyla do

nicjsygnrlylub kontroluje jej ruch* Clhorc napsychoTg

la dzicnncso i jeso ilo6ci. Zasusero\I,,.Do,

6wiat

ie znanl re prorvadze

do depresji, ,m;eniajac tunkcjonowanieobszaru n.izsu, zwaneso

podrvzgirrzen.

pobgow,l

(lo cietewc, pacjerci cjerpEcy na sAl) czesto zau

dobrzereaguja naleczenie.

wazajq,

;e ich sympronry ustgpLrj4

po 6er:pii znanejjako fororera_

pia, $,kr6rej patrztt oni Da rr6<lto iasneso Swiatla przez okolc,

dwie godzin]. dziennie.

Mania: obraz kliniczny

Podstawoweccchy maniito w)ratnic podwyisTonyDastr6j

i zb,'t

nasrroiu zwiqzanez urodzeniem

tihoroby maniakalnena og6t majq cbaral

ter n.wroto\\y z ostrymi epizodanrirrwrj,]cyni, bez leczenia,

przezkilka tygodnii przeplatanes4dlugirniokresarnironnalne-

;:,::1.;.'"

ztJarzasis Lr j0_.50t0 kobier

w prerwszych dniach po wydaniu nr (wjat dziecka. .Io przej6cr<>

we zaburzenie n.tstroiu,potocznie zrvrne jrLo,.baby bluci,,

nrewymaga vczcg6lnego lcczenia, poza ogolnyn pocicszcnienr

(a) Obiawyzwiqzanez nastroiem

Na 0g61nastr6j jest podwylszony,a choryzachowuir si9ekspan-

sywnie,cechule go optymizm i nadmiernapeumif siebie, prze-

sadna wiara we wla$rc moi1i"'o6ci. Niekt6rzy pacjcnci,choa

w dobryn nastn,ju, przeja\l,iriawyraznasklorno(6 do irytacji

i tendencjedo wyrazaniasknjnej i nieuzasadnionei

(b) Depresiapoporodowa

Otoln r.dnrnr d/rc\i.c l,,br,r o,,p:dr u Jrpr,*1q

zlotui, a nawet

agresjiwobec lnnych.

l,utor.,dow.r,

,(ro',r

$ n.l|fiFni do .horuhv det.e\ incr /d I /Ji,r.ej

si9 w innym czasie, choi powszechne s4 w niej obawy dotycz?cc

umtejstnosci rodzicielskich oraz zdrorvjr dziecka. t,acjenrki z !a

ronntt depresji zazwlczaj dobrzereagul4 na lekiprzecjdcpresyjne

r wsparcre psycholosiczne.

(b)Anomaliew my6lrchi sposobie m6wienia

Spos6bm6wicDia pacjent6wnraniakainych

jest zazwyczrjbardzo

jakopryspi€szeniemo-

wy).Mos,] snuawtelkie plan-ynaprzyszlosa,

kt6re s4wyimasino-

wane i nie do koirca przcny6lane.Chory ru;ie przeskakiwai

gwahowniez temanrna temat,bez iadDegologicznegozwiqzkLr

mi€dzy nimi {co nazywane jesr gonitw4 nyali). Wydaiesie,ze

zmianyw sposobie ma)wieniaodzwierciedlajqwzrost szybkosci

nyslenia,klary pacjenci czesto opisujq jako nvili wlewajqceinr

Pourodzeniu dzjccka okoto jedna napicisetkobiet popada w du

/^ po$Jrniei\/)'rrn ps1. huzl toJ,,gos,

u ll

bardziej

typowedlaschizofrenii

dobrc sarnopoczucie.

(a) Baby blues

Obni;onl- nrstr(tj i ptacztil,1,o6a

tc\rr.oLJ,,hnJ

szybkii truilno in przerwaa(cech!znana

I. tr/) p,,r,L r i,n uf i./_

na wczeiniej wie1k4 dcpresjg, nos4 reL jednak wysr4ria obiawy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: