Struktury społeczne- skrypt
GRUPA SPOŁECZNA
1) Dlaczego zajmujemy się grupami społecznymi?
· są zjawiskiem powszechnym;
· wywierają wpływ na swoich członków – modyfikują i kształtują ich potrzeby, wartości, (grupy odniesienia);
· wpływ grup na jednostkę z punktu widzenia interesu społecznego – pozytywny bądź negatywny (złodziej i harcerz);
· zrozumienie procesów grupowych w wyniku badań – efektywne stosowanie rozwiązań (style kierowania, grupowe myślenie etc.,);
2) Geneza pojęcia grupa społeczna
· W początkowym okresie swego istnienia socjologia interesowała się przede wszystkim zjawiskami i procesami zachodzącymi w zbiorowościach ludzkich na poziomie makrospołecznym – stąd używano przede wszystkim pojęcia „społeczeństwo”;
· W toku rozwoju socjologii pojęcie społeczeństwa dość szybko okazało się niewystarczającym narzędziem analizy skomplikowanych społeczeństw nowoczesnych;
· => Potrzeba terminu, który mógłby mieć zastosowanie do zjawisk różnej skali, i który by mógł obejmować wszelkie typy zespołów ludzkich warunkujących w taki lub inny sposób owe zjawiska;
· Terminem ogólnym, który objął zarówno klasę społeczną i zbiorowość religijną, jak i rodzinę, zarówno wspólnotę wiejską, jak i stowarzyszenie sportowe lub partie polityczną, zarówno plemię pierwotne jak i naród nowoczesny, stała się <<grupa społeczna>>;
Szerokie rozumienie pojęcia grupy społecznej miało swoje konsekwencje:
· trudno było zbudować zadowalającą definicję wielce zróżnicowanych tworów społecznych obejmowanych jednym mianem grupa;
· budziło potrzebę porządkowania tego zróżnicowanego zbioru tworów społecznych zaliczanych do kategorii „grupa społeczna” – wiele uwagi poświęcano tworzeniu klasyfikacji i typologii (w 1932 rok w katalogu pojęć socjologicznych przedstawiono 39 klasyfikacji grup społ. wg R. Mertona) => jałowe zajęcie;
·
3) Definicja grupy społecznej
Podstawowe pytanie - co przypadkowy zbiór ludzi czyni grupą społeczną? Jakie warunki muszą być spełnione, aby pewna liczba osób została uznana za grupę?
potrzebny jest pewien zbiór osób – ale diada czy triada?
- zbiór, zbiorowość
- kategoria społeczna
- zbiorowości społeczne
Jakie czynniki sprawiają, że pewna liczba osób (2,3 i więcej) może być traktowana nie jako luźny zbiór ale jako spójna całość?
Muszą zachodzić różnego rodzaju obiektywne relacje między osobami, stosunki społeczne;
– interakcje => „zagęszczenie” interakcji;
– zbiorowości statystyczne zostają stąd wyjęte;
Czynniki subiektywne, czyli świadomość odrębności, poczucie bycia grupą i postrzeganie siebie jako „my”;
a+b => możemy tu zaliczyć pasażerów pociągu, widzów wypadku, tłum;
=> a więc to za mało aby mówić o grupie;
Wg P. Rybickiego grupy są jednym z zasadniczych czynników społecznej ciągłości.
Ciągłość sprowadza się do 3 spraw:
· ciągła realizacja zadań powierzonych danej grupie;
· ciągłość form organizacyjnych schematów zbiorowego działania;
· ciągłość więzi społecznej;
=> grupy nie mogą więc być przelotne, amorficzne, czynnikiem ciągłości społecznej mogą być tylko w pełni ukształtowane grupy społeczne;
· kolejny czynnik, który jest konieczny, aby uznać zbiór ludzi za grupę to wewnętrzne ustrukturalizowanie grupy:
· interakcje między członkami grupy zachodzą wedle stałych wzorów;
· grupa społeczna to pewien zbiór osób, których pozycje i role są ze sobą wzajemnie powiązane.
Paul Hare wyróżnia pięć cech, które różnią grupę od zbioru jednostek:
· wzajemne interakcje między członkami;
· wspólny cel;
· zespół norm;
· zespół ról;
· sieci atrakcyjności między osobniczej, które służą do oddzielania jej od innych grup – świadomość odrębności;
Wg Theodora Abel - podstawowe cechy grupy społecznej, które ją wyróżniają spośród innych typów zbiorowości, to:
· grupa społeczna jest zrzeszeniem trwałym;
· jest zorganizowana i ustrukturalizowana;
· pobudza interakcje i stosunki między swymi członkami;
· składa się z wybranej i ograniczonej liczby członków;
· można zatem skonstruować kontinuum „grupowości”
quasi grupy- grupy społeczne
– cechy wyróżniające grupę są stopniowalne (struktura, zagęszczenie interakcji, świadomość - arbitralne określenie)
Wnioski:
· zdefiniowanie „grupy społecznej” nie jest możliwe przy zachowaniu pełnej wierności wobec interakcjonistycznej perspektywy mikrosocjologii;
· pojęcie grupy społecznej jest za to podstawowym pojęciem i przedmiotem zainteresowania mikrosocjologii strukturalistycznej;
· grupa społeczna to zbiorowość, która charakteryzuje się strukturą wewnątrz grupową;
· grupa społeczna tworzy zewnętrzną wobec jednostki rzeczywistość i wywiera na nią rozmaite naciski;
· wykształcona grupa społeczna – autonomizuje się, usamodzielnia i odrywa się zarówno od działań jednostki, jak i od jej stanów świadomościowych, a więc w pewnym sensie przeciwstawia się jednostce, stając się wobec niej samodzielnym, niezależnym podmiotem działań, wymogów i nacisków;
=> grupa jest postrzegana przez jednostkę jako coś wobec niej zewnętrznego, choć równocześnie jednostka myśli o pozostałych członkach w kategoriach „my”;
Elementy grupy społecznej to:
· zbiór osób;
· trwałe stosunki społeczne - interakcje;
· świadomość odrębności – czynnik subiektywny;
· wewnętrzna struktura:
· - układ ról i pozycji społecznych;
· struktura socjometryczna;
· struktura komunikacji;
· struktura przywództwa;
· + jest względnie trwała;
Liczebność grupy
Z liczebnością jednostek w grupie wiążą się trzy zagadnienia:
· minimum osób, aby grupa społeczna mogła istnieć;
· wpływ liczebności członków na pozostałe elementy konstytutywne grupy;
· wpływ wartości wspólnych czy organizacji wewnętrznej grupy na jej liczebność;
· minimum osób – 2 czy dopiero 3 osoby tworzą grupę społeczną?
· większość przyjmuje, że dopiero zbiór trzech osób kreuje grupę społeczną (choć jest wiele dwuosobowych grup – małżeństwo, grupy przyjacielskie czy dwuosobowe grupy pracy);
· trzy osoby jako minimum jest uzasadnione tym, że dopiero przy liczbie trzech osób w grupie występuje wielość stosunków interpersonalnych;
= > wzrost liczebności => wzrost liczby możliwych stosunków interpersonalnych
2 osoby – jeden stosunek
n(n-1)/2 (n- liczba osób w grupie)
wpływ liczebności członków na pozostałe elementy konstytutywne grupy
Im większa liczba członków tym:
· większa możliwość osiągnięcia celów – o ile zadania są podzielone;
· mniejsza jednolitość grupy a tym samym mniejsza zgodność działań;
· mniejsza aktywność wszystkich członków grupy, pasywność wielu – prawo Olsona;
Częstość i poziom komunikacji
· małe grupy – bezpośrednia i częsta komunikacja prowadzi do większej lojalności i zaangażowania członków;
· im większa grupa => konieczność tworzenia mniejszych lub specjalnych podgrup czy instytucji grupowych => tworzenie zespołów koordynujących (prawo Parkinsona);
· małe grupy funkcjonują na bazie indywidualnych potrzeb,
· duże grupy wytwarzają ponadjednostkowe cele grupowe - wielkość grupy sprawia, że grupa zachowuje jedność i funkcjonuje dzięki oderwaniu się od konkretnych spraw jednostek na rzecz ujęcia abstrakcyjnego (Simmel);
Wpływ wartości wspólnych czy organizacji wewnętrznej grupy na jej liczebność
· ograniczanie liczebności grupy w celu przetrwania, przedłużenia jej egzystencji - społeczeństwa pierwotne, arystokracja (Simmel);
· zadania a liczebność – grupy towarzyskie, przyjacielskie do 5-6 osób, konieczność utrzymania bezpośrednich kontaktów;
· grupy o specyficznych cechach, których organizacja i cele determinują dokładnie liczebność grupy - grupy sportowe, wojskowe, grupy pracy (zdeterminowane przez technologię produkcji);
· liczebność grupy jest zależna od jej organizacji;
· wzór fizyczny i wzór osobowościowy, moralny członka grupy (zespół cech)
· nie każdy może być członkiem dowolnie wybranej grupy
Struktura społeczna jako kategoria analityczna
Definicja struktury społecznej S. Ossowskiego
„strukturę społeczną pojmujemy jako system międzyludzkich zależności dystansów i hierarchii zarówno w nieorganizacyjnej jak i organizacyjnej formie, zaś strukturę klasową będziemy traktowali jako pewien szczególnie doniosły aspekt struktury społ.” ...
sweetychomik