Wyniki wczesnej rehabilitacji po udarze mózgu.pdf

WYNIKI WCZESNEJ REHABILITACJI PACJENTÓW PO

UDARZE MÓZGU – doniesienie wstępne

Monika Błaszczyszyn 1

Przedstawiono wyniki wczesnej rehabilitacji pacjentów po udarze

mózgu, nie później niż 3 miesiące po udarze. W grupie 20 chorych z

niedowładem połowiczym po udarze mózgu dokonano oceny czynności

życia codziennego, czasu potrzebnego na przejście dystansu 10 metrów i

czasu potrzebnego na wejście po schodach na pierwsze piętro. Wskaźnik

Funkcjonalny „Repty”, który powstał przez uproszczenie i skrócenie

skali FIM, składa się z 15 punktów. Wskaźnik ten umożliwia ocenę

funkcjonalną wyników wczesnej rehabilitacji pacjentów po udarze

mózgu.

U 60% badanych pacjentów zaobserwowano zwiększenie zdolności

do wykonywania czynności życia codziennego. U 75% badanych

stwierdzono skrócenie czasu potrzebnego na przejście 10 metrów po

gładkiej nawierzchni i na wejście na pierwsze piętro.

Słowa kluczowe: czynności życia codziennego, udar mózgu, ocena

funkcjonalna, rehabilitacja

Wprowadzenie

Ocenia się, że udary są przyczyną około 15% zgonów na świecie. W

Polsce na udar zapada około 70 tysięcy osób rocznie [7], w Europie i

Stanach Zjednoczonych 1,5 miliona ludzi, spośród których w okresie

pierwszego miesiąca umiera około 20%, 10-25% pacjentów odzyskuje

pełną samodzielność, u 40% pozostaje umiarkowana niepełnosprawność,

zaś około 15-30% wymaga stałej pomocy osób drugich [5, 17].

1 Studia Doktoranckie AWF Katowice

177

Departament Zdrowia Kanady donosi o przeszło 49 tysiącach

hospitalizowanych z powodu udaru w 1997 roku [15]. Badania

wykonane w Wielkiej Brytanii donoszą iż zapadalność na pierwszy w

życiu udar niedokrwienny wynosi około 2/1000/rok [19]. Uważa się, że

co dziesiąty człowiek w Europie umiera po 50 roku życia z powodu

udaru. Śmiertelność zwiększa się z wiekiem – w 7 dekadzie życia udar

mózgu znajduje się na drugim miejscu wśród wszystkich przyczyn

zgonów. Polska znajduje się pod względem zachorowalności i

śmiertelności w związku z chorobami naczyniowymi układu nerwowego

na jednym z pierwszych miejsc w Europie [6]. W naszym kraju, co

czwarty chory umiera w pierwszych czterech tygodniach po wystąpieniu

udaru. Jedna trzecia osób z udarem, które przeżyją pierwszy miesiąc jest

niepełnosprawna i wymaga opieki innych osób [4]. Jedyną szansą dla

pacjenta po udarze jest rehabilitacja. Według Deklaracji Helsingborgskiej

każdy chory powinien mieć prawo do rehabilitacji bez wstępnej selekcji,

rehabilitacja powinna być prowadzona indywidualnie w zależności od

potrzeb chorego i planowana w ścisłym współdziałaniu z członkami

rodziny[14]. Próby oceny efektów rehabilitacji u pacjentów po udarze

mózgu podejmowane są przez różnych badaczy, jednak należy

podkreślić, że dowodów dotyczących przydatności metod postępowania

fizjoterapeutycznego z pacjentem po udarze mózgu jest niewiele.

Przeglądu tych badań dokonuje Kwakkel. Dowodzi on o znacznym

zmniejszeniu śmiertelności u pacjentów po udarze oraz o poprawie stanu

funkcjonalnego u tych pacjentów. Zwraca uwagę również na potrzebę

wprowadzenia wczesnej rehabilitacji jako ważnego aspektu w opiece

specjalistycznej osób po udarze [2, 3]. Do oceny wyników rehabilitacji

mogą służyć skale funkcjonalne, mają one na celu ocenę samodzielności

chorego w czynnościach życia codziennego (Activities of Daily Living –

ADL). Najczęściej są to skale uniwersalne i mogą służyć do oceny

funkcjonalnej chorych z innymi schorzeniami. Skale te stosowane są dla

celów oceny wyników leczenia, kwalifikacji do rehabilitacji, dla

prognozowania długoterminowego, dla oceny samodzielności, dla

178

oszacowania potrzeby zapewnienia opieki i dla celów orzecznictwa.

Najdokładniejszą skalą oceny czynności życia codziennego jest skala

FIM. Skala ta została opublikowana w 1986 roku na wspólnym

posiedzeniu Amerykańskiego Kongresu Rehabilitacji Medycznej i

Amerykańskiej Akademii Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji. Jest to

skala siedmiostopniowa, dokonuje oceny 18 czynności. Poprzez

uproszczenie skali FIM powstał Wskaźnik Funkcjonalny „Repty”

(WFR). Odrzucono punkty dotyczące świadomości społecznej jako nie

poddające się ocenie punktowej i należące do sfery testów

psychologicznych i socjologicznych. Podwyższono progi z jednego do

dwóch punktów, zamiast punktacji 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 zastosowano

punktację 7, 5, 3, 1. Skala ta jest prosta i łatwa do wykonania. Wskaźnik

Funkcjonalny „Repty” wykazuje dużą korelację w stosunku do indeksu

Barthel [8, 9, 10, 11, 12, 13].

Termin rehabilitacja w praktyce ma tak naprawdę tyle znaczeń ilu

istnieje terapeutów. Ogólnie można powiedzieć, że jest to czynny proces,

dzięki któremu ludzie niepełnosprawni odzyskują dotychczasowe

możliwości lub gdy ich pełne przywrócenie jest niemożliwe uzyskują

optymalne szanse fizyczne, umysłowe, socjalne i zawodowe oraz mogą

powrócić do odpowiedniego środowiska zgodnie ze swoim wyborem.

Rehabilitacja musi obejmować wszystkie elementy wpływające na jakość

życia i wymaga przywrócenia wzajemnych stosunków między osobą

chorą a jej rodziną, przyjaciółmi i otoczeniem. Obecnie wiadomo, że

skutki udaru bywają odwracalne, postępowanie usprawniające musi być

także odpowiednio dostosowane i elastyczne. Terapia powinna

obejmować swym zasięgiem każdy aspekt życia codziennego, stając się

częścią rutynowych zajęć, nie powinna natomiast mieć formy

wyodrębnionych ćwiczeń, wykonywanych dwa lub trzy razy w tygodniu

podczas domowych wizyt rehabilitanta [1, 4, 5, 14, 16, 18, 20, 21].

Uwzględniając powyższe rozważania autorka sformułowała następujące

pytania badawcze:

1. Jakie są wyniki wczesnej rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu?

179

2. Jaki jest wpływ wczesnej rehabilitacji na poprawę chodzenia u

pacjentów po udarze mózgu?

Cele badań

1. Ocena czynności życia codziennego.

2. Ocena czasu chodzenia po równej nawierzchni na dystansie 10m.

3. Ocena czasu chodzenia po schodach (wejście na jedno piętro).

Charakterystyka grupy badawczej

Badania zostały przeprowadzone w Górnośląskim Centrum

Rehabilitacji „Repty”, w okresie od 02.03 2005 do 23.05 2005.

Badaniom poddane zostały osoby po pierwszym udarze dokonanym

niedokrwiennym lub krwotocznym mózgu, nie później niż 3 miesiące po

zachorowaniu. U wszystkich chorych przeprowadzona została ocena

czynności życia codziennego z użyciem Wskaźnika Funkcjonalnego

„Repty” (WFR), dwa razy: w dniu przyjęcia na oddział i w dniu wypisu,

tj. po upływie 21 dni rehabilitacji stacjonarnej. Rehabilitacja odbywała

się na zasadach rehabilitacji kompleksowej. Kryteria włączenia: pierwszy

udar w życiu, obecność niedowładu połowiczego, możliwość lokomocji

– możliwość przejścia co najmniej kilku kroków (nawet z pomocą), brak

niepełnosprawności przed udarem – całkowita niezależność w

czynnościach życia codziennego przed zachorowaniem.

Kryteria wykluczenia: drugi i kolejny udar, chorzy leżący, brak

niedowładu połowiczego, niepełnosprawność istniejąca przed udarem,

znacznego stopnia afazja uniemożliwiająca porozumiewanie, otępienie

(MMS<24).

Materiał i metody

Metodą badań była obserwacja, głównym narzędziem badawczym

był Wskaźnik Funkcjonalny „Repty” (WFR). Dodatkowo przy badaniu

180

chodu mierzony był czas potrzebny na przejście 10 metrów i czas

potrzebny na wejście na pierwsze piętro.

Wskaźnik Funkcjonalny „Repty”

Samoobsługa: 1. Spożywanie posiłków

2. Dbałość o wygląd zewnętrzny i higienę osobistą

3. Kąpiel

4. Ubieranie górnej części ciała

5. Ubieranie dolnej części ciała

6. Toaleta

Kontrola zwieraczy: 7. Oddawanie moczu

8. Oddawanie stolca

Mobilność: 9. Przechodzenie z łóżka na krzesło lub na wózek

inwalidzki

10. Siadanie na muszli klozetowej

11. Wchodzenie pod prysznic

Lokomocja: 12. Chodzenie

13. Schody

Komunikacja: 14. Zrozumienie słuchowe lub wizualne

15. Mowa werbalna.

Punktacja:

7 pkt. Pełna niezależność (wykonywanie bezpiecznie i szybko)

5 pkt. Umiarkowana niezależność (przez nadzór lub asekurację z

użyciem urządzeń pomocniczych)

3 pkt. Wymagana pomoc

1 pkt. Całkowita zależność.

Badaniami objęto 20 pacjentów po udarze mózgu, w tym 7 kobiet i 13

mężczyzn. Wiek badanych wahał się od 28 do 76 lat, średnia wieku 57.7

lat. 16 osób przebyło udar niedokrwienny, 4 krwotoczny. U 9 osób

wystąpił niedowład połowiczy prawostronny u 11 lewostronny. Czas od

181

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: