zag z Psychologii.doc

Zdrowie psychiczne - w zależności od autora termin zdrowia psychicznego jest w różny sposób kategoryzowany.

Strona internetowa Światowej Organizacji Zdrowia podaje definicję, iż zdrowiem psychicznym jest nie tylko brak zaburzeń psychicznych, ale również stan, w którym osoba zdaje sobie sprawę ze swego potencjału, może sobie radzić ze stresem, pracować efektywnie oraz jest w stanie funkcjonować w społeczeństwie.

Według Marii Jahody jednostka zdrowa psychicznie, to:

-jednostka aktywnie przystosowująca się do otoczenia, usiłująca spełniać wymagania -otoczenia bez utraty indywidualności

-jednostka charakteryzująca się spójną oraz zintegrowaną osobowością

-jednostka postrzegająca siebie i świat adekwatnie do sytuacji i własnych możliwości, czasami niezależnie od własnych potrzeb (brak egoizmu z zachowaniem egocentryzmu)

Według Kazimierza Dąbrowskiego zdrowie psychiczne to zdolność do rozwoju w kierunku wszechstronnego rozumienia, przeżywania, odkrywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości, aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego.

Zdrowie negatywne i pozytywne psychicznie:

-zdrowie negatywne psychicznie to brak zaburzeń psychicznych

-zdrowie pozytywne psychicznie to pełny rozwój osobowości, z odpornością na frustrację i stres, z umiejętnością rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie w życiu.

Psychologie definiuje się jako naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych. Wielu psychologów szuka odpowiedzi na podstawowe pytanie: jaka jest natura natury ludzkiej? Psychologia odpowiada na to pytanie analizując procesy, które zachodzą w jednostkach jak również w środowisku fizycznym i społecznym

Naukowy aspektpsychologii wymga aby wnioski psychologiczne były oparte na materiale dowodowym zebranym zgodnie z zasadami metody naukowej.

Metoda naukowa składa się z szeregu uporządkowanych kroków, stosowanych do analizowania i rozwiązywania problemów. Ponadto metoda ta korzysta z informacji zebranych w obiektywny sposób jako faktycznej podstawy do wyciagania wniosków. Metoda naukowa opiera się na empirycznym materiale dowodowym, czyli na danych zebranych bezpośrednio za pomocą zmysłów obserwatora. O tym, czy coś jest prawdziwe lub uznawane, nie decyduje autorytet ani osobiste przekonania, lecz stostowanie nietendencyjnych metod przeprowadzania obserwacji, zbierania danych i formułowania wniosków.

Zachowanie jest sposobem przystosowania się organizmów do środowiska. Zachowanie jest działaniem.(przedmiotem badań psychologii jest w dużej mierze obserwowanie zachowania ludzi i różnych gatunków zwierząt). Usmiechanie się, płakanie, bieganie, uderzanie, mówienie i dotykanie- oto kilka oczywistych przykładów zachowania które możemy obserwować. Psychologowie obserwują jak jednostka funkcjonuj, co i jak robi w danej sytuacjibehawioralnej i kontekście społecznym. Socjologowie badają zachowanie ludzi w grupach lub w instytucjach, podczas gdy antropologowie zajmują się przede wszystkim szerszym kontekstem zachowania w różnych kulturach.

Cele psychologii

Cele psychologa przeprowadzającego badania podstawowe to opisywanie, wyjaśnianie i przewidywanie zachowania oraz kierowanie zachowaniem. Psycholog zajmujący się psychologią stosowaną ma jeszcze piaty cel- polepszenie jakości ludzkiego życia. Cele te stanowią podstawę wszelkich przedsięwzięć psychologicznych. W jaki sposób próbuje się realizować każdy z nich?

WSPÓŁCZESNE KIERUNKI W PSYCHOLOGII

Kierunek Biologiczny

Biologiczny sposób podejścia- przyjmuja ci psychologowie, którzy szukają przyczyn zachowania w działaniu genów, mózgu, układu nerwowego i układu wydzielania wewnętrznego. W tym opatrym na biologii modelu funkcjonowanie organizmu wyjaśnia się w kategoriach struktur anatomicznych i procesów biochemicznych. Wszelkie doznania i czynności uważa się za wynik działania impulsów nerwowych. Czynnikami wyzwalającymi te działania są procesy chemiczne i elektryczne przebiegające wewnątrz komórek nerwowych i między nimi. W podejściu tym przyjmuje się następujące cztery założenia:

- zjawiska psychologiczne i społeczne można wyjasnić w kategoriach procesów biochemicznych

- założone zjawiska można zrozumieć rozkładając je (redukując)  na znacznie mniejszej, bardziej specyficzne jednostki

- wszelkie zachowania- jak też potencjalne zachowania- są zdeterminowane przez struktury anatomiczne i procesy przekazywane głównie drogą dziedziczenia

- doświadczenie może modyfikować zachowanie zmieniając owe, stanowiące jego podłoże, struktury i procesy 

Zadaniem badaczy jest zrozumienie zachowania na najbardziej szczegółowych poziomach analizy, mikroskopowym i molekularnym.badaja oni szeroki zakres procesów od obwodów pamięciowych u prostych organizmów, takich jak ślimaki do sposobów reagowania mózgu ludzkiego na zaskakująca informację bodźcową.

Kierunek psychodynamiczny

Psychodynamiczne zasady motywacji najpełniej opracował wiedeński lekarz Sigmund Freud, w końcu XIX i na początku XX wieku. Poglądu Freuda ukształtowały się pod wpływem jego pracy z pacjentem cierpiącym na zaburzenia psychiczne, jednakże był on przekonany, że zasady, których funkcjonowanie zaobserwował u swoich pacjentów, stosuje się zarówno do normalnego jaki anormalnego zachowania. Według teorii Freuda, każda osoba jest w pełni zdeterminowana przez kombinację wyposażenia dziedzicznego i doświadczeń z wczesnego dzieciństwa.dowodził on że niemowletami kierują niewyuczone instynkty samozachowawcze oraz pragnienie fizycznej przyjemności. Te pierwotne impulsu nie mogą się swobodnie ujawnić, ponieważ są sprzeczne z zakazami narzucanymi przez rodziców i społeczeństwo. Osobowość dziecka rozwija się zgodnie z tym w jakiej mierze rozwiązuje ono konflikt między potrzebą wyrażenia a potrzebę hamowania tych potężnych impulsów. Ten wczesny konflikt często trwa nadal, wpływając na zachowanie i powodując problemy emocjonalne w sposób, którego dana osoba nie rozumie. Teoria Freuda była pierwszą, w której przyznano, że natura ludzka nie zawsze jest racjonalna, że naszymi działaniami mogą kierować motywy, których nie jesteśmy świadomi. Freudowi przypisuje się tę zasługę, że nieswiadomą psychikę uczynił godną poważnych badań.

Zgodnie z podejściem psychodynamicznym- zachowanie jest motywowane(czyli,,napędzane”) przez potężne siły wewnętrzne. Według tego poglądu przyczyną działań ludzkich są wrodzone instynkty, biologiczne popędy oraz usiłowania zmierzające do rozwiązywania konfliktów między potrzebami osobistymi i stawianymi przez społeczeństwo wymaganiami aby postępować właściwie- działanie jest wytworem wewnetrznego napięcia, lecz głównym celem naszych działań jest zredukowanie napięcia. W modelu psychodynamicznym podstawowym pojęciem jest motywacja. Stany deprywacji, pobudzenie fizjologiczne, konfliktty i frustracje dostarczaja energii dla zachowania, podobnie jak węgiel jest paliwem dla lokomotywy parowej. W modelu tym organizm przestaje reagować gdy jego potrzeby sa zaspokojone, a popędy zredukowane.

W psychodynamicznej koncepcji Freuda zwykle przyjmuje się makroskopowy poziom analizy, rozpatrując osobę jako naciskaną i pociąganą przez złożoną sieć wewnętrznych i zewnętrznych sił. Natura ludzka jest przedstawiona w ujemnym świetle; przemoc uważa się za naturalny sposób wyrażania pierwotnych impulsów seksualnych i agresywnych. Pogląd ten implikuje. Że ludzie potrzebują silnej kontroli społecznej jeśli mają być chronieni przed swoimi własnymi zamiłowaniami- do przyjemności i od destrukcji.

Kierunek behawiorystyczny

Zwolennicy podejścia behawioralnego interesują się zachowaniami zewnętrznymi, które można rejestrować w sposób obiektywny. Nie zajmuja się procesami biochemicznymi ani wewnętrznymi motywami, które są wyprowadzonymi drogą wnioskowania zjawiskami ,,psychicznymi”. Psychologowie behawioralni zbierają dane w postaci konkretnych, dających się zmierzyć reakcji (np.mruganie, naciskanie dźwigni lub wypowiedzenie słowa ,,tak”) które następują po możliwych do zidentyfikowania odżcach, takich jak swiatło lub dźwięk dzwonka.

Głównym celem analizy behawioralnej jest zrozumienie jak poszczególne bodźce środowiskowe kontrolują określone rodzaje zachowania (tzw. ABC psychologii). Najpierw behawiotyści analizują uprzednie warunki środowiskowe, które poprzedzają zachowaniem i stwarzają możliwości zareagowania lub powstrzymania się od reakcji. Następnie zajmują się reakcją behawioralną, która jest głównym przedmiotem badań- czynnością, którą trzeba zrozumieć, przewidywać i sterować. Na koniec rozpatrują obserwowalne konsekwencje, które wynikają z tej reakcji, czyli jej wpływ na środowisko. Jest to molekularny poziom analizy.

Według modelu behawiorystycznego zachowanie jest w pełni zdeterminowane przez warunki środowiskowe. Ludzie nie są ani dobrzy ani źli, ale po prostu reagujący na swoje środowisko. Ich zachowanie można zmienić, organizując odpowiednio warunki środowiskowe. Mimo, iż dziedziczność może nakładać pewne ograniczenia na efektywność oddziaływania środowiska, to jednak psychologowie behawioralni zakładają, że to czym ludzie się stają jest w głównej mierze wynikiem wychowania (doświadczenia), a nie ich wrodzonej natury. Behawioryści z reguły zbierają swoje dane za pomocą kontrolowanych eksperymentów laboratoryjnych; mogą stosować urządzenia elektorniczne i komputery do podawania bodźców i rejestratorów reakcji. Kładą nacisk na bardzo ścisłe definicje badanych zjawisk i rygorystyczne normy zbierania danych, które zwykle dadzą się ująć w formie ilosciowej. Często prowadzą swoje badania na zwierzętach, ponieważ w takich badaniach kontrola wszystkich warunków może być znacznie pełniejsza niż w badaniach przeprowadzonych na ludziach. Wycodzą z założenia,że podstawowe procesy, które badają u zwierząt, podlegają ogólnym zasadom, które obowiązuja u różnych gatunków, lecz łatwiej jest je badać na zwierzetach.

Behawioryzm głosi że jedynie zewnętrzne zachowanie organizmów stanowi właściwy przedmiot badań naukowych

Kierunek poznawczy

,,rewolucja poznawcza” w psychologii, która dokonuje się w ciągu ostatnich tzrech dziesięcioleci, stanowi bezposrednią odpowiedź na behawioryzm, kwestionującą jego ograniczone perspektywy. Głównym przedmiotem zainteresowania w podejściu poznawczym jest myśl ludzka i wszelkie procesy związane z gromadzeniem wiedzy- uwaga, myslenie, zapamiętywanie, oczekiwanie, rozwiązywanie problemów, fantazjowanie i świadomość. Z poznawczego punktu widzenia ludzie działają, ponieważ myślą, a myślą ponieważ są istotami ludzkimi mającymi jedynie w swym rodzaju wyposażenie umożliwiające imtę czynność, a mianowicie strukturę swego mózgu.

Kierunek humanistyczny

Psychologia humanistyczna pojawiła się w latach 50 XX wieku jako podejście alternatywne względem pesymizmu i determinizmu modelu psychodynamicznego i modelu behawiorystycznego. Według koncepcji humanistycznej ludźmi nie kierują potężne instynktowne siły postulowane przez freudystów, ani nie są oni przedmiotem manipulacji ze strony swego środowiska, jak sugerują behawioryści. Przeciwnie, ludzie sa istotami aktywnymi, dobrymi z natury i majacymi zdolność dokonywania wyboru. Zgodnie z podejściem humanistycznym głównym zadaniem istot ludzkich jest dążenie do powiększenia i rozwoju swego potencjału.

Psychologowie humanistyczni badają zachowanie, ale nie przez redukowanie go do składników, elementów i zmiennych w eksperymentach laboratoryjnych. Zamiast tego psychologowie ci szukają prawidłowości czy wzorca zachowania w historiach życia ludzi. W przeciwieństwie do behawiorystów, psychologowie humanistyczni koncentrują się na świecie obiektywnym jaki rozpatrują zewnętrzni obserwatorzy i badacze.z tego względu uważa się ich za fenomenologów, badamących osobisty obraz zdarzeń w umyśle działającej jednostki. W odróżnieniu od psychologów o orientacji poznawczej, którzy ustalają związki między procesami wewnętrznymi a specyficznymi wskaźnikami behawioralnymi, psychologowie humanistyczni bardziej interesują się tym w jaki sposób te wewnętrzne procesy prowadzą do nowych wglądów i wyborów wartości.

Psychologowie humanistyczni zajmuja się całą osobą stosując tzw. holistyczne podejście do psychologii człowieka. Są oni przekonani, że prawdziwe zrozumienie wymaga integracji psychiki, ciała i zachowania jednostki z czynnikami społecznymi i kulturowymi.

Trzej psychologowie którzy mieli duży udział w rozwoju kierunku humanistycznego to: Carl Rogers, Rollo May i Abraham Moslow. Carl Rogers kładł nacisk na naturalną skłonność jednostki do rozwoju i zdrowia psychicznego oraz na doniosłe znaczenie, jakie w tym procesie ma pozytywny obra siebie. Rollo May był jednym z pierwszych psychologów, którzy zjawiska takie jak lęk badali z perspektywy jednostki. Włączył on także pewne aspekty filozofii egzystencjalnej do tego nowwego kierunku psychologicznego. (Egzystencjonalizm kładzie nacisk na podejmowanie decyzji przez jednostkę i na jej wolną wolę w świecie pozbawionym sensu czy celu). Abraham Moslow postulował istnienie potrzeby samorealizacji i badał cechy ludzi, którzy- według jego oceny – realizuja siebie.

Kierunek ewolucjonistyczny

Kierunek ten stara się połączyc nowoczesna psychologię z najstarszą i najbardziej centralną ideą nauk o życiu, a mianowicie darwinowską teorią ewolucji drogą dobru naturalnego. Podstawą podejścia ewolucjonistycznego jest pojęcie adaptacyjności zachowania i umysłu. Podejscie to zakłada, ze zdolność umysłu ludzkiego ewoluwały w ciągu milionów lat, służąc konkretnym celom przystosowawczym, podobnie jak nasze zdolności fizyczne. Postulowanie celów związanych z przetrwaniem, do których osiagnięcia przyczyniła się ewolucja tych zdolności, oraz wyszukiwanie dowodów empirycznych dla zweryfikowania wysuniętych hipotez, to główne zadania psychologa ewolucjonisty.

Kiedy widzisz jakieś nowe urządzenie, prawdopodobnie chcesz się dowiedzieć do czego służy i jak działa. Psychologia ewolucjonistyczna wysuwa te same dwa pytania w odniesieniu do ludzkiego umysłu.

Mózgi zwierząt ewoluja zupelnie tak samo jak inne narządy: dobór naturalny kształtuje ich strukturę wewnętrzną i funkcjonowanie stosownie so wymagań środowiska fizycznego i społecznego. Mózgi, które generują bardziej przystosowawcze zachowanie, w wyniku doboru naturalnego ulegają rozmnożeniu. Mózgi, które generują zachowanie nieprzystosowawcze, wymierają. Ostatnie postępy ewolucjonizmu pozwoliły badaczom lepiej zrozumieć, co znaczy  zachowywać się przystosowawczo. Nie oznacza to przyczyniania się do dobra gatunku czy nawet jednostki. Znaczy to tylko jedno: przyczynianie sie do reprodukcji genów przenoszonych przez daną jednostke, jej potomstwo i krewnych. Zachowanie przystosowawcze może obejmować poświęcenie się dla swoich dzieci lub rodzeństwa lub pomaganie innym, którzy moga odwzajemnić te pomoc w przyszłość.