IPN Biuletyn_1-2_2008.pdf

N R 1 – 2 ( 8 4 – 8 5 )

sstyczeń–luty

2 0 0 8

b i u l e t y n

Bezpłatny dodatek: płyta DVD z ilmami

„Żołnierze wyklęci“

i „Losy niepokornych“

b i u l e t y n

instytutu Pamięci narodowej

WierNi testameNtoWi

Polski niePodległej

numer indeksu 374431

nakład 15000 egz.

cena 8 zł (w tym 0% VAT)

instytutu Pamięci narodowej

WiN

WierNi testameNtoWi

Polski niePodległej

oddZiaŁy iPn

adresy i teleFony

BIAŁYSTOK

ul. Warstatwa 1a, 15-637 Białystok

tel. (0-85) 664 57 03

GDAŃSK

ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia

tel. (0-58) 660 67 00

fax (0-58) 660 67 01

KATOWICE

ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice

tel. (0-32) 609 98 40

KRAKÓW

ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków

tel. (0-12) 421 11 00

LUBLIN

ul. Szewska 2, 20-086 Lublin

tel. (0-81) 536 34 01

ŁÓDŹ

ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź

tel. (0-42) 616 27 45

POZNAŃ

ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań

tel. (0-61) 835 69 00

RZESZÓW

ul. Słowackiego 18, 35-060 Rzeszów

tel. (0-17) 860 60 18

SZCZECIN

ul. K. Janickiego 30, 71-270 Szczecin

tel. (0-91) 484 98 00

WARSZAWA

pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warszawa

tel. (0-22) 530 86 25

WROCŁAW

ul. Sołtysowicka 21a, 51-168 Wrocław

tel. (0-71) 326 76 00

BIULETYN INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

Kolegium: Jan Żaryn – przewodniczący,

Łukasz Kamiński, Kazimierz Krajewski, Filip Musiał,

Barbara Polak, Leszek Próchniak, Jan M. Ruman, Jacek Żurek

Redaguje zespół: Jan M. Ruman – redaktor naczelny (tel. 0-22 431-83-74), jan.ruman@ipn.gov.pl

Barbara Polak – zastępca redaktora naczelnego (tel. 0-22 431-83-75), barbara.polak@ipn.gov.pl

Jacek Żurek – sekretarz redakcji (tel. 0-22 431-83-55), jacek.zurek@ipn.gov.pl

Piotr Życieński – fotograf (tel. 0-22 431-83-95), piotr.zycienski@ipn.gov.pl

sekretariat – Maria Wiśniewska (tel. 0-22 431-83-47), maria.wisniewska@ipn.gov.pl

Projekt graiczny: Krzysztof Findziński; redakcja techniczna: Andrzej Broniak;

łamanie: Tomasz Ginter; korekta: Anna Kaniewska

Adres redakcji: ul. Hrubieszowska 6a, Warszawa

Adres do korespondencji: ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa

www.ipn.gov.pl

Druk: „2 K” s.c., ul. Płocka 35/43, 93-134 Łódź

oddZiaŁy iPn

adresy i teleFony

B I U l E T Y N

NR 1–2 (84–85)

STYCZEń–luTY

2008

SPIS TREŚCI

n prolog

Filip Musiał – Wierni testamentowi Polski niepodległej ............................... 3

n roZMoWY BIUlETYNU

Największa opozycja antykomunistyczna – o Zrzeszeniu „Wolność

i Niezawisłość“ z Wojciechem Frazikiem, Januszem Kurtyką

i Tomaszem Łabuszewskim rozmawia Barbara Polak........................ 13

n KOMENTARZE HISTORYCZNE

Kazimierz Krajewski – Podziemie poakowskie na Mazowszu.......................... 44

Michał Wenklar – Oddział Jana Jandzisia „Sosny”........................................ 58

Tomasz Łabuszewski – Grodzieński WiN – paradoksy i sprzeczności............. 64

Piotr Łapiński – Amnestia 1947 roku na Białostocczyźnie............................. 71

Zbigniew Nawrocki – Brygady Wywiadowcze (1940–1946)........................... 78

Tomasz Balbus – Operacja „Radwan”................................................................ 86

Elżbieta Jakimek-Zapart – Proces IV Zarządu Głównego WiN.......................... 95

Igor Hałagida – Między dezinformacją a rzeczywistością.......................... 104

n SYlWETKI

Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki – „Zagończyk” – Franciszek Jaskulski .............109

Maciej Korkuć – Siedem wyroków śmierci dla „Zapory” ........................... 115

Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski – „Huzar” – Kazimierz Kamieński ........ 124

n dOKuMENTY

Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski – Warszawa 1945 ............................... 130

Teodor Gąsiorowski – „Odpluskwianie” ........................................................... 137

Wojciech Frazik – Zamierzamy pokazać sylwetkę tego „bohatera”…......... 143

Filip Musiał – Propaganda w akcie oskarżenia przeciwko

II Zarządowi Głównemu WiN ................................................................. 146

n RElACJE I WSPOMNIENIA

Wiesława Ralska – Wspomnienia z procesu II Zarządu Głównego WiN ....... 155

Stanisław Dąbrowa-Kostka – Wyciągam P-38… ................................................. 160

n EpIlog

Wojciech Frazik – Operacja „Cezary“ ............................................................. 167

n PAMIęć

Krzysztof Szwagrzyk – Ekshumacje ..................................................................... 171

n KSIążKI ......................................................................................................... 177

n RECENZJE ...................................................................................................... 183

n WYdARZENIA ............................................................................................... 187

n POlEMIKI ..................................................................................................... 198

INSTYTuTu PAMIęCI NAROdOWEJ

Fot. ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Tarnowie – Oddział w Wierzchosławicach

KOMENTARZE HISTORYCZNE

Filip.Musiał, IPN Kraków

WIERNI TESTAMENTOWI

POlSKI NIEPOdlEGŁEJ

ZRZESZENIE „WOlNOŚć I NIEZAWISŁOŚć”

„Warunki życia obywatela polskiego dalekie są od tego obrazu, któ-

ry mieli przed oczyma ginący żołnierze Polski Podziemnej. Wierni jej

testamentowi podejmujemy polityczną walkę o jego urzeczywistnie-

nie. Nie naszą jest winą, że podstawowe prawo wolnego obywatela

w demokratycznym państwie – prawo zrzeszania się – musimy re-

alizować w postaci tajnej” – pisali we wrześniu 1945 r. założyciele

Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

O wolność obywatela…

Po agresji na Polskę III Rzeszy (1 września 1939 r.) i ZSRS (17 września tr.) na terenach

zajętych przez okupantów życie państwowe zeszło do konspiracji. Rząd Polski funkcjonujący

na uchodźstwie, najpierw we Francji, a później w Londynie, kontynuował działalność władz

państwowych z lat 1918–1939. W okupowanym kraju działały organizacje konspiracyjne

zmierzające do odzyskania niepodległości i przywrócenia społeczeństwu wolności. W czasie

wojny w podziemiu odtworzono struktury władzy cywilnej – w ramach Delegatury Rządu

na Kraj i Rady Jedności Narodowej oraz siłę zbrojną – Armię Krajową (wcześniej Związek

Walki Zbrojnej). W tych dwóch pionach skupiała się przeważająca część niepodległościowej

konspiracji. Zajmowanie terenów Polski przez Armię Czerwoną w 1944 r. uruchomiło akcję

„Burza”, w której wzięły udział jednostki AK głównie ze wschodnich terenów przedwojennej

Rzeczypospolitej, a której ostatnim mocnym akcentem stało się Powstanie Warszawskie.

Akcja „Burza” była planem powstania strefowego, w czasie którego AK atakowała wy-

cofujące się wojska III Rzeszy i starała się zająć poszczególne miejscowości przed wkrocze-

niem Armii Czerwonej. Tym samym umożliwiała wyjście z konspiracji administracji cy-

wilnej Polskiego Państwa Podziemnego, która przyjmowała dowództwo sowieckie z pozycji

gospodarza. Fala represji, jaka dotknęła żołnierzy AK i działaczy PPP ze strony sowieckiej,

sprawiła, że akcja zakończyła się niepowodzeniem. Jednocześnie dowództwo AK uznało,

że zarówno „Burza”, jak i wcześniejsza działalność sowieckiego wywiadu doprowadziły

do dekonspiracji podziemnej armii. Dlatego postanowiono ją rozwiązać, uznając, że w ten

sposób uchroni się oicerów i żołnierzy AK przed sowieckimi represjami.

Gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, komendant główny AK, zwrócił się 19 stycznia

1945 r. do żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego: „Daję wam ostatni rozkaz. Dalszą

swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości państwa pol-

skiego i ochrony ludności polskiej przed zagładą”. W ostatnich słowach zarządził: „zwal-

niam was z przysięgi i rozwiązuję szeregi Armii Krajowej”.

Jednocześnie z likwidacją AK zaczęła działać, tworzona już od kwietnia 1944 r., orga-

nizacja „Niepodległość” (krypt. „Nie”). Miała ona charakter kadrowy, dążono do jej głębo-

kiego zakonspirowania, by mogła przetrwać długotrwałą dominację sowiecką. Jej praca-

mi kierował Leopold Okulicki. Już jednak w marcu 1945 r. Sowieci zaprosili przywódców

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: