Quo Vadis, Ecclesia Evangelica - (Krytyczne uwagi odnośnie kościoła Ewangelickiego Trzeciej Rzeszy)(1).pdf - HISTORIA KOŚCIOŁA - bas2311

KS. PROF.

KESSELRING

QUO VADIS,

ECCLESIA EVANGELICA?

(KRYTYCZNE UWAGI

ODNOŚNIE

KOŚCIOŁA

EWANGELICKIEGO

TRZECIEJ

RZESZY)

WARSZAWA

19 3 4.

W pierwszych latach Wielkiej Reformacji wyszły

dwa dzieła, których autorów przez długi czas nie zna-

no: Teologia Niemiecka (Deutsche Theologie) i Brzemię

Kościoła (Onus Ecclesiae). Prace te, wydane w roku

1519 i 1528 w Bawarji, wedle opinji historyków i teolo-

gów przypisać należy biskupowi w Chiemsee, Berthol-

dowi. Wiemy, iż dzieła te były znane naszym reforma-

torom i że zwłaszcza Luter pierwszemu z wyżej wy-

mienionych dzieł wielką uwagę poświęcił, jakkolwiek

istniało już przedtem inne dzieło noszące tytuł: Theo-

logia Deutsch", również anonimowego autora, prawdo-

podobnie frankfurckiego teologa z 14 stulecia. Obok

Pisma Świętego żadne inne dzieło w czasie dziejowego

przełomu 15 i 16 wieku nie wywarło tak wielkiego

wpływu na światopogląd Lutra jak ta pierwsza „Teo-

logja Niemiecka", którą reformator nasz w 1516 r.

jako pierwszą drukowaną swoją pracę wydał, nazywa-

jąc ją: „szlachetną duchową książeczką".

Czterysta przeszło lat upłynęło, a oto niejaki Fr.

Wieneke, radca konsystorski Wyższej Rady Kościelnej

w Berlinie, jeden z wybitniejszych przewódców i pra-

cowników ruchu nacjonalno-socjalistycznego w Niem-

czech, wydał dziełko, któremu dał tytuł: Teologja nie-

miecka w zarysie, (Deutsche Theologie im Umriss, Sol-

din 1933, str, 1%). Autor widocznie zawstydził się

nieco swojej nieskromności, bo mówi zaraz we wstępie:

„Den Verfasser kostete es eine gewisse Ueberwindung

sich desselben Titels zu bedienen", autor musiał się

nieco przezwyciężyć, posługując się tytułem tym, pod

którym owe znane, cenne prace 14 wzgl. 16 stulecia się

ukazały.

Nad kościołem protestanckim, zwłaszcza w Niem-

czech, niezawodnie w następstwie głębokich przemian

i wstrząsów psychicznych po Wielkiej Wojnie, dziwne,

niepojęte fatum zaciążyło. Po smutnych i bolesnych

wyczynach przewódców teologji djalektycznej, wywołu-

jących niejednokrotnie ubolewania godne zamieszania,

szerzących dezorjentację w obozie niemieckiej teologji

protestanckiej, zapanowała widoczna radość wśród teo-

logów katolickich, głoszących jawnie, iż ta teologja dja-

lektyczna jest niejako ostatnim bastjonem naszym (das

letzte Loch, auf dem die Protestanten pfeifen!). Jeśli on

padnie, cóż innego pozostanie, jak ze wstydem wrócić

na łono kościoła katolickiego? Po takiem przymilańiu

się i przekomarzaniu do katolicyzmu teologów protes-

tanckich w rodzaju Fr. Heilera i i., przekonanych o tem,

iż tylko krótka chwila i mały krok nas dzielą od otwar-

tych naoścież bram „sanctae Ecclesiae Romanae", nie

możemy wszak dziwić się, iż takie poglądy powstać

mogły. Jeśli takie rzeczy i opinje możliwe są w Niem-

czech, nie powinniśmy się dziwić, iż w Anglji, w- kra-

jach Skandynawskich, w ojczyźnie Latimera, Cranmera

i Knoxa, Gustawa Adolfa i Soederbloma, zauważyć

można wyraźny nawrót, jawne oderwanie się od pod-

staw protestantyzmu i wyrzeczenie się jego pierwotnych

nauk, zasad i wierzeń. Tych rzeczy nie powinniśmy

ukrywać, tak samo jak powinnością i obowiązkiem nie

tylko naszych duchownych ale i naszych świeckich,

oświeconych członków kościoła jest zapoznać się możli-

wie dokładnie z ruchem religijnym Trzeciej Rzeszy

i z tą trzecią teologją niemiecką, którą Niemcy nas

i świat ewangelicki obdarzyć pragną. Kiedy płonie dom

naszego sąsiada nie możemy zachowywać się i stać

obojętnie, bezczynnie, wiedząc, iż każdej chwili przerzu-

cić się może ogień i ogarnąć nasze domostwo!. Nie jest

do pomyślenia, byśmy z krajem, który słusznie nazwa-

ny został macierzą protestantyzmu, w którym stały ko-

lebki naszych przodków, nie przeżywali lub nie intere-

sowali się potężnym ruchem religijnym, zapowiadające-

mi się walkami o nową treść i formę dla naszych do-

tychczasowych wierzeń religijnych, byśmy nie chcieli —

w przysłowiowem naśladowaniu strusia, chowającego

w razie niebezpieczeństwa głowę w piasku, — widzieć

konturów zarysowującej się nowej rzeczywistości w po-

lityce i życiu kościelnem naszych czasów. Jeśli kościół

katolicki, jego organy powołane do sumiennego

i wszechstronnego badania przejawów życia społecznego

w całym jego poziomym i pionowym układzie i prze-

kroju, baczną zwracają uwagę na to, co się dzieje

w świecie protestanckim, skrzętnie notując, jak dziś wy-

brało, się grono wpływowych przewódców kościoła An-

glikańskiego do Rzymu, jak wczoraj w Norwegji wpły-

wowy teolog protestancki (Damgaard) publicznie doma-

gał się przywrócenia usznej spowiedzi w kościele ewan-

gelickim,-ileż bardziej my powinniśmy stać na straży

naszych interesów kościelnych. Nie zadawalniajmy się

mdłą wymówką, iż nie jesteśmy sędziami ludzkiego su-

mienia. Zastanowić się należy głęboko, dla czego ten

i ów z teologów ewangelickich (Peterson, Bauhofer,

Orchard) porzucili „domowników wiary" i skryli się

pod opiekuńcze skrzydła kościoła rzymskiego, za które-

go pięknemi nabożeństwami, bogatemi formami litur-

gicznemi, licznemi sakramentami lub nawet za którego

dyscypliną żelazną, celową organizacją, poczuciem siły

ci wszyscy tęsknili. Od słynnej pisarki norweskiej

Undset, która wystąpiła z naszego kościoła, od Axela

Munthego, de nomine protestanta, który na każdej pra-

wie karcie swej dziś na 14 języków przetłumaczonej

książki: „Dzieje z San Michele" wychwala katolicki

kościół, który, nie starając się o najmniejszy dowód

i uzasadnienie dla swoich wierzeń, przecież jest najpo-

tężniejszą organizacją kościelną na świecie, podczas

gdy protestantyzm, co zawsze i wszystkim wszystko

starał się uzasadnić, rozpada się i w jawnym znajduje

się rozkładzie", nie bardzo różni się wielki i wpływowy

Karol Barth, główny filar niemieckiej teologji djalektycz-

nej. Wszak Barth głosi peany na cześć kîtolicyzmu,

on ubolewa nad tem, iż protestanckim sługom boskiego

słowa ,.verbi divini ministri" Reformacja wszystko ode-

brała i okrutnie tylko Biblję zostawiła i tęsknotę za

pięknemi nabożeństwami katolickiemi, magnifikatami,

transfiguracjami i t. p. Nie kto inny jak Barth, teolog, dog-

matyk w dodatku reformowany, przejmuje się i zachwy-

ca pozazdroszczenia godną rolą katolickiego kapłana

przy ołtarzu, który staje się w chwili podniesienia

,sanctissimum" podczas mszy Św., twórcą Stwórcy —

creator creators — drugim Jezusem Chrystusem (Le

Quo Vadis, Ecclesia Evangelica - (Krytyczne uwagi odnośnie kościoła Ewangelickiego Trzeciej Rzeszy)(1).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: