Kluszczyk Wojciech - Leki pochodzenia roĹ›linnego w Ĺ›wietle wspĂłĹ‚czesnej farmakoterapii okresu menopauzy [artykuĹ‚](1).pdf - ZIOŁOLECZNICTWO - Sugerus

Nr 3/2007

Szanowni Pañstwo,

Kole¿anki i Koledzy

Kole¿anki i Koledzy,

Drodzy Czytelnicy

Drodzy Czytelnicy,

Index Copernicus 1,73 MNiI 3,00

Serdecznie zapraszam do

lektury czwartego ju¿ nume-

ru, naszego Farmaceutycznego

Przegl¹du Naukowego . Zapra-

szam tak¿e nieustaj¹co do dzie-

lenia siê na ³amach naszego

Czasopisma Pañstwa wiedz¹,

poczynionymi spostrze¿eniami

i wynikami naukowych badañ.

Zachêcam równie¿ do propa-

gowania Przegl¹du w Pañstwa rodowisku.

Tradycyjnie, uprzejmie przypominam o nadchodz¹cym, XX Na-

ukowym Zjedzie Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, którego

organizatorami s¹ Wydzia³ Farmaceutyczny l¹skiej Akademii Medycz-

nej oraz Oddzia³ l¹ski Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego.

Choæ ostateczny termin przesy³ania streszczeñ mija 30 kwietnia,

a wiêc przed nami sporo jeszcze czasu do przygotowania prac, to jak

wiadomo, czas doæ szybko p³ynie i za chwilê staniemy przed t¹ kwiet-

niowa dat¹. Z pewnoci¹ jednak pe³na mobilizacja nast¹pi w ostatnich

dniach kwietnia i jak siê spodziewamy (znaj¹c to z osobistych dowiad-

czeñ), w tak zwanej ostatniej chwili ruszy (miejmy nadziejê) lawina

zg³oszeñ. Uprzejmie tak¿e informujê, i¿ przed³o¿enie streszczenia nie

jest warunkiem uczestnictwa w Zjedzie, bowiem wzi¹æ mo¿na w tym

przedsiêwziêciu udzia³ tak¿e jako pilny s³uchacz wyk³adów, uczestnik

sesji plakatowej, uczestnik wybranego kursu szkoleniowego i co nie

mniej wa¿ne uczestnik wielce atrakcyjnych imprez towarzysz¹cych.

Dobiegaj¹ fina³u prace nad zamkniêciem naukowego i szkolenio-

wego programu Zjazdu. Krystalizuj¹ siê tak¿e plany dotycz¹ce wspo-

mnianych imprez towarzysz¹cych, integralnie zwi¹zanych ze zjazdo-

wym ¿yciem, tak nieodzownych przecie¿ dla przebiegu ka¿dej Konfe-

rencji.

Du¿ym zainteresowaniem przysz³ych uczestników Zjazdu ciesz¹

siê kursy szkoleniowe, o interdyscyplinarnej tematyce, pozwalaj¹ce na

pozyskanie szeciu punktów edukacyjnych za ka¿dy kurs.

Intensywnie pracujemy nad przygotowaniem naszego Zjazdu, by

spe³ni³ oczekiwania jego uczestników a organizatorom przyniós³ radoæ

z udanego przedsiêwziêcia.

Choæ szczególny okres wiosenno wi¹teczny nie usposabia z pew-

noci¹ do intensywnej pracy zawodowej, to jako Redaktor Naczelny na-

szego Przegl¹du jestem usprawiedliwiona w nieustaj¹cym zachêcaniu

zaprzyjanionych: Wspó³pracowników i Cz³onków Konsultacyjnej Rady

Naukowej do pisania prac, a Szanownych Czytelników do korzystania

z wiedzy zawartej na ³amach Czasopisma, ku naszej i jego chwale.

W tym szczególnym okresie wiosenno wi¹tecznym ¿yczê Pañ-

stwu pogody ducha, radoci, wspania³ych chwil z najbli¿szymi i nie-

ustannej pamiêci o naszym wspólnym wydawniczym dziele. Wszystkie-

go dobrego,

Redaktor Naczelny:

Prof. dr hab. Krystyna Olczyk

Adres redakcji:

Wydzia³ Farmaceutyczny l¹skiej Akademii Medycznej

ul. Jednoci 2, 41-200 Sosnowiec

Konsultacyjna Rada Naukowa

Przewodnicz¹cy:

Prof. dr hab. Krystyna Olczyk

Cz³onkowie:

1. Prof. dr hab. Barbara B³oñska - Fajfrowska

2. Prof. dr hab. Jerzy Brandys

3. Prof. dr hab. El¿bieta Breziñska

4. Prof. dr hab. Zofia Dzier¿ewicz

5. Prof. dr hab. Kazimierz G³owniak

6. Prof. dr hab. Edmund Grzekowiak

7. Prof. dr hab. Ewa Jagie³³o-Wójtowicz

8. Prof. dr hab. Krzysztof Jêdrzejko

9. Prof. dr hab. Krzysztof Jonderko

10. Prof. dr hab. Jan Kowalski

11. Prof. dr hab. Jerzy Kwapuliñski

12. Prof. dr hab. Jan Pachecka

13. Prof. dr hab. Jerzy Pa³ka

14. Prof. dr hab. Janusz Pluta

15. Prof. dr hab. Janusz Solski

16. Prof. dr hab. Artur Stojko

17. Prof. dr hab. Maria Wardas

18. Dr hab. Zdzis³awa Kondera - Anasz

19. Dr hab. Urszula Mazurek

20. Dr hab. Andrzej Plewka

21. Dr hab. Krzysztof Solarz

22. Dr hab. Krystyna Trzepietowska - Sêpieñ

Wydawca:

Adres Wydawcy:

Wydawnictwo PGK MEDIA POLSKA

ul. Stokrotek 51, 43-384 Jaworze Górne k. Bielska-Bia³ej,

tel. (0-33) 817-38-79 fax (0-33)817-36-31

Krystyna Olczyk

P.G.K. Media Polska nale¿y do Konsorcjum

Wydawnictw Medycznych.

Spis Treci:

Leki pochodzenia rolinnego w wietle

wspó³czesnej farmakoterapii okresu menopauzy

Biopierwiastki czyli mikro i makroelementy

jako leki: ¿elazo

Przeziêbienia

Wspó³czesne mo¿liwoci wykorzystania techniki

stymulacji przezprze³ykowej serca

Farmakoterapia w leczeniu oparzeñ

Nadwaga i oty³oæ problemy terapeutyczne

XX Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa

Farmaceutycznego

English for Pharmacists

English Booster Dose 20

Prezydent Konsorcjum:

dr n. med. Adam Kwieciñski

Marketing Manager:

Anna Janik

anna.janik@wizja.net.pl

Opracowanie graficzne, zdjêcie na ok³adce oraz sk³ad:

Robert Cyganik

Wszystkie materia³y opublikowane w pimie objête s¹ ochron¹ Prawa

autorskiego. Projekty chronione s¹ Ustaw¹ o Prawie autorskim i po-

krewnych prawach z 1994 r. (Dz. U. Nr 24, poz. 83). Redakcja za-

strzega sobie dostosowania nades³anych materia³ów do potrzeb pi-

sma. Przedruki mo¿liwe jedynie za zgod¹ wydawcy. Za treæ materia-

³ów reklamowych oraz listów od czytelników redakcja nie odpowiada.

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Szanowni Pañstwo,

Kole¿anki i Koledzy

Drodzy Czytelnicy

Leki pochodzenia rolinnego w wietle

wspó³czesnej farmakoterapii okresu menopauzy

Nr 3/2007

Dr n. med. Wojciech Kluszczyk

Specjalista ginekolog-po³o¿nik

Ordynator Oddzia³u Ginekologiczno-Po³o¿niczego

Szpital nr 1 w Wodzis³awiu l¹skim

Surowce zielarskie prze¿ywaj¹ swój renesans.

Jestemy wiadk

Surowce zielarskie prze¿ywaj¹ swój renesans.

okresu m³odoci, odejcie dzieci z domu (zespó³ pu-

stego gniazda), chorobê lub mieræ mê¿a, samotnoæ,

zmianê statusu spo³eczno-zawodowego. Okresowi kli-

makterycznemu towarzyszy szereg zaburzeñ metabo-

licznych zwi¹zanych z procesem wygasania czynnoci

endokrynnej jajnika (niedobór estrogenów, spadek

stê¿enia progesteronu, obni¿enie poziomu inhibin,

wzrost stê¿enia gonadotropin).

Jestemy wiadkami od¿ywania wielu star

ami od¿ywania wielu starych me-

ych me-

ywania na nowo daw-

nych surowców zielarskich oczywicie w zgo

ywania na nowo daw

nych surowców zielarskich oczywicie w zgo-

dzie ze wspó³czesn¹ medycyn¹ i wiedz¹ naukow¹.

W niedalekiej przysz³oci nale¿y oczekiwaæ sze-

regu nowych odkr

W niedalekiej przysz³oci nale¿y oczekiwaæ sze-

yæ w fitoterapii, poniewa¿ wiele

czo³owych europejskich orodków naukowych za-

yæ w fitoterapii, poniewa¿ wiele

czo³owych europejskich orodków naukowych za-

programowa³o badania ró¿nych gatunków rolin

s³u¿¹cych zio³olecznictwu i prewencji zdrowia.

Uzysk

Menopauzalny okres ¿ycia kobiety to prawie 30

lat, co stanowi, ¿e przesz³o 1/3 ¿ycia kobiet znajduje

siê w tzw. okresie dojrza³ym ¿ycia. Powodem jego

wyd³u¿enia siê jest niew¹tpliwie mniejsza miertel-

noæ w okresie rozrodczym, jak i mniejsza zapadal-

noæ na choroby zbieraj¹ce do niedawna ogromne

miertelne ¿niwo (choroby zakane, infekcje). W chwi-

li obecnej w Polsce ¿yje ponad 7 milionów kobiet po

45-tym roku ¿ycia, w którym, wg wiatowej Organi-

zacji Zdrowia ( World Health Organization WHO) i pi-

miennictwa powiêconego temu zagadnieniu, roz-

poczyna siê formalnie przedmenopauzalny okres ¿y-

cia. Okres menopauzalny ¿ycia kobiety, zdaniem

WHO, dzieli siê na 3 podokresy:

45-50 lat okres przedmenopauzalny,

2 lata oko³o 50-tego roku ¿ycia okres oko³o-

menopauzalny,

powy¿ej 51-52 lat okres pomenopauzalny.

Menopauzalny okres ¿ycia kobiety

ów w terapii le-

kami rolinnymi jest cile zwi¹zane z racjonalnym

Uzyskanie pomylnych wynik

anie pomylnych wyników w terapii le-

ów w terapii le-

ami rolinnymi jest cile zwi¹zane z racjonalnym

ich zastosowaniem, opartym na w³aciwym dobo

ich zastosowaniem, opartym na w³aciwym dobo-

rze i znajomoci dzia³ania sk³adników biologicz-

nie aktywnych oraz ich dawkowania.

Fitoterapia stanowi jedn¹ z najczêstszych me-

tod leczenia dolegliwoci zwi¹zanych z okresem

Fitoterapia stanowi jedn¹ z najczêstszych me-

tod leczenia dolegliwoci zwi¹zanych z okresem

menopauzy

menopauzy.

Menopauza, czyli ostatnie krwawienie miesiêcz-

ne, nastêpuje w ró¿nych latach ¿ycia. Czas wyst¹pie-

nia ostatniej miesi¹czki uzale¿niony jest od standar-

du ¿ycia kobiety, charakteru jej pracy, sposobu od¿y-

wiania siê, czynników genetycznych, po¿ycia seksual-

nego. Przyk³adowo, w krajach, w których kobiety s¹

niedo¿ywione i maj¹ niski standard ¿ycia, menopau-

za przychodzi zdecydowanie wczeniej ni¿ w krajach

rozwiniêtych przemys³owo i o wysokim standardzie.

Menopauza u kobiet ogniskuje wiele potencjalnie

niekorzystnych zjawisk psychologicznych, socjospo-

³ecznych i biologicznych. Te trzy grupy czynników s¹

w ró¿nym stopniu odpowiedzialne za gorsze funkcjo-

nowanie psychospo³eczne kobiet w okresie oko³ome-

nopauzalnym oraz za znaczny wzrost zaburzeñ psy-

chologicznych w tym okresie ¿ycia. Wród niekorzyst-

nych czynników psychologicznych okresu klimakte-

rycznego mo¿na wymieniæ takie zjawiska jak: inne

mylenie o sobie (czy nadal jestem kobiet¹?, czy

mogê byæ jeszcze atrakcyjna?), wiadomoæ koñca

Menopauza

Obecnie wprowadzony jest w literaturze nauko-

wej podokres IV okrelany jako geriopauza, obej-

muj¹cy póne lata ¿ycia kobiety.

Objawy towarzysz¹ce menopauzie grupowane s¹

zwykle w kilka kategorii. Podstaw¹ kategoryzacji jest

zarówno mechanizm biologiczny, jak i fakt wystêpo-

wania objawów w okresie perimenopauzy. Raport eks-

pertów WHO przyjmuje tê pierwsz¹ perspektywê,

wyró¿niaj¹c objawy specyficzne dla okresu menopau-

zalnego i zwi¹zane ze zmianami hormonalnymi, a mia-

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Jestemy wiadk

ami od¿ywania wielu star

tod w leczeniu chorób i odkr

tod w leczeniu chorób i odkrywania na nowo daw

nych surowców zielarskich oczywicie w zgo

dzie ze wspó³czesn¹ medycyn¹ i wiedz¹ naukow¹.

regu nowych odkr

regu nowych odkryæ w fitoterapii, poniewa¿ wiele

czo³owych europejskich orodków naukowych za-

programowa³o badania ró¿nych gatunków rolin

s³u¿¹cych zio³olecznictwu i prewencji zdrowia.

Uzysk

anie pomylnych wynik

ami rolinnymi jest cile zwi¹zane z racjonalnym

ich zastosowaniem, opartym na w³aciwym dobo

rze i znajomoci dzia³ania sk³adników biologicz-

nie aktywnych oraz ich dawkowania.

tod leczenia dolegliwoci zwi¹zanych z okresem

menopauzy

Leki pochodzenia rolinnego w wietle wspó³czesnej farmakoterapii okresu menopauzy

Nr 3/2007

nowicie objawy wazomotoryczne, atrofiê urogenital-

n¹ i nieregularne miesi¹czkowanie, a tak¿e inne obja-

wy wystêpuj¹ce pojedynczo i w zespo³ach, które jed-

nak nie s¹ specyficzne dla zmian hormonalnych zwi¹-

zanych z menopauz¹. Do tej grupy objawów zaliczo-

no, na przyk³ad:

depresjê,

uderzenia gor¹ca,

napiêcie nerwowe,

bezsennoæ,

trudnoci w koncentracji uwagi,

brak libido,

suchoæ pochwy,

bóle i zawroty g³owy,

bóle pleców,

spadek energii.

Narzêdzie badawcze, jakim mo¿e byæ kwestiona-

riusz okresu przejciowego, powinien posiadaæ pyta-

nia sformu³owane w sposób przystêpny dla szerokie-

go grona kobiet, bez wzglêdu na ich poziom intelek-

tualny.

Kwestionariusz winien uwzglêdniaæ skale, których

skutecznoæ zosta³a potwierdzona klinicznie. Przyk³a-

dowo jeden z nich sk³ada siê z ogólnego kwestio-

nariusza jakoci ¿ycia (SF-36) opracowanego i za-

twierdzonego przez WHO, skali Greena oceniaj¹cej

stopieñ nasilenia objawów wypadowych oraz skali

depresji Becka, bêd¹cej skal¹ samooceny opisuj¹cej

samopoczucie pacjentki. Kwestionariusz ten jest uzu-

pe³niony o pytania dotycz¹ce statusu spo³eczno-eko-

nomicznego (wykszta³cenie, aktywnoæ zawodowa,

stan cywilny), aktywnoci fizycznej, BMI, chorób to-

warzysz¹cych oraz skutecznoci i objawów ubocznych

stosowanej terapii.

Skala SF-36 poddaje ocenie zdrowie fizyczne, ak-

tywnoæ spo³eczn¹, witalnoæ, rolê czynników emo-

cjonalnych, problemy natury psychologicznej, zdol-

noæ do wykonywania prostych codziennych czynno-

ci w ci¹gu ostatnich czterech tygodni.

Specyficzna skala Greena jest jednym z najdok³ad-

niejszych narzêdzi oceniaj¹cych objawy zespo³u kli-

makterycznego.

Okres oko³omenopauzalny wybitnie sprzyja wystê-

powaniu depresyjnych zaburzeñ nastroju. Zastosowa-

nie skali Becka ma na celu okrelenie stopnia nasile-

nia tych dolegliwoci wród badanych kobiet.

Menopauza niesie z sob¹ wiele niekorzystnych na-

stêpstw dotycz¹cych ogólnego stanu zdrowia, jednak

wiele kobiet nie zdaje sobie z tego sprawy. Na pierwszy

plan, oprócz wymienionych powy¿ej, wysuwaj¹ siê

schorzenia sercowo-naczyniowe (nadcinienie têtnicze,

choroba wieñcowa, zawa³ serca), osteoporoza, zaburze-

nia uk³adu moczowo-p³ciowego oraz nowotwory.

Nale¿y zwróciæ uwagê na tak wa¿y aspekt jakim

jest jakoæ ¿ycia pacjenta. Jakoæ ¿ycia jest subiek-

tywnym parametrem opartym na bezporednim do-

stêpie do informacji: jak pacjent siê czuje, jak funk-

cjonuje. Jednak poddaæ tê kwestiê ocenie jest bardzo

trudno. Jedynym narzêdziem jakim dysponujemy s¹

kwestionariusze oceniaj¹ce jakoæ ¿ycia (QoL).

W praktyce lekarskiej mo¿emy wykorzystaæ dwa

typy kwestionariuszy: ogólne i specyficzne. W kwe-

stionariuszach ogólnych mamy do czynienia z pluri-

dyscyplinaryzmem pytañ, które mog¹ byæ skierowa-

ne do szerokiego grona osób. Uzyskane z nich infor-

macje mog¹ byæ porównywane w badaniach klinicz-

nych i populacyjnych. Z drugiej jednak strony nie

nadaj¹ siê one do okrelenia stopnia odpowiedzi na

zastosowane leczenie. W przeciwieñstwie do tego skale

specyficzne opracowane s¹ dla wyselekcjonowanej gru-

py osób.

Podstawowym elementem walki z objawami me-

nopauzy jest leczenie hormonalne. Celem hormonal-

nej terapii zastêpczej (HTZ) jest uzupe³nienie niedo-

boru estrogenów, co pozwala na przywrócenie kom-

fortu i poprawê jakoci ¿ycia pacjentek oraz niesie

odleg³e w czasie wymierne korzyci profilaktyczne

i lecznicze. Nie nale¿y ona jednak do najbezpieczniej-

szych metod terapeutycznych. HTZ jest obszarem

medycznym podlegaj¹cym szybkim zmianom. Stale

prowadzone s¹ badania w celu okrelenia ryzyka i ko-

rzyci z ni¹ zwi¹zanych. W ostatnich latach badania

kliniczne wskaza³y niebezpieczeñstwo i wiele dzia³añ

niepo¿¹danych zwi¹zanych ze stosowaniem HTZ.

Czy mo¿na oceniæ jakoæ ¿ycia kobiet w okresie klimakterium?

Czy da siê zastosowaæ kwestionariusz okresu przejciowego?

Nadziej¹ na bezpieczn¹ terapiê w okresie prze-

kwitania jest fitoterapia

W Polsce aspekt oceny jakoci ¿ycia pacjenta od-

grywa coraz wiêksz¹ rolê jako jeden z elementów pra-

wid³owo prowadzonej terapii. Trudnym decyzyjnie dla

lekarza jest okrelenie momentu, w którym wprowa-

dziæ leczenie oraz, w póniejszym okresie, monitoro-

wanie efektywnoci stosowanej terapii.

kwitania jest fitoterapia. W ostatnim dwudziestole-

ciu osi¹gniêcia badawcze w zakresie dzia³ania leków

pochodzenia rolinnego pozwoli³y uzyskaæ substan-

cje nazwane fitoestrogenami, które dzia³aj¹c podob-

nie (aczkolwiek s³abiej) do klasycznych hormonów

p³ciowych (estrogenów) nie s¹ jednak¿e obci¹¿one

nie s¹ jednak¿e obci¹¿one

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Nadziej¹ na bezpieczn¹ terapiê w okresie prze-

kwitania jest fitoterapia

Nr 3/2007

Leki pochodzenia rolinnego w wietle wspó³czesnej farmakoterapii okresu menopauzy

niepo¿¹danymi nastêpstwami w sytuacjach wymie-

nionych powy¿ej. St¹d te¿, zwiêkszaj¹c arsena³ leków,

umo¿liwiaj¹ one zastosowanie ich w warunkach, kie-

dy klasyczne leki hormonalne nie mog¹ lub nie po-

winny byæ u¿yte.

Wspó³czenie zgodnie uwa¿a siê, i¿ trzy roliny: plu-

Równie¿ preparaty z soi s¹ skuteczne w terapii do-

legliwoci wynikaj¹cych z zachwianej równowagi hor-

monalnej. Jak wiêkszoæ preparatów pochodzenia ro-

linnego nie wywo³uje zagra¿aj¹cych zdrowiu skut-

ków ubocznych. Lek ten przyczynia siê do z³agodze-

nia objawów postmenopauzy u kobiet, które obawia-

j¹ siê lub maj¹ przeciwwskazania do stosowania kla-

sycznej hormonalnej terapii zastêpczej. Jest to prepa-

rat bezpieczny i skuteczny w stopniu porównywal-

nym z terapi¹ hormonaln¹, ale bez ryzyka zwi¹zanego

ze stosowaniem hormonów syntetycznych.

plu-

skwica groniasta ( Cimifuga racemosa ), niepok

niepokalanek

alanek

soja ( Glycine max ) po-

siadaj¹ najwiêksz¹ dokumentacjê naukow¹ zarówno

teoretyczn¹, jak i kliniczn¹ a standaryzowane wyci¹gi

alkoholowe b¹d formy sproszkowane s¹ w powszech-

nej sprzeda¿y. Wród innych rolin charakteryzuj¹cych

siê bowiem bogata kombinacja ró¿norodnych izofla-

wonów maj¹cych dobroczynny wp³yw na dolegliwoci

okresu klimakterium nale¿y wymieniæ: ziarna

soja

x agnus castus ) jest ro-

lin¹ obszaru ródziemnomorskiego i nale¿y do ro-

dziny Verbenacae. U¿ywane s¹ owoce: Agni casti fru-

stus, które zawieraj¹ aukubinê i agnozyd, flawonoidy,

olejki eteryczne, goryczkê i t³uszcze. Dotychczas uwa-

¿ano, ¿e niepokalanek mnisi dzia³a bezporednio na

przysadkê mózgow¹ i hamuje wydzielanie FSH i sty-

mulacjê LH i LTH. Nowsze badania wykaza³y jednak,

i¿ wyci¹g z Vitex agnus castus blokuje wydzielanie

prolaktyny z przysadki mózgowej. W innych bada-

niach nad wp³ywem niepokalanka mnisiego na stê¿e-

nie

alanek mnisi ( Vite

Vitex agnus castus

ziarna kupou

kupou

przywrotnik pospolity ( Alchemilla

vulgaris ), arcydziêgiel chiñski

przywrotnik pospolity

arcydziêgiel chiñski ( Angelica sinensis ) oraz

czerwon¹ k

arcydziêgiel chiñski

czerwon¹ koniczyne

oniczyne ( Trifolium pratense ).

Cimifuga racemosa ) jest ro-

lin¹ zielon¹ wyrastaj¹c¹ do 2 m wysokoci, o bia³ych

kwiatach. Wystêpuje w Kanadzie i USA. Zawiera m.in.

izoflawony (formomonetynê), glikozydy trójterpeno-

we typu cycloartenolu, wród nich acteinê i cimifu-

gozyd, kwasy aromatyczne. Liczne badania farmako-

logiczne i kliniczne wskazuj¹, i¿ sk³adniki wyci¹gu

z korzenia i bulw pluskwicy groniastej ³¹cz¹ siê z re-

ceptorami estrogennych detektorów podwzgórza (neu-

rony z receptorami estrogenowymi) i blokuj¹ wydzie-

lanie Gn-RH do przysadki mózgowej, co z kolei pro-

wadzi do zahamowania wydzielania LH i obni¿enia

jego poziomu w osoczu i w efekcie do ³agodzenia ob-

jawów naczynio-ruchowych (uderzenia gor¹ca). Dzia-

³anie wyci¹gu z Cimifuga r. przywraca równie¿ prawi-

d³owy obraz cytologiczny nab³onka pochwy, ma wp³yw

na procesy regeneracyjne i zmniejsza zmiany zaniko-

we w obrêbie narz¹dów p³ciowych. Badania kliniczne

potwierdzaj¹ tak¿e skutecznoæ preparatów z pluskwi-

cy groniastej w zaburzeniach psycho-emocjonalnych,

natomiast dyskusyjny pozostaje wp³yw w zapobiega-

niu procesom osteoporozy. Dzia³anie preparatów Ci-

mifuga r. uwidocznia siê po okresie stosowania mini-

mum czterech tygodni, a bezpieczny okres stosowa-

nia przyjmuje siê do 6 miesiêcy. Poniewa¿, jak powie-

dziano pierwsze objawy przekwitania pojawiaj¹ siê

w sferze doznañ psycho-emocjonalnych na d³ugo wcze-

niej zanim obraz dysfunkcji gonad ujawni siê w ca-

³ej okaza³oci, dzia³anie terapeutyczne powinno byæ

ukierunkowane na uspokojenie, wyciszenie uk³adu

nerwowego zarówno w zakresie jego funkcji psychicz-

nych jak i przywrócenia w³aciwej równowagi w uk³a-

dzie wegetatywnym.

Cimifuga racemosa

-endorfiny w surowicy krwi samic szczura uzy-

skali rezultaty pozwalaj¹ce stwierdziæ jego wp³yw na

wzrost poziomu

-endorfiny. Mo¿na przyj¹æ, ¿e dziêki

swemu dopaminagonistycznemu dzia³aniu wyci¹g

z niepokalanka mnisiego hamuje wydzielanie prolak-

tyny i w ten sposób dzia³a reguluj¹co na poziom hor-

monów p³ciowych. Hamuj¹c wydzielanie prolaktyny

przez komórki przedniego p³ata przysadki mózgowej,

powoduje normalizacjê stê¿enia progesteronu i II fazy

cyklu miesi¹czkowego. £agodzi zaburzenia rytmu mie-

si¹czkowego i objawy napiêcia przedmiesi¹czkowego.

Niepokalanek mnisi wykorzystywany jest terapii za-

burzeñ hormonalnych u kobiet, objawiaj¹cych siê: za-

burzeniami cyklu miesi¹czkowego (sk¹pe lub nadmier-

ne krwawienia, krwawienia ródokresowe, cykle bez-

owulacyjne), zespo³em napiêcia przedmiesi¹czkowego

(tj. z objawami dra¿liwoci, zmiennoci nastroju, bó-

lów g³owy, obrzêków), bolesnym obrzmieniem piersi.

Glycine max ) jest rolin¹ jednoroczn¹ z ro-

dziny motylkowatych, bêd¹c¹ jednym z najbogatszych

rolinnych róde³ bia³ka i t³uszczu. Soja jest bogatym

ród³em izoflawonów, substancji biologicznie czyn-

nych, stanowi¹cych podgrupê fitoestrogenów, o bu-

dowie i dzia³aniu podobnym do estrogenów. Ogólnie

bior¹c artyku³y ¿ywnociowe z soi zawieraj¹ 1,2-3,3

mg izoflawonów/g suchej masy produktu.

Izoflawony maj¹ wiêksze (7-krotne) powinowac-

two do ER

Glycine max

ni¿ ER

, w porównaniu z 17

-estra-

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

niepo¿¹danymi nastêpstwami

skwica groniasta

niepok

mnisi

mnisi ( Vitex agnus castus ) oraz soja

Niepok

Niepokalanek mnisi

alanek mnisi

Vite

x agnus castus

ziarna

( Pueraria lobata ), przywrotnik pospolity

czerwon¹ k

oniczyne

Pluskwica groniasta

Pluskwica groniasta ( Cimifuga racemosa

Soja

Soja ( Glycine max

Leki pochodzenia rolinnego w wietle wspó³czesnej farmakoterapii okresu menopauzy

Nr 3/2007

diolem. S¹ sugestie, ¿e poziom estrogenów w ró¿nych

tkankach docelowych mo¿e modulowaæ odpowied

komórkow¹ na izoflawony. Przy wysokim poziomie

estrogenów izoflawony dzia³aj¹ jako antagonista re-

ceptora estrogenowego (antyestrogen), za przy ni-

skim jako agonista (estrogen). Badania in vitro na

hodowlach komórek ludzkich wykaza³y, ¿e wzglêdna

aktywnoæ estrogenowa genisteiny, w odniesieniu do

estradiolu (100%), wynosi 0,084, daidzeiny 0,013,

ekwolu 0,061.

Swoje dzia³anie lecznicze soja zawdziêcza wa¿nym

z biologicznego punktu widzenia izoflawon¹ geni-

steina i daidzeina. Mechanizmy oddzia³ywania izofla-

wonów obecnych w bia³ku sojowym na tkanki doce-

lowe nie zosta³y ostatecznie wyjanione. Podobieñstwo

struktury chemicznej izoflawonów do naturalnych

estrogenów pozwala na wi¹zanie z receptorami estro-

genowymi (ER) i powodowaæ estrgenow¹ odpowied

tkankow¹. Izoflawony zatem odznaczaj¹ siê one zdol-

nociami do wi¹zania z receptorami estrogenowymi,

dlatego preparat mo¿emy zaliczyæ do fitoestrogenów.

Genisteina zajmuje wród fitoestrogenów wyj¹tkow¹

pozycjê. W wielu badaniach przedklinicznych i kli-

nicznych standaryzowane wyci¹gi z soi podawane po-

jedynczo lub w rekombinacji ze sprzê¿onym równo-

wa¿nikiem estrogenu (CEE) wykazywa³y wy¿szoæ te-

rapeutyczn¹ wobec placebo przeciw wczesnym obja-

wom przekwitania u kobiet w menopauzie.

Ponadto udowodniono, ¿e izoflawon genistyny ha-

muje liczne zwi¹zki enzymatyczne odpowiedzialne za

powstanie raka. Wykorzystywanie tego efektu daje

szansê na ograniczenie dzia³añ ubocznych charakte-

rystycznych dla wiêkszoci preparatów stosowanych

w onkologii. Odpowiednie badania dotycz¹ce tego

aspektu s¹ przeprowadzane w wielu orodkach na

wiecie, w tym równie¿ w Polsce (Instytut Immuno-

logii i Terapii Dowiadczalnej PAN).

na o nerkowatych b¹d okr¹g³owatych liciach. Kwia-

ty ¿ó³tozielone, zebrane w wiechy. Surowcem s¹ licie

i kwitn¹ce wierzcho³ki pêdów.

Substancje czynne to garbniki. Dzia³anie ci¹gaj¹-

ce, hamuje nadmierne krwawienia z drobnych naczyñ

krwiononych.

Zastosowanie: Wewnêtrznie w biegunkach. W gi-

nekologii: menorrhagia, okres menopauzy.

Zewnêtrznie nasiadówki i przemywania przy up³a-

wach i wi¹dzie pochwy, p³ukanie jamy ustnej przy

krwawieniach z dzi¹se³ i zapaleniu krtani.

Angelica sinensis ) Rolina

zielna o mocnej, z³o¿onej budowie. Wystêpuje w Eu-

ropie i Azji. Wykorzystywany jest korzeñ (Angelica ra-

dix) oraz ca³a suszona rolina i owoce. Zawiera du¿e

iloci olejków lotnych oraz m.in. garbniki i gorycze.

W³aciwoci terapeutyczne: stymuluje apetyt, dzia-

³a przeciw skurczowo.

Efekty farmakologiczne dzia³anie pobudzaj¹ce

soki ¿o³¹dkowe, ¿ó³ciopêdne i rozkurczowe.

W medycynie chiñskiej korzeñ wykorzystywany jest

przy nieregularnych miesi¹czkach i bólach menstru-

acyjnych.

Angelica sinensis

rifolium pratense) rów-

nie¿ natura wyposa¿y³a w du¿¹ iloæ izoflawonów.

Ronie ona przewa¿nie ukryta pomiêdzy innymi tra-

wami te¿ na naszych rodzimych ³¹kach i polach.

oniczynê (T

((Trifolium pratense)

W zakresie dolegliwoci oko³omenopauzalnych

terapia rolinna nagromadzi³o od wieków wiele

dowiadczeñ i nawet, kiedy proponowane sk³ady

mieszanek zio³owych nie w pe³ni t³umacz¹ dzia³a-

nie poszczególnych sk³adnik

, to uzyskiwane

efekty praktyczne musz¹ t³umaczyæ stale rosn¹cy

ó ów, to uzyskiwane

efekty praktyczne musz¹ t³umaczyæ stale rosn¹cy

popyt spo³eczny

o rodki pochodzenia rolinne-

go siêga siê nie tylko z powodu udowodnionej sku-

. Po rodki pochodzenia rolinne-

o rodki pochodzenia rolinne-

go siêga siê nie tylko z powodu udowodnionej sku-

tecznoci, ale równie¿ ze wzglêdu na wysoki profil

(Pueraria lobata) , choæ s³abo zna-

na jest wa¿nym ród³em izoflawonów. Zalicza siê j¹

do rolin str¹czkowych, rosn¹cych przede wszystkim

na Po³udniu USA. Pueraria lobata jest wyposa¿ona

w niewiarygodn¹ energiê ¿yciow¹ przyrasta w tem-

pie do 30cm w ci¹gu doby. Dobroczynne izoflawony

wystêpuj¹ zarówno w liciach oraz nasionach (fasol-

ki), jak i w korzeniach, które siêgaj¹ nawet do siêgaj¹

do 3,5metra w g³¹b ziemi.

Fasola kopou (Pueraria lobata)

(Pueraria lobata)

tecznoci, ale równie¿ ze wzglêdu na wysoki profil

bezpieczeñstwa. T

ak wiêc natura ma gotowe pod-

powiedzi jak za³agodziæ dolegliwoci klimakterium.

ak wiêc natura ma gotowe pod-

powiedzi jak za³agodziæ dolegliwoci klimakterium.

Pimiennictwo:

1. Borrelli F, Ernst E. Cimicifuga racemosa: a systematic re-

view of its clinical efficacy. Eur J Clin Pharmacol 2002; 58:

235-41.

2. Bown D.: Wielka Encyklopedia Zió³ Muza S.A. Warszawa 1999.

3. Duncan AM, Merz BE, Xu X, et al. Soy isoflavones exert

modest hormonal effects in premenopausal women. J

Clin Endocrinol Metab 1999a; 84: 192-7.

4. Lamer-Zarawska E.: Zio³a i preparaty zio³owe w dolegli-

wociach okresu menopauzy. Wiad. Ziel. Nr 5/97.

Alchemilla vulgaris )

nazwa ³aciñska wywodzi siê od arabskiego s³owa ozna-

czaj¹cego alchemiê. Gatunek wystêpuj¹cy powszech-

nie w Europie. Rolina wieloletnia, miêkko ow³osio-

Przywrotnik pospolity ( Alchemilla vulgaris

Alchemilla vulgaris

Farmaceutyczny

Przegl¹d Naukowy

Arcydziêgiel chiñski

Arcydziêgiel chiñski ( Angelica sinensis

Czerwon¹ k

Czerwon¹ koniczynê

oniczynê

((T

rifolium pratense)

W zakresie dolegliwoci oko³omenopauzalnych

terapia rolinna nagromadzi³o od wieków wiele

dowiadczeñ i nawet, kiedy proponowane sk³ady

mieszanek zio³owych nie w pe³ni t³umacz¹ dzia³a-

ó ów

nie poszczególnych sk³adnik

nie poszczególnych sk³adników

, to uzyskiwane

efekty praktyczne musz¹ t³umaczyæ stale rosn¹cy

popyt spo³eczny

popyt spo³eczny. P

. P

go siêga siê nie tylko z powodu udowodnionej sku-

Fasola kopou

tecznoci, ale równie¿ ze wzglêdu na wysoki profil

bezpieczeñstwa. T

bezpieczeñstwa. Tak wiêc natura ma gotowe pod-

Przywrotnik pospolity

Kluszczyk Wojciech - Leki pochodzenia roĹ›linnego w Ĺ›wietle wspĂłĹ‚czesnej farmakoterapii okresu menopauzy [artykuĹ‚](1).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: