Marek W�sowicz Historia ustroju pa�stw Zachodu zarys wyk�adu wydanie 1 LIBER Warszawa 1998 Rada Programowa: prof. dr hab. Gra�yna Ba�truszajtys (przewodnicz�ca), prof. dr hab. Jan B�eszy�ski, prof. dr hab. Zdzis�aw Galicki, prof. dr hab. Jacek Lang, prof. dr hab. Genowefa Rejman, prof. dr hab. Piotr Winczorek, prof. dr hab. Witold Wo�odkiewicz, Zygmunt Wiernikowski (sekretarz) � Copyright by Marek W�sowicz, Warszawa 1998 ISBN 83-7206-011-8 Wydanie I Druk i oprawa: DRUKARNIA JANUSZ BIESZCZAD Warszawa ul. Moszczenicka 2 tel. (0-22) 678-55-33 Wydawca: LIBER sp. z o.o. 00-325 Warszawa ul. Krakowskie Przedmie�cie 24 tel./fax (0-22) 826-30-91 witryna internetowa: http://www.Hber.com.pl adres e-mail: Hber@liber.com.p Spis tre�ci Wst�p.............................................................................................................11 I. PA�STWO W STARO�YTNO�CI Ustr�j despotii wschodnich i polis greckiej 1. Uwagi wst�pne.......................................................................................17 2. �r�d�a w�adzy w tzw. despotiach wschodnich i pa�stwach greckich... 17 3. Dzia�alno�� prawodawcza......................................................................19 4. Organizacja pa�stwa, struktura jego w�adz...........................................20 5. Wymiar sprawiedliwo�ci.......................................................................21 Ustr�j staro�ytnego Rzymu 1. Uwagi wst�pne.......................................................................................23 2. �r�d�a w�adzy w pa�stwie rzymskim.....................................................24 3. Dzia�alno�� prawodawcza......................................................................26 4. Organizacja pa�stwa, struktura jego w�adz...........................................27 5. Wymiar sprawiedliwo�ci.......................................................................30 PODSUMOWANIE..............................................................................................31 II. PA�STWO PATRYMONIALNO-LENNE Wprowadzenie Ustr�j pa�stwa Frank�w 1. Uwagi wst�pne.......................................................................................37 2. �r�d�a w�adzy........................................................................................38 3. W�adza prawodawcza............................................................................41 4. Organizacja pa�stwa, struktura jego w�adz...........................................43 5. Wymiar sprawiedliwo�ci.......................................................................46 Ustr�j Francji do schy�ku XV wieku 1. Uwagi wst�pne.......................................................................................48 2. Rola w�adzy kr�lewskiej........................................................................48 A. Problem sukcesji tronu.....................................................................49 B. Umacnianie pozycji kr�la jako o�rodka w�adzy..............................51 I Spis tre�ci 3. Zarz�d centralny: udzia� kurii kr�lewskiej w rz�dach...........................53 4. Stany Generalne.....................................................................................54 5. Zarz�d lokalny........................................................................................57 Ustr�j pa�stwa angielskiego do schy�ku XV wieku 1. Uwagi wst�pne.......................................................................................59 2. W�adza kr�lewska..................................................................................61 A. Podstawy w�adzy kr�la do XIII w....................................................61 B. Ograniczenie w�adzy kr�lewskiej w XIII-XV w...............................63 C. Zasady sukcesji tronu.......................................................................64 3. Parlament...............................................................................................65 A. Powstanie Parlamentu.....................................................................65 B. Sk�ad Parlamentu.............................................................................66 C. Uprawnienia Parlamentu.................................................................67 4. Organy centralne pa�stwa......................................................................69 5. Zarz�d lokalny........................................................................................70 6. S�downictwo..........................................................................................71 Ustr�j I Rzeszy Niemieckiej (od pocz�tk�w X w. do 1806 r.) 1. Uwagi wst�pne.......................................................................................73 2. W�adza kr�lewska..................................................................................76 3. Zarz�d centralny i lokalny......................................................................78 4. Sejm Rzeszy...........................................................................................79 5. S�d Kameralny Rzeszy..........................................................................81 �.Ustr�j w�adztw terytorialnych.................................................................81 A. Uwagi wst�pne.................................................................................81 B. Zakres w�adzy ksi���t terytorialnych...............................................82 C. Zarz�d centralny i lokalny...............................................................83 D. Sejmy krajowe..................................................................................83 Ustr�j Rusi Kijowskiej i Rosji do polowy XVII wieku 1. Uwagi wst�pne.......................................................................................85 2. W�adza ksi���ca.....................................................................................87 3. Zarz�d centralny pa�stwa.......................................................................89 4. Sob�r Ziemski........................................................................................90 5. Zarz�d lokalny........................................................................................91 Podsumowanie..............................................................................................92 � _______.___________________Spis tre�ci III. PA�STWO PUBLICZNE A. PA�STWO PUBLICZNE W POCZ�TKACH CZAS�W NOWO�YTNYCH Wprowadzenie Ustr�j Francji w okresie xvi-xvm wieku 1. Uwagi wst�pne.................................................................................................99 2. W�adza kr�lewska..........................................................................................100 3. System organ�w centralnych..........................................................................101 4. Administracja lokalna....................................................................................104 5. S�downictwo..................................................................................................105 Ustr�j Anglii w okresie rz�d�w Tudor�w i Stuart�w (XV-XVII w.) 1. Uwagi wst�pne...............................................................................................107 2. W�adza kr�lewska..........................................................................................108 3. Organizacja zarz�du pa�stwa.........................................................................109 4. Parlament........................................................................................................110 B. Pa�stwo publiczne w dobie O�wiecenia Wprowadzenie Ustr�j pa�stwa pruskiego 1. Uwagi wst�pne...............................................................................................115 2. W�adza kr�lewska..........................................................................................115 3. Organizacja zarz�du centralnego...................................................................116 4. Zarz�d lokalny................................................................................................117 5. S�downictwo..................................................................................................118 Ustr�j pa�stwa Habsburg�w 1. Uwagi wst�pne...............................................................................................119 2. W�adza cesarska.............................................................................................120 3. Zarz�d centralny.............................................................................................121 4. Zarz�d lokalny................................................................................................122 Ustr�j pa�stwa rosyjskiego w XVIII wieku 1. Uwagi wst�pne...............................................................................................123 2. W�adza cesarska.............................................................................................123 3. Zarz�d centralny.............................................................................................124 4. Zarz�d lokalny................................................................................................125 PODSUMOWANIE............................................................................................ 127 8 Spis tre�ci IV. PA�STWO KONSTYTUCYJNE Og�lna charakterystyka konstytucjonalizmu 1. Geneza konstytucjonalizmu.................................................................131 2. Charakterystyka europejskiego konstytucjonalizmu XIX wieku.........133 3. Podstawowe rozstrzygni�cia konstytucji.............................................135 A. Zasada suwerenno�ci, reprezentacji i podzia�u w�adz...................136 B. Struktura parlamentu......................................................
magara2