Wincenty Witos - Tom 4. Publicystyka.pdf - WITOS WINCENTY - ZULUS555

WINCENTY WITOS

Publicystyka

Wyboru dokonał,

do druku przygotował,

przedmową i przypisami opatrzył

JÓZEF RYSZARD SZAFLIK

Warszawa 2003

LUDOWA SPÓŁDZIELNIA WYDAWNICZA

LUDOWE TOWARZYSTWO NAUKOWO-KULTURALNE

Publikacja wydana przy pomocy finansowej

Fundacji im. Zofii i Władysława Pokusów

Wspierania Edukacji Młodzieży Wiejskiej w Krakowie

Redaktorzy tomu

Anna Dzięgielewska

Magdalena Stępniak

Opracowanie graficzne

Władysław Kopeć

Korekta

Anna Dzięgielewska

Magda Stępniak

Indeks wykonała

Magdalena Stępniak

ISBN 83-205-3497-6

ISBN 83-205-4698-2

Wydawca

Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza

ul. Grzybowska 4, 00-131 Warszawa

tel. 620-57-18; fax 620-72-77

Dział Handlowy tel. 620-54-24

www.lsw.pl

e-mail: biuro @ lsw.pl

Skład i łamanie

OFI

Druk i oprawa: DRUKARNIA-J.J.Maciejewscy

Przasnysz, ul. Gdańska 1

PRZEDMOWA

Po długiej przerwie oddajemy do rąk Czytelnika kolejny tom „Dzieł Wybra-

nych" Wincentego Witosa. Przypomnijmy, że edycja ta, składająca się z pięciu

tomów, zawiera wspomnienia, wybór publicystyki i wybór mów. Do tej pory

wydano (w opracowaniu Eugeniusza Karczewskiego i Józefa Ryszarda Szaflika)

trzy pierwsze tomy obejmujące całość wspomnień: tomy pierwszy i drugi -

„Moje wspomnienia" (1988 i 1990) oraz tom trzeci - „Moja tułaczka w Czecho-

słowacji" (1995). W publikowanym tu czwartym tomie zatytułowanym „Publi-

cystyka" pomieszczono wybór opublikowanych za życia autora: odezw, jego

oficjalnej korespondencji, wywiadów, broszur i artykułów. Ostatni tom, piąty -

„Przemówienia" - pomieści w całości lub w większych fragmentach teksty prze-

mówień autora.

Wincenty Witos, wybitny polityk i mąż stanu, przywódca ruchu ludowego

i chłopów polskich, pełniąc najwyższe funkcje państwowe i partyjne, przywią-

zywał dużą wagę do słowa pisanego. Od początku swej działalności politycznej

aż po ostatnie dni życia chwytał często za pióro, by poprzez publikowane arty-

kuły i broszury prezentować swoje racje polityczne, ale także by kształtować po-

stawy chłopów, członków i działaczy ruchu ludowego, wytyczać ruchowi ludo-

wemu kierunki działania. Pisarstwo polityczne było więc bardzo ważnym instru-

mentem w Jego pracy dla Polski, chłopów i ruchu ludowego.

Powtórzmy tu jeszcze raz to, co pisaliśmy w „Przedmowie" do tomu pierw-

szego. Witos swoją pozycję polityczną i moralną osiągnął dzięki zaletom umy-

słu i charakteru. Zalety te ujawniły się i oddziaływały na szerokie masy poprzez

słowo mówione i drukowane. Wybił się Witos z masy ludowej i zdobył znacze-

nie w Stronnictwie i w narodzie jako mówca i publicysta. W wyborze publicy-

styki staraliśmy się zamieścić teksty najbardziej reprezentatywne, ukazujące ce-

le i formy jego walki politycznej. Przyjęty układ chronologiczny tekstów pozwa-

la wyraźnie prześledzić rozwój jego osobowości, zainteresowań, doskonalenie

języka, stylu, konstrukcji publikacji, ukazuje wytrwałość i konsekwencję postę-

powania w realizacji wytkniętego sobie i ruchowi ludowemu celu, którym było

wyzwolenie społeczne klasy chłopskiej i przywrócenie chłopa Polsce, uczynie-

nie go współobywatelem, chcącym nią współrządzić i za nią współodpowiadać,

pozwala wreszcie widzieć w tym dziele rolę Wincentego Witosa, widzieć jego

wielkość i uznać go za jednego z największych naszych mężów stanu.

Przy wyborze artykułów kierowałem się wyłącznie względami merytorycz-

nymi. Chodziło o zamieszczenie najbardziej ważkich i charakterystycznych dla

twórczości Witosa publikacji ze wszystkich okresów jego życia i działalności.

Podstawą wyboru artykułów jest głównie prasa ludowa i Kalendarze Ludowe,

a w latach trzydziestych także prasa opozycyjna wobec rządów sanacji, związa-

na głównie z tzw. „Frontem Morges".

Niejednokrotnie zdarzało się, że ten sam artykuł publikowany był w dwóch,

a nawet więcej pismach. W takich przypadkach za podstawę braliśmy tę gazetę,

w której tekst zamieszczony był wcześniej, lub w której pomieszczono tekst peł-

niejszy, bez skrótów i ingerencji redakcji. Co się zaś tyczy broszur: niektóre ich

teksty zanim ukazały się w formie oddzielnej książeczki były publikowane

w prasie w postaci artykułów. W takich przypadkach z oczywistych względów

nie powtarzano tekstu. Swoje artykuły Wincenty Witos podpisywał w różny spo-

sób, w zależności od okoliczności. A więc sygnował je: W, WW, Witos, Witos

poseł, W z Wierzchosławic, Wierzchosławiak, Wincenty Witos, Wincenty Witos

poseł sejmowy, Wincenty Witos chłop poseł, Wincenty Witos poseł do parla-

mentu, Wincenty Witos poseł do Rady Państwa, Wincenty Witos prezes PSL,

Wolny, W Wolny z pod Tarnowa, W Wolny z Tarnowskiego. W zamieszczonych

tu tekstach pominęliśmy podpisy autora, za wyjątkiem nielicznych tylko artuku-

łów na sygnowaniu których - jak sądzimy - autorowi wyraźnie zależało.

Publikowane tu teksty drukujemy in extenso, bez jakichkolwiek skrótów i in-

gerencji. Nie dokonywano żadnych zmian stylistycznych i językowych, popra-

wiono zaś niewątpliwe błędy drukarskie. Zmodernizowano także pisownię i in-

terpunkcję.

Teksty zaopatrzyliśmy w niezbędne przypisy merytoryczne i osobowe. Ko-

mentarze merytoryczne zamieszczaliśmy wówczas, gdy wydawało się, że są nie-

zbędne dla zrozumienia tekstu, zwłaszcza przez czytelnika młodego lub nie zajmu-

jącego się profesjonalnie historią. Przypisy osobowe zamieszczaliśmy wówczas,

gdy było to nieodzowne dla poznania sylwetek osób występujących w tekście.

W przypadku osób, które pojawiają się po raz pierwszy dopiero w tomie czwar-

tym, staraliśmy się zamieścić bardziej wyczerpujące informacje. Gdy jednak dana

osoba występowała już w tomach poprzednich, odsyłamy do nich czytelnika, gdyż

z reguły tam zamieszczona już była wyczerpująca nota biograficzna.

Publikowana tu publicystyka Wincentego Witosa to cenne dziś źródło do po-

znania dziejów wsi, ruchu ludowego i historii Polski. Wiele zawartych w niej

myśli i wskazań ma wartość trwałą, aktualną do dziś. Miejmy więc nadzieję, że

korzystać z niej będą nie tylko badacze i miłośnicy przeszłości, ale także polity-

cy, działacze i członkowie ruchu ludowego. Mogą oni pełną garścią czerpać ze

skarbnicy myśli Przywódcy Ruchu Ludowego.

15 V1895. Obrazki ze wsi 1 .

Czytając w gazetce naszej 2 mądrych tyle listów braci włościan, wyczytałem także ko-

respondencję z Wierzchosławic, w której szanowny korespondent przedstawił nas, jako

ludzi nie znających swych praw i obowiązków. Tak jest, niestety! Podatki płacimy, bo się

boimy sekwestratora, podobnie jak koń, który ciągnie, bo się boi bata. Ale w tych spra-

wach, gdzie nas batem nie gonią, jesteśmy opieszali jak rzadko. W innych gminach, po-

wiatach, włościanie radzą nad tym, jakby w swoje ręce ująć przynależne im prawa. U nas

także się zgromadzają „we Wawrzkowej budzie" i to od kilku lat, co dzień, nie wyłącza-

jąc święta, w niedzielę zaś trudnią się bajkami całej parafii. Żywy i umarły mają tam za

swoje. A jacy to mędrkowie ci nasi rajcy, dość powiedzieć, że gdy się dowiedzieli o So-

kołach 3 , to mieli cepy w pogotowiu, aby im przeszkodzić, gdyby ci szli na Moskala. Wło-

sy ze zgrozy podnoszą się na głowie wobec tak przerażającej ciemnoty. Narzekamy na

biedę, radzimy o niej, bardzo to dobrze, ale trzeba i o tym pamiętać, że bez oszczędności

w tych czasach krytycznych nic nie zrobimy, więc zbytków wszelkich musimy unikać.

Gdzież my je mamy? - odpowie niejeden - my ledwie żyjemy, ani się nam śni o zbytkach.

A palenie tytoniu, czyż nie jest zbytkiem dla tych biedaków, którzy nie mają co do ust

włożyć. A palenie tu tak rozpowszechnione, że palą nawet kilkuletnie dziewuchy, a ci co

nie palą uważani są za niedołęgów. Takeśmy już daleko zaszli z naszą cywilizacją!

Mówi niejeden: pojechałbym na wiec lub inne zgromadzenie, ale nie mam za co.

Obrachujcie bracie! Ty za tydzień puścisz z dymem 20 ct. 4 , czyżbyś to nie zajechał na

wiec, gdybyś się rok wstrzymał od palenia, a wtenczas miałbyś piersi zdrowe i w głowie

nie plewy. A ileż to pożarów bywa przez te nieszczęsne papierosy, wiele gospodarstw po-

szło na żebraków, a przez co? Przez to, że gdyś ujrzał swego syna niedorostka z papiero-

sem w ustach, mówiłeś: widzisz, matko, to mi zuch! Mówimy o sile ojców naszych i na-

szej słabości, pamiętajmy przy tym, że wiele trucizn, które my używamy, ojcowie nie zna-

li. Albo te ubiory wymyślne, co one pochłaniają pieniędzy. Dawniej chłop mało co kupił,

bo się odział swoim wyrobem. Teraz nie tak jest. Pomimo, że się tu lny rodzą, nikt w płót-

Wincenty Witos - Tom 4. Publicystyka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: