opracowanie ksiazki ochendowskiego.doc

Administracja- wszelka zorganizowana działalność, służąca do osiągnięcia pewnych celów. Inaczej mówiąc administracja jest planową, celową i trwałą działalnością. Wyróżniamy adm.: 1) prywatną-organizacja prowadzona przez jednostkę, w jej interesie lub interesie osób trzecich; 2) państwową- celowa, trwała działalność państwa do wyznaczonych celów; 3) publiczną- sprawowana przez organy państwowe jak i związki publicznoprawne (samorządowe) i inne podmioty administracji w interesie zbiorowym, publicznym. Pojęcie adm. publicznej obejmuje państwowe podmioty adm. jak również pozostałe, które spełniają funkcje tejże adm. W teorii wyróżniamy adm. w ujęciu a) podmiotowym- są to organy adm. oraz inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu adm. publicznej, np. terenowe organy adm. rządowej, organy samorządu terytorialnego, b) przedmiotowym- jest to taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracji, a więc zadania i kompetencje z zakresu władzy wykonawczej, c) formalnym- jest to cała działalność wykonywana przez podmioty adm. bez względu na jej charakter. Rozróżnienie między administracją w ujęciu podmiotowym a przedmiotowym polega na przydzieleniu określonych działań państwa określonym organom państwowym (zasada podziału władzy). Zadania administracyjne wykonują także organy ustawodawcze oraz wymiaru sprawiedliwości (oprócz org. adm.), które są uprawnione do stanowienia prawa. Wg definicji negatywnej, administracją jest każda działalność państwowa nie będąca działalnością ustawodawczą i sądowniczą, a więc ustawodawstwo polega na stanowieniu norm prawnych (ustawa) a adm. na ich wykonywaniu. Definicja ta wywodzi się od zasady podziału władzy. Wg M. Kuleszy „Przez administrację publiczną rozumie się zespół działań , czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach”.

Administracja publiczna (rodzaje). We współczesnej doktrynie wyróżnia się administrację władczą i administrację świadczącą. O administracji władczej mówi się wówczas, gdy administracja wkracza, przy użyciu środków władczych ingeruje w sferę prawną obywateli, ogranicza jego wolność bądź własność, gdy nakłada na niego obowiązek, w jakiś sposób go obciążą. Administracja świadcząca zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne korzyści. Administrację świadczącą należy rozumieć instrumentalnie jako stosowanie określonych środków. Przy takim ujęciu administracji świadczącej nie można przeciwstawiać administracji władczej, bo występuje tu wzajemne zazębianie się:  - Ten sam środek może stanowić jednocześnie świadczenie, jak i działanie władcze administracji, i to zarówno dla samego odbiorcy świadczenia jak i dla osoby trzeciej;- W niektórych dziedzinach świadczenia i działania władcze mogą się wzajemnie uzupełniać;- Działania władcze i świadczenia mogą być stosowane ambiwalentnie dla osiągnięcia określonych celów. Ten sam cel można osiągnąć przez stosowanie zakazów i nakazów, ale również przez ulgi podatkowe czy uprzywilejowane subwencje. Z punktu widzenia funkcji administracji publicznej, które ona wypełnia w interesie publicznym, można wyróżnić: 1) klasyczną administrację porządkowo-reglamentacyjną, a więc administrację władczą, 2) administrację świadczącą, 3) administrację wykonującą uprawnienia właścicielskie i zarządzające .Wychodząc od rzeczowego (przedmiotowego) podziału zadań wyróżnia się liczne działy administracji publicznej, jak np. administrację budownictwa, oświaty, ochrony zdrowia, spraw socjalnych, itd. Z punktu widzenia podmiotowego można wyróżnić administrację rządową i administrację samorządową, zwłaszcza samorządu terytorialnego.

Administracja publiczna (typowe cechy). Możliwe jest ustalenie typowych cech administracji takich, które nie muszą występować stale, lecz pojawiają się regularnie i w skutek tego są istotne dla samej istoty administracji. 1.Administracja jest zjawiskiem społecznym. Przedmiotem administracji jest współżycie społeczne. Administracja musi zajmować się sprawami wspólnoty i członkami tej wspólnoty. Z faktu tego wynika ukierunkowanie administracji na interes publiczny. Interes publiczny nie jest ustalony raz na zawsze, lecz jest zmienny w czasie, a nawet wdanym czasie jest rozumiany niejednolicie. Interes publiczny może się całkowicie lub częściowo pokrywać z interesami indywidualnymi, ale może też się im przeciwstawiać. Przy ustaleniu interesu publicznego  należy uwzględnić interesy poszczególnych jednostek, zważywszy, że istnieją określone zasadnicze prawa człowieka. 2.Administrację cechują aktywność, inicjatywa, działalność ukierunkowana na przyszłość. Ta cech występuje wyraźnie, gdy administracja wykonuje ustawy. To, co ustawodawca określa generalnie i abstrakcyjnie, administracja ma przekształcić w rzeczywistość. Administracja nie ogranicza się tylko do wykonywania ustaw, lecz wykonuje wiele zadań, które nie są ustalone w drodze ustaw, ale wynikają ogólnie z jej zadań, np. budowa dróg publicznych. W tym zakresie administracja może rozwijać swoją inicjatywę i podejmować działania według własnych wyobrażeń. Cała działalność administracji publicznej jest poddana kontroli.  Ta cecha odróżnia administrację od wymiaru sprawiedliwości. Niezawisły sędzia rozpoznaje sprawy ale ich nie kreuje. Natomiast administracja realizuje określone cele państwa bądź związków publicznoprawnych; kształtuje przez to przyszłość. Jest to zasadnicza cecha administracji, która odróżnia ją od wymiaru sprawiedliwości. Konieczność kształtowania przyszłości wymaga jednolitego kierownictwa. 3.Administracja podejmuje konkretne środki do uregulowania spraw jednostkowych i urzeczywistnienia określonych przedsięwzięć. Ta cecha odróżnia administrację od ustawodawstwa, które ukierunkowane jest na wydawanie generalnych i abstrakcyjnych uregulowań i przez to obejmuje wielość przypadków. Tego punktu widzenia nie można absolutyzować.

Prawo administracyjne (pojęcie). Podmiotowe określ. Prawa adm.: jest to zespół norm, które regulują administracyjną działalność państwa. Jako punkt wyjścia przy tym określeniu bierze się treść działania- administrowania. Podmiotowe określenie: Prawo adm. jest to zespół norm prawnych, regulujących te stosunki społeczne, które wynikają w toku działalności organów administracyjnych. Ogólnie można powiedzieć, że prawo adm. jest gałąź prawa, która reguluje działalność organów państwowych, podejmowanych w celu wykonywania ustalonych prawem zadań organizatorskich, wypełnianych w swoistych formach działania. Prawo adm. reguluje przede wszystkim stosunki między administracją a obywatelami i tworzy prawa i obowiązki obywateli ale zawsze wobec adm. Normy prawa administracyjnego dzielimy na: 1) ze względu na regulowaną tematykę: a) normy bezpośrednio dotyczące aparatu adm. tworzą ustrojowe prawo adm.; b) normy bezpośrednio dotyczące toku działania organów adm.- tworzą procedurę adm.; c) normy, które dotyczą konkretnych działów adm. publicznej- materialne pr. adm., normy te tworzą szczegółową część pr. adm., np. prawo budowlane; 2) ze względu na charakter stosunku łączącego organ stosujący normę z adresatem: a) normy regulujące stosunki ze sfery zewnętrznej tj. między organem adm. i innymi podmiotami adm. z jednej strony a obywatelami i osobami prawnymi z drugiej; b) normy regulujące stosunki wewnątrz systemu organizacji adm. publicznej- stosunki te zachodzą między organami a instytucjami państwowymi wzajemnie.

Prawo administracyjne a inne gałęzie prawa. Trudności w rozgraniczeniu pojawiają się wówczas, gdy istnieją bliższe związki między prawem administracyjnym a inną gałęzią prawa. Dotyczy to przede wszystkim prawa konstytucyjnego i prawa cywilnego. Prawo administracyjne i prawo konstytucyjne należą do dziedzin prawa publicznego, która dotyczy ustroju i działań organów państwa podejmowanych w interesie publicznym. Z tego faktu można wyprowadzić wniosek- „pod względem teoretycznoprawnym prawo konstytucyjne i administracyjne stanowią jedność, bowiem posługują się tymi samymi konstrukcjami, metodami i regułami. Konstytucja jest głównym normatywnym źródłem ustroju i działań administracji, a także prawną podstawą nieustannego procesu wyważania interesów ogólnych i indywidualnych, co jest jurydyczną treścią zadań wykonywanych przez administrację”. Można stwierdzić, że normy prawa konstytucyjnego stanowią punkt wyjścia dla norm prawa administracyjnego; dotyczy to zwłaszcza regulacji prawnej dotyczącej ustroju administracji, np. prawo konstytucyjne zajmuje się Radą Ministrów z punktu widzenia jej pozycji w systemie organów państwa, natomiast prawo administracyjne- pozycją tego organu w systemie organów administracji i jego rolą w procesie administrowania. Przeważającą większość norm prawa administracyjnego, zwłaszcza prawa materialnego i procesowego nie wykazuje tak ścisłych związków z prawem konstytucyjnym i dlatego do tej grupy norm nie należy odnosić sformułowania, iż stanowi ona skonkretyzowane prawo konstytucyjne.

Najtrudniej jest odgraniczyć prawo administracyjne od prawa cywilnego. Problem ten w doktrynie niemieckiej jest ujmowany jako rozgraniczenie prawa publicznego od prawa prywatnego. W doktrynie niemieckiej podkreśla się, że ani nauka, ani praktyka nie wyjaśniły różnic między prawem publicznym a prawem prywatnym w sposób wystarczający. Pojawiło się wiele różnych teorii w sprawie podziału prawa na publiczne i prywatne, można je ująć w trzech grupach: 1.teoria interesu- wywodząca się z prawa rzymskiego, prawo publiczne służy interesowi publicznemu, natomiast prawo prywatne urzeczywistnia interesy prywatne. 2.teoria podporządkowania- jako kryterium rozgraniczenia przyjmuje charakter stosunku prawnego. Gdy występuje stosunek prawnej nadrzędności państwa i podporządkowania obywatela, to wtedy mamy do czynienia z prawem publicznym, a gdy zaś pozycja stron stosunku prawnego jest równa- to wtedy chodzi o prawo prywatne. 3.teoria podmiotu (teoria praw specjalnych)- do prawa publicznego należą te normy prawne, które uprawniają lub zobowiązują podmioty dysponujące władztwem państwowym; zaś normy prawne, które mogą uprawniać lub zobowiązywać każdego należą do prawa prywatnego. Żadna z tych teorii nie jest zadawalająca, co do każdej zgłaszane są zastrzeżenia.Za uzasadnione należy uznać stanowisko, że trzon prawa administracyjnego stanowią te przepisy, które mogą stanowić podstawę powstania stosunku administracyjnoprawnego .Według J. Łętowskiego „nie istnieje żadna materialna nieprzekraczalna granica między prawem cywilnym a administracyjnym, a o każdorazowej kwalifikacji konkretnego stosunku prawnego powinna decydować analiza jego treści i przyjętej przez ustawodawcę metody rozwiązywania powstających na jego tle konfliktów. Trzeba odrzucić przekonanie, że stosunek prawny zawsze musi być albo prywatno- albo publicznoprawny, nie może być natomiast nigdy publiczno- i prywatnoprawny łącznie”.

Prawo administracyjne (podział). Polega na wyodrębnieniu 3 czynników: ustrojowego, materialnego i procesowego. a) prawo ustrojowe- jest to prawo ustroju adm. publicznej, reguluje normy, zasady i działania adm. publicznej, zawiera przepisy normujące kompetencje adm. publicznej, proces realizacji celów społecznych w zakładach adm., przepisy dotyczące podziału terytorialnego kraju, przepisy określające zakres, podstawę i tryb działania organów nadzoru w systemie opartym na modelu decentralistycznego podporządkowania; b) prawo materialne- zawiera normy i sposoby rozwiązywania konkretnych spraw, które ustalają wzajemne uprawnienia i obowiązki, wzajemne relacje pomiędzy organami a innymi podmiotami, np. prawo budowlane, wodne, o wykonywaniu działalności gospod.; c) prawo procesowe- proceduralne, zawiera normy dotyczące bezpośredniego toku działania adm. publicznej, składają się na nie przepisy regulujące różne procedury. K.p.a. reguluje ogólnie postępowanie adm. Normy prawa procesowego mają charakter wtórny do prawa materialnego. Wyróżniamy podział na prawo powszechnie obowiązujące, którego adresatem może być każdy podmiot oraz prawo wewnętrzne regulujące stosunki wewnętrzne.

Stosunek administracyjnoprawny (pojęcie). Gdy podmiot administracji występuje wobec innego podmiotu, np. wobec obywatela, gdy żąda od niego jakiegoś świadczenia bądź nakłada nań obowiązek albo na coś mu zezwala, to wtedy nawiązuje z tym podmiotem stosunek prawny. Stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami oparte są na normach prawa administracyjnego i dlatego te stosunki nazywa się stosunkami administracyjnoprawnymi. Cechą charakterystyczną tego stosunku, różniącą go od stosunku cywilnoprawnego, jest nierównorzędność pozycji podmiotów tego stosunku, możność decydowania o treści tego stosunku przez podmiot administrujący. Nierównorzędność podmiotów stosunku administracyjnoprawnego wynika stąd, iż prawo przyznaje jednemu z uczestników tego stosunku (organowi administracyjnemu) prawo orzekania, przesądzania o sprawie w sposób wiążący innych uczestników stosunku. W ten sposób organ administracyjny w pewnej mierze orzeka i „w swojej sprawie”. Ta sytuacja nie zachodzi w stosunku cywilnoprawnym. Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego leży zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej. Podmiotami stosunku administracyjnoprawnego są: 1)zawsze organ (podmiot) administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia i; 2)podmiot (osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna), do którego skierowany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się od organu administracji. Podmiotowość w sferze stosunków administracyjnoprawnych jest wynikiem regulacji normami prawa administracyjnego. Dlatego podmiotem stosunku administracyjnoprawnego może być np. stowarzyszenie, mimo iż nie jest osobą prawną. W sferze wewnętrznej pozycja poszczególnych uczestników stosunku administracyjnoprawnego może być różna, poczynając od wzajemnej podległości jednego uczestnika drugiemu aż do równorzędności podmiotów. Obowiązki i uprawnienia, będące treścią stosunku administracyjnoprawnego, mogą polegać na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. O tym, jakie mogą być nałożone i jakie uprawnienia mogą być przyznane, przesądzają przepisy prawa materialnego; nie może być tu dowolności. Obowiązki i uprawnienia mają charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby, wygasają z chwilą śmierci osoby obowiązanej lub uprawnionej. Ważnym wyjątkiem od tej reguły są podatki i roszczenia odszkodowawcze wobec państwa, które mogą przechodzić na następców prawnych.

Stosunek administracyjnoprawny (nawiązanie). Stosunki administracyjnoprawne mogą powstać tylko na podstawie ustawowej, najczęściej jednak sama ustawa nie wystarczy, gdyż konieczna jest konkretyzacja w drodze aktu administracyjnego bądź przez zawarcie umowy administracyjnej. Ogólnie można powiedzieć, że stosunek administarcyjnoprawny może być nawiązany: 1.z mocy samej ustawy- powstają prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego, uczestników ruchu drogowego, użytkowników urządzeń publicznych itd.; 2)na podstawie aktu administracyjnego (na podstawie decyzji)- można odroczyć obowiązek szkolny bądź też wyrazić zgodę na wcześniejsze przyjęcie dziecka do szkoły.;2a) na podstawie ugody administracyjnej- po jej zatwierdzeniu przez organ administracyjny- wywiera takie same skutki jak decyzja administracyjna; 3) na skutek działania faktycznego, np. gdy przez sam fakt dopuszczenia do korzystania z gminnego urządzenia publicznego powstaje stosunek prawny z uprawnieniami i obowiązkami gminy oraz osoby korzystającej

Stosunek administracyjnoprawny (rodzaje). 1. Stosunek administracyjnoprawny wywołujący skutki na podstawie norm prawa materialnego. 2. Stosunek administracyjnoprawny związany z postępowaniem administracyjnym. 3. Stosunek administracyjnoprawny związany z postępowaniem przed sądem administracyjnym. Proceduralny stosunek administracyjnoprawny, ma charakter stosunku czasowego, przejściowego. Podstawą prawną tego stosunku są normy proceduralne (przepisy o postępowaniu administracyjnym). Stosunek ten nawiązany zostaje z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego, a wygasa z momentem wydania ostatecznej decyzji administracyjnej. Proceduralny stosunek spornoadministracyjny. Podstawą prawną tego stosunku są przepisy prawa dopuszczające zaskarżanie aktów administracyjnych do sądu administracyjnego. Stosunek ten trwa od chwili zaskarżenia aktu administracyjnego do czasu wydania orzeczenia (wyroku, postanowienia) przez sąd. Dla stosunku spornoadministracyjnego charakterystyczna jest zrównanie pozycji podmiotów stosunku administracyjnoprawnego. Z innego punktu widzenia można wyróżnić stosunki administracyjnoprawne ad hoc i stosunki trwałe. 1. Ad hoc- odnoszą się do konkretnego, jednorazowego działania, jak np. okazanie dokumentu, dopuszczenie do przeprowadzenia kontroli obiektu budowlanego, czy zakładu pracy. 2. Trwałe- mają w praktyce większe znaczenie prawne. Mogą być związane z: -prawami osobistymi, jak np. z obowiązkiem szkolnym, obowiązkiem zasadniczej służby wojskowej bądź służby zastępczej, ze stosunkiem służbowym urzędnika itp.; -prawami majątkowymi, jak np. ze stałymi świadczeniami pomocy społecznej, obowiązkiem podatkowym itp.; -korzystaniem z zakładów użyteczności publicznej. Nie jest to podział ostry, gdyż taki nie jest możliwy. Dodać należy, że w związku ze sprawowaniem nadzoru występują, między organem nadzoru a podmiotem nadzorowanym, stosunki nadzoru, a w toku przymusowego wykonywania obowiązków administracyjnoprawnych- stosunki egzekucyjne, nawiązane między organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem.

Stosunek administracyjnoprawny (elementy). Zawiera 3 elementy: 1) przedmiotami są tylko te sprawy, które należą do kompetencji organów adm., których uregulowanie jest dopuszczalne w trybie nakazów i zakazów np. wydanie koncesji, odbycie służby wojskowej, poddanie się szczepieniom ochronnym; 2) podmiotami są: organy administracji upoważnione do żądania odpowiedniego zachowania się lub świadczenia oraz podmiot (osoba fizyczna lub prawna) do którego skierowany jest nakaz lub zakaz, który żąda określonego zachowania się od organu administracji. Organ adm. ma pozycję nadrzędną bo dysponuje władztwem adm.; 3) treścią stosunku adm. prawnego są uprawnienia i obowiązki polegające na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. O obowiązkach i uprawnieniach przesądzają przepisy prawa materialnego. Mają one charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby (wygasają z chwilą śmierci osoby uprawnionej). Wyjątkiem są podatki i roszczenia odszkodowawcze wobec państwa, które mogą przechodzić na następców prawnych.

Stosunek administracyjnoprawny a stosunek cywilnoprawny. Stosunek adm. prawny różni się od stosunku cywilnoprawnego tym, że adm. działa władczo i że może jednostronnie zadecydować o treści danego stosunku, charakteryzuje się nierównorzędnością pozycji stron (podmiotów), a w stosunkach cywilnoprawnych występuje równorzędność stron. Stosunek adm.-prawny może powstać wbrew woli stron, a stosunek cywilnoprawny tylko w skutek zgodnej woli stron. Innym kryterium jest- gdy wystąpi spór w stosunku adm.-prawnym, jest on rozstrzygany przez jednego z uczestników stosunku prawnego. Jedna ze stron jest sędzią we własnej sprawie, ta sytuacja nie zachodzi w stosunku cywilnoprawnym- trzeba odwołać się do sądu.

Źródła prawa administracyjnego (pojęcie). Źródłami poznania prawa są organy publikacyjne w których ogłaszane są akty normatywne, u nas są to dzienniki urzędowe, o których wydawaniu stanowi ustawa z 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych. Źródła prawa w znaczeniu materialnym to wszystko co pośrednio lub bezpośrednio wpływa na treść prawa (stosunki społeczne, gospodarcze, panująca ideologia, zwyczaje). W znaczeniu formalnym – akt kompetentnego organu państwowego wydany w odpowiedniej formie i trybie. W każdym państwie istnieje więcej niż jeden rodzaj źródeł prawa. Dlatego wyłania się problem hierarchii źródeł prawa i ich systematyzacji. Przez system źródeł prawa danego państwa rozumie się całokształt jego źródeł we wzajemnym powiązaniu. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są Konstytucja, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są na obszarze działania organów, które je ustanowiły akty prawa miejscowego.

Źródła prawa administracyjnego (podział). Źródła prawa administracyjnego możemy podzielić wg różnych kryteriów. Przyjmując jako kryterium podziału pozycję organu stanowiącego prawo wyróżniamy: a) źródła prawa stanowione przez centralne organy państwa- to organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat) oraz wykonawcze- Prezydent RP, RM, ministrowie; b) źródła prawa stanowione przez organy terenowe- to rządowe organy administracji ogólnej oraz organy samorządu terytorialnego. Z innego punktu widzenia źródła prawa można podzielić na: źródła prawa powszechnie obowiązującego (Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia). Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczyć trzeba akty zawierające generalne i abstrakcyjne normy, które tworzą zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych; b) źródła prawa wewnętrznego (uchwały RM oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów), źródła prawa wewnętrznego regulują stosunki wewnątrz aparatu adm. publicznej.

Konstytucja jako źródło prawa administracyjnego. Według art.8 Konstytucji Konstytucja jest najwyższym prawem RP, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Konstytucja jako źródło prawa powszechnie obowiązującego wiąże wszystkie organy władzy publicznej i wszystkich obywateli, a więc również organy administracji publicznej oraz inne podmioty administracji. Normy Konstytucji mają nadrzędne znaczenie zarówno dla kształtowania ustroju adm. publicznej jak i działalności adm., podstaw prawnych jej funkcjonowania oraz kontroli jej działań. Konstytucja określa, że ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, sądowniczej i wykonawczej. Istotne znaczenie dla prawa adm. mają przepisy Konstytucji RP zawarte w rozdziałach: -Ustrój państwa, -Wolność, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, -Źródła prawa, -Rada Ministrów i administracja rządowa, -Samorząd terytorialny oraz –Organy ochrony państwowej i ochrony prawa. Konstytucja stanowi, że RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Konstytucja określa kompetencje Prezydenta RP, RM, Prezesa RM oraz ustala pozycję ministrów i innych członków rządu, wojewodów i samorządu terytorialnego; przesądza o istnieniu samorządu terytorialnego. Konstytucja stanowi iż podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina ,a inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. W drodze ustawy mogą być tworzone samorządy zawodowe.

Ustawy- rola w procesie administrowania. Ustawa zajmuje szczególne miejsce w procesie administrowania. Art.7 Konstytucji mówi, że „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”. Adm. publiczna może legalnie działać, gdy działanie jej znajduje podstawy i w obowiązujących ustawach. Dla adm. wynikają dwie ważne zasady: 1) zasada nadrzędności ustaw w systemie prawa, zgodnie z którą wszystkie inne źródła prawa muszą być zgodne z ustawami oraz materialnie powinny służyć ich wykonywaniu; 2) zasada wyłączności ustaw (wyłącznej materii ustawowej), zgodnie z którą najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być rozstrzygane w drodze ustawowej. Realizacji tych podstawowych zasad służy teoria stopniowej budowy prawa. Cała budowa prawa jest budową stopniową. Na czele znajduje się Konstytucja, która normuje prawne warunki tworzenia ustaw i innych aktów prawnych. Konstytucję należy traktować jako akt nadrzędny. Ustawy wykonywane są przez rozporządzenia, decyzje, wyroki i umowy. Rozporządzenia i statuty mają charakter dwoisty- są zarówno aktami wykonawczymi jak i normotwórczymi. Hierarchiczna budowa porządku prawnego zakłada że akt niższej rangi nie może być sprzeczny z aktem wyższej rangi. Badaniem konstytucyjności ustaw oraz zgodności aktów niższej rangi z aktami wyższej oraz z ustawą zajmują się sądy konstytucyjne (u nas TK).

Umowy międzynarodowe jako źródła prawa administracyjnego. Konstytucja od 1997r. reguluje zagadnienie norm prawa międzynarodowego w polskim prawie wewnętrznym i administracyjnym. Ratyfikowane umowy międzynarodowe zaliczane są do źródeł prawa powszechnie obowiązującego, a po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego (wewnętrznego) porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależniona od wydania ustawy. Tylko umowy ratyfikowane są źródłami prawa powszechnie obowiązującego i częścią krajowego porządku prawnego. Ratyfikacja umów należy do Prezydenta RP. Niektóre umowy wymagają zgody wyrażonej w ustawie, np. umowy międzynarodowe dotyczące pokoju, sojuszy układów politycznych i wojskowych, wolności, prawa lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, członkostwa RP w organizacji międzynarodowej, znacznego obciążenia finansowego państwa. Umowa ratyfikowana za zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Istnieją umowy zatwierdzane przez RM i umowy resortowe, które nie wymagają ratyfikacji. Konstytucja dopuszcza przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Nastąpić to może na podstawie umowy międzynarodowej, której ratyfikacja wymaga szczególnego trybu. Umowy ratyfikowane przed wejściem Konstytucji z 1997r. uznaje się za umowy ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.

Akty normatywne z mocą ustawy. Obecnie Konstytucja z 1997r. przewiduje wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy tylko w stanie nadzwyczajnym, tj. w czasie stanu wojennego. Jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie Prezydent RP na wniosek RM wydaje rozporządzenie z mocą ustawy. Mogą one dotyczyć zasad działania organów władzy publicznej, ograniczenia wolności, praw człowieka i obywatela oraz podstaw, zakresu i trybu wyrównywania strat majątkowych wynikających z tych ograniczeń. Ograniczenia te muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia. Rozporządzenia z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta RP podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. Rozporządzenia te mają charakter powszechnie obowiązującego prawa.

Rozporządzenia (pojęcie, charakter prawny i funkcje). Rozporządzenia są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenie jest źródłem prawa oraz formą działania adm. W hierarchii źródeł prawa zajmują pozycje niższą niż ustawa, chociaż też zawierają normy prawne powszechnie obowiązujące. Upoważnienie dla władzy wykonawczej ma na celu, odciążenie ustawodawcy parlamentarnego. Rozporządzenie nie może zastępować ustawy, lecz ją odciążać od szczegółów technicznych, uregulowań zmiennych w czasie. Rozsądne zastosowanie instytucji rozporządzeń nie prowadzi do utraty władzy przez parlament lecz przez jego odciążenie pozwala mu poświęcić więcej uwagi na rozstrzygnięcia o większej wadze politycznej. Na jedną ustawę przypada średnio ponad 7 rozporządzeń.

Rozporządzenia (podmioty uprawnione do wydawania). Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, są to: Prezydent, RM, Prezes RM, ministrowie kierujący działami administracji rządowej, KRRiT, przewodniczący Komitetów: Badań Naukowych i Integracji Europejskiej, wojewodowie.

Rozporządzenia (podstawa prawna wydawania). Rozporządzenia są wydawane na podstawie upoważnienia szczegółowego zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ upoważniony do wydawania rozporządzeń nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi. Wyróżniamy upoważnienia obligatoryjne i fakultatywne do wydawania rozporządzeń. Upoważnienia obligatoryjne stosuje się gdy organ upoważniony ma być zobowiązany do wydania- bez rozporządzenia nie byłoby możliwe wykonanie ustawy. Upoważnienie fakultatywne można zastosować gdy podmiotowi upoważnionemu zapewnia się swobodę korzystania z upoważnienia do wydawania rozporządzeń. można udzielić upoważnienia do wydawania rozporządzeń przez dwa lub więcej organów. Ustawa upoważniająca może przewidywać przy wydawaniu rozporządzeń współdziałanie innych podmiotów, polegające na udzieleniu zgody bądź zajęciu negatywnego stanowiska.

Rozporządzenia (materia normowana). Rozporządzenie jest źródłem prawa będącym jednocześnie formą działania adm. Im niższa jest pozycja organu stanowiącego ten akt w systemie organów adm., tym bardziej bezpośrednio służy on wykonywaniu zadań adm. Rozporządzenie jest przydatne wówczas, gdy adm. w celu wykonania ustawy musi lub może regulować nie tylko indywidualne sprawy, ale znaczną liczbę równorzędnych przypadków. Rozporządzenia jest właściwa formą stanowienia prawa powszechnie obowiązującego. Obecnie instytucja rozporządzenia z mocą ustawy może pojawić się tylko w stanie nadzwyczajnym, tj. w czasie stanu wojennego. Rozporządzenia te mogą dotyczyć zasad działania organów władzy publicznej, ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela oraz podstaw, zakresu i trybu wyrównywania strat majątkowych wynikających z tych ograniczeń.

Rozporządzenia (przygotowanie i publikacja). Rozporządzenia przygotowują te organy, które są upoważnione do ich wydawania. Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest jego ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. W tekście ogłaszanego aktu należy podać podstawę prawną jego wydania, tj. należy powołać się na upoważnienie ustawowe. Jest to niezbędny element rozporządzenia, bez którego ogłoszenie i wejście w życie rozporządzenia nie jest możliwe. Rozporządzenie wchodzi w życie 14 dni po jego ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw o ile samo nie określa innej daty wejścia w życie.

Rozporządzenia (utrata mocy obowiązującej). Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia nie nasuwa żadnych wątpliwości jeżeli rozporządzenia zostało wydane na czas określony lub w wyraźny sposób zostanie uchylone. Rozporządzenie traci moc obowiązującą, gdy przestaje obowiązywać ustawa zawierająca upoważnienie do jego wydania. Nowa ustawa może przewidywać, że „stare” dotychczasowe przepisy wykonawcze pozostają nadal w mocy tak długo dopóki nie zostaną wydane rozporządzenia do nowej ustawy albo do określonej daty, bądź przez pewien czas, np. przez okres 6 miesięcy od daty wejścia w życie nowej ustawy.

Rozporządzenia (kontrola legalności). Rozporządzenia poddawane są kontroli wewnątrzadministracyjnej i sądowej. Kontrole wewnątrzadministracyjną sprawuje RM, która na wniosek Prezesa RM może uchylić rozporządzenie ministra. Chodzi o kontrole legalności i celowości rozporządzeń. Kontrola wewnątrzadministracyjna dotyczy rozporządzeń stanowionych przez niektóre organy. Natomiast wszystkie rozporządzenia mogą być poddane kontroli abstrakcyjnej TK, który orzeka m.in. w sprawach zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe, a więc rozporządzeń z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami. Orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Orzeczenia Trybunału w sprawach rozporządzeń ogłaszane są w Dzienniku Ustaw RP. Uruchomienie kontroli TK w stosunku do rozporządzeń może nastąpić przez wniesienie skargi konstytucyjnej. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do TK w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na którego podstawie są lub inny organ adm. publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach, albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.

Rozporządzenia Prezydenta RP o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego. Stan wojenny może wprowadzić Prezydent RP na wniosek RM w razie zagrożenia zewnętrznego państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP, lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Może go wprowadzić na części lub na całym terytorium RP, może też ogłosić częściową lub powszechną mobilizację. Ponadto w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent może na wniosek RM wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni stan wyjątkowy na części lub całym terytorium RP. Może także za zgoda Sejmu przedłużyć trwanie stanu wyjątkowego jeden raz i na okres nie przekraczający 60 dni. Nowa Konstytucja wprowadza trzy ważne ograniczenia dotyczące okresów trwania stanów nadzwyczajnych: 1) Prezydent ma konstytucyjny zakaz skrócenia kadencji Sejmu w tym czasie i w czasie 90 dni po jego zakończeniu, 2) nie może być w tym czasie przeprowadzone referendum ogólnokrajowe, 3) nie mogą być w tym czasie przeprowadzone wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego Prezydent RP przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia. Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent na wniosek RM wydaje rozporządzenia z mocą ustawy. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez sejm na najbliższym posiedzeniu, mają one także charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Organem doradczym Prezydenta w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego.

Rozporządzenia (cechy). --Rozporządzenie jest zawsze aktem normatywnym, ogólnym, źródłem prawa powszechnie obowiązującego. -Rozporządzenia wydawane są na podstawie szczegółowych upoważnień ustawowych. -Upoważnienie do wydawania rozporządzenia może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny. -Rozporządzenie może być wydane tylko wówczas, gdy ustawa upoważnia do regulacji danej materii w drodze rozporządzenia. -Rozporządzenie musi pozostać w granicach udzielonego upoważnienia ustawowego. Treść i cel rozporządzenia są zdeterminowane przez cel ustawy, którą rozporządzenie ma wykonać. -Rozporządzenie nie może być sprzeczne z Konstytucją i aktami ustawodawczymi. -Rozporządzenie musi powoływać się na upoważnienie ustawowe. -Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest jego ogłoszenie w sposób prawem przewidziany. Rozporządzenia centralnych organów państwowych podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP.

Uchwały organów centralnych. Należą do aktów normatywnych mających charakter wewnętrzny i obowiązujący tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu dany akt prawny. Ze względu na ich wewnętrzny charakter nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych i innych podmiotów. Wydawane są one przez organy kolegialne gdyż uchwałę mogą podjąć organy kolegialne a nie monokratyczne. Uchwałami organów centralnych są uchwały RM i są one ogłaszane w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”. Kwestia wydawania uchwał przez RM jest uregulowana w przepisach konstytucyjnych i mogą mieć one charakter uchwał, wewnętrznych aktów normatywnych jak również aktów indywidualnych, rozstrzygających kwestie określonej sprawy i określonego adresata. Uchwała jest formą wydanego aktu prawnego a nie jego budowy. Rada Polityki Pieniężnej i Zarząd NBP podejmują uchwały.

Zarządzenia organów centralnych. Akty normatywne są wydawane zarówno przez centralne konstytucyjne organy państwa, jak i inne organy państwowe nie wymienione w Konstytucji. Akty normatywne mogą regulować tylko stosunki między organami a podległymi im jednostkami oraz stosunki między przełożonymi a podwładnymi, pod warunkiem, że nie naruszają przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Uchwały podejmują rady kolegialne zaś zarządzenia wydają organy monokratyczne. Do organów wydających zarządzenia należy:1) Prezydent RP-...