Mobbing ksiazka.pdf

Mobbing w środowisku pracy.

Charakterystyka zjawiska,

jego konsekwencje, aspekty prawne

i sposoby przeciwdziałania

Łódź 2005

Zakład Psychologii Pracy

autorzy:

dr Dorota Merecz

mgr Agnieszka Mościcka

mgr Marcin Drabek

SPIS TREŚCI

WSTĘP

MOBBING – SPECYFICZNY RODZAJ PRZEMOCY

MOBBING A BULLYING

DEFINICJE MOBBINGU

ZACHOWANIA WCHODZĄCE W ZAKRES MOBBINGU

KONSEKWENCJE DOŚWIADCZANIA MOBBINGU

SKALA NARAŻENIA NA MOBBING NA ŚWIECIE

SKALA NARAŻENIA NA MOBBING W POLSCE

CZYNNIKI INDYWIDUALNE I ORGANIZACYJNE SPRZYJAJĄCE

NARAŻENIU NA MOBBING

MOBBING W MIEJSCU PRACY – ASPEKTY PRAWNE

PROGRAMY PREWENCJI PRZEMOCY W MIEJSCU PRACY

PIŚMIENNICTWO

WSTĘP

Mobbing to usystematyzowana forma przemocy psychicznej stosowana wobec

ofiary przez osoby współpracujące z nią – jej kolegów, przełożonych lub podwładnych.

Zjawisko to odnosi się do jakości relacji interpersonalnych w miejscu pracy, oraz ich wpływu

na funkcjonowanie pracowników i instytucji, w której są zatrudnieni.

Od wielu lat w naukach zajmujących się zdrowiem i bezpieczeństwem zatrudnionych analizuje

się występowanie i nasilenie tzw. psychospołecznych stresorów w miejscu pracy oraz ich wpływ na

zdrowie i efektywność zawodową pracowników. Jednym z silniejszych stresorów, zaliczanych do tej

grupy, jest narażenie na przemoc podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Do lat 80-tych,

w aspekcie przemocy koncentrowano się głównie na narażeniu pracowników na przemoc fizyczną ,

jako, że jej przejawy oraz skutki są wyraźnie obserwowalne i mierzalne oraz stosunkowo łatwo dające

się objąć formalnymi procedurami. Zauważono jednak, że o ile przemoc fizyczna wobec pracowników

jest zjawiskiem dość łatwym do wykrycia i otwarcie poddającym się obserwacji i kontroli, o tyle

istnieje inny rodzaj przemocy, którego konsekwencje są nie mniej poważne zaś przejawy

znacznie trudniejsze do uchwycenia. Po raz pierwszy na to zjawisko zwrócił uwagę szwedzki

badacz Heinz Leymann, i zapożyczając termin z nauk etiologicznych (wprowadzony przez Konrada

Lorenza) określił je mianem „mobbingu” . Zachowania mobbingowe w świecie zwierząt oznaczają

dręczenie jednego osobnika przez zorganizowaną grupę innych. Przenosząc tę obserwację na świat

relacji międzyludzkich w miejscu pracy, Leyman określił mobbingiem działania o charakterze

przemocy psychicznej, polegające na długotrwałym i usystematyzowanym nękaniu,

dręczeniu i/lub terroryzowaniu ofiar/ofiary w miejscu pracy przez osoby będące wobec

nich w stosunku nadrzędności lub przez grupę osób (np. współpracowników) (Leymann,

1996, 2001).

Mobbing stanowi stosunkowo nową płaszczyznę zainteresowania w nauce i praktyce

dotyczącej funkcjonowania człowieka w miejscu pracy, w związku z czym istnieje wokół niego wiele

niejasności.

Niniejsze opracowanie służy przybliżeniu tego zjawiska i udzieleniu odpowiedzi na podstawowe

pytania na jego temat.

Zawiera informacje wpisujące mobbing w szerszy kontekst przemocy w miejscu pracy ,

przegląd najważniejszych definicji tego zjawiska, charakterystykę zachowań wchodzących w jego

zakres i opis konsekwencji ponoszonych przez ofiary i przedsiębiorstwo. Przedstawia również

wyniki badań prowadzonych nad mobbingiem w Polsce i na świecie, oraz aktualne rozwiązania

prawne . Zawiera także wstępne wskazówki dotyczące przeciwdziałania przemocy i mobbingowi

w miejscu pracy oraz minimalizowania ryzyka i konsekwencji z nimi związanych.

MOBBING – SPECYFICZNY RODZAJ PRZEMOCY

Przemoc w miejscu pracy jest określana przez Komisję Europejską, jako "wszystkie te

sytuacje w których pracownik jest obrażany, zastraszany lub atakowany

w okolicznościach związanych z pracą i stanowi to wprost lub pośrednio zagrożenie jego

bezpieczeństwa, dobrego samopoczucia i zdrowia" (Wynne i wsp., 1995).

W tej definicji wyraźnie podkreśla się, że w zakres przemocy w miejscu pracy wliczane są nie

tylko działania sprawców polegające na naruszaniu nietykalności cielesnej, ale również te ich działania,

które godzą w integralność psychiczną ofiary (obrażanie, zastraszanie).

Wśród aktów przemocy psychicznej na szczegółowych listach zachowań agresywnych,

tworzonych przez największe organizacje zajmujące się min. ochroną zdrowia pracowników

(International Labour Organization, British Health and Safety Executive, NIOSH, OSHA, Australian

Institute of Criminology) wymieniane są np.:

- pogróżki, zastraszanie

- obrażanie słowne (obraźliwe uwagi, używanie wulgaryzmów, przezywanie, szydzenie )

- wrogie zachowanie (krzyki, wrzaski, wygrażanie pięścią, plucie)

- agresję fizyczną wobec przedmiotów i obiektów należących do ofiary (uderzanie w biurko,

rzucanie przedmiotami, trzaskanie drzwiami)

- wandalizm i niszczenie własności pracownika lub firmy

- obraźliwe i prowokujące gesty

- stwarzanie i rozpowszechnianie plotek oraz nieprawdziwych informacji

- bojkotowanie i ignorowanie obecności (powolne wykluczanie ze społeczności)

- ostentacyjną ciszę w obecności ofiary

- ukrywanie istotnych informacji

- bierną agresję (groźna postawa ciała, wrogie spojrzenie)

(Chappell, Di Martino, 1999; Perrone, 1999).

Są to jednak tylko poszczególne zachowania, a zauważono, że w wielu przypadkach wobec ofiar

prezentowany jest cały szereg takich zachowań oraz, że stanowią one zazwyczaj ciąg zdarzeń, nie zaś

jedynie jednorazowy akt.

Ta obserwacja skłoniła badaczy do przyjrzenia się temu zjawisku i doprowadziła do stworzenia

nowego pojęcia, które odnosi się równocześnie do szerokiego spektrum zachowań agresora jak

i czasu ich trwania . Jak już wspomniano wcześniej zjawisko to nazwano mobbingiem i w ten

właśnie sposób określa się usystematyzowaną formę przemocy psychicznej, której

sprawcami są koledzy, przełożeni lub podwładni ofiary.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: