przegld-morski-nr-12008.pdf

przegląd

ISSN 1897-8436

2007”

str. 11

ŚRODOWISKO STREFY LITORALNEJ A DZIAŁANIA PRZECIWMINOWE str. 14

BIAŁY SZKWAŁ str. 20 | 70 LAT SŁUŻBY ORP „BŁYSKAWICA” str. 48

morski

MIESIĘCZNIK | STYCZEŃ 2008 | NR 1 (007)

przegląd

ĆWICZENIA

„NOBLE MARINER

POLITYKA I GOSPODARKA MORSKA str. | 4

ZABEZPIECZENIE DZIAŁAŃ

Finlandia

Helsinki

Biały szkwał

Turku

Helsinki

Biały szkwał, który 21 sierpnia 2007 r. przeszedł

nad mazurskimi jeziorami: Mikołajskim,

Śniardwy, Tałty i Łabap, spowodował śmierć wielu

osób oraz uszkodzenie

i zatopienie licznych

jednostek pływających.

Tallinn

str. | 20

Rosja

Estonia

Państwa nadbrzeżne leżące na

planowanej trasie gazociągu

mogą tylko opóźnić jego budowę,

ale nie mogą jej zapobiec.

TECHNIKA I UZBROJENIE str. | 24

Tureckie fregaty rakietowe

typu MEKO 200TN

TECHNIKA I UZBROJENIE

HISTORIA MORSKA str. | 48

str. | 37

W listopadzie 2007 r.

minęła 70. rocznica

wprowadzenia do służby

ORP „Błyskawica” –

jednego z najsłynniejszych

niszczycieli Marynarki

Wojennej RP.

Zjawisko superkawitacji i jego

wykorzystanie w działaniach na morzu

Zjawisko kawitacji jest związane z ruchem

ciał stałych w cieczach – wokół powierzchni

ciała tworzą się warstwy laminarne wody

o różnych prędkościach.

70 lat służby

ORP „Błyskawica”

Finlandia

Tallinn

TECHNIKA I UZBROJENIE

str. | 37

Zjawisko superkawitacji i jego

¢ polityka i gospodarka morska

Gazociąg północny w korytarzu Zatoki Fińskiej,

kmdr por. dr Dariusz R. Bugajski .........................................................4

Dostrzegać zagrożenie, mgr Joanna Jedel ........................................8

¢ morska sztuka wojenna

Ćwiczenia „Noble Mariner 2007”,

kmdr por. Andrzej Kochalski, kmdr por. Krzysztof Łomnicki ..........11

¢ zabezpieczenie działań

Środowisko strefy litoralnej a działania przeciwminowe,

kmdr ppor. Dariusz Kozłowski ..........................................................14

Biały szkwał, kmdr por. dr Dariusz Grabiec ....................................20

¢ technika i uzbrojenie

Tureckie fregaty rakietowe typu MEKO 200TN,

mgr inż. Andrzej Nitka .......................................................................24

przegląd

morski

STYCZEŃ 2008 | NR 1 (007)

Szanowni Czytelnicy!

Z przyjemnością

informuję Państwa,

że nasz miesięcznik

zwiększył objętość.

Od bieżącego

numeru liczy

64 strony.

Przybliżamy w nim czytelnikom zagadnie-

nie dotyczące budowy gazociągu północ-

nego i uwarunkowań zawartych w prawie

międzynarodowym dotyczącym upraw-

nień państwa nadbrzeżnego w tym zakre-

sie. Magister Joanna Jedel rozważa wpływ

ataków terrorystycznych na morskie centra

logistyczne ze szczególnym uwzględnie-

niem portu w Gdańsku. Ocenę ćwiczeń Sił

Odpowiedzi NATO, które odbyły się w ubie-

głym roku na Bałtyku, przedstawiają ich

uczestnicy. Bardzo pouczający jest mate-

riał dotyczący pomocy udzielonej przez

specjalistów z MW w trakcie akcji poszuki-

wawczej ofiar białego szkwału na mazur-

skich jeziorach. Inne zagadnienia, którymi

zajmujemy się na łamach styczniowego

numeru „Przeglądu Morskiego”, to zalety

zastosowania min morskich w obronie

przeciwdesantowej wybrzeża oraz wpływ

środowiska morskiego na prowadzenie

działań przeciwminowych.

Rozwojowi sił morskich w innych pań-

stwach poświęcone są dwa materiały.

Jeden z nich dotyczy tureckich fregat rakie-

towych, historii ich powstania oraz kolej-

nym typom, opartym na koncepcji MEKO.

Obszerny materiał dotyczy 70 lat służby

jednego z najsłynniejszych niszczycieli

MWRP – ORP „Błyskawica”. Państwa

uwadze polecamy również pozostałe,

równie ciekawe materiały podejmujące

tematykę morską.

Życzę przyjemnej lektury

AKTUALNOŚCI ...................................................................................33

Blaski i cienie superkawitacji, kmdr por. dr Krzysztof Jurek .........37

¢ siły morskie innych państw

Z życia flot, kmdr por. Maciej Nałęcz ...............................................46

¢ historia morska

70 lat służby ORP „Błyskawica”,

kmdr por. dr Sławomir Kudela .........................................................48

¢ konferencje, sympozja naukowe

XVII Międzynarodowa Konferencja Hydrograficzna,

kmdr Henryk Nitner ...........................................................................61

Zespół redakcyjny

Dyrektor Redakcji Wojskowej

redaktor naczelny: Artur Bartkiewicz

tel.: CA MON 845-365, 845-685; faks: 845-503

Zastępca dyrektora: ppłk Lech Mleczko

tel.: CA MON 845-685,

e-mail: lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl

Redaktor prowadzący:

kmdr ppor. dr Mariusz Konarski

tel.: CA MON 266-207; 262-413,

e-mail: bandera@mw.mil.pl

Redaktor merytoryczny: Paulina Glińska,

dr Jan Brzozowski tel.: CA MON 845-186

Skład i łamanie: Monika Klekociuk

Opracowanie stylistyczne: Renata Gromska,

Katarzyna Kocoń, Aleksandra Ogłoza,

Teresa Wieszczeczyńska

Kolportaż i reklamacje: Bellona SA

(0-22) 457-04-37, 687-90-41, CA MON 879-041

Informacje o kolportażu: Elżbieta Toczek

tel.: CA MON 840 400, (022) 684 04 00

Reklama: reklama@redakcjawojskowa.pl

Zdjęcie na okładce: Marian Kluczyński

Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio

Druk: Drukuj Tanio.com

ul. Ludźmierska 29, 34-400 Nowy Targ

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,

022 6845685, www.zolnierz-polski.pl, e-mail: sekretariat@redakcjawojskowa.pl,

kmdr ppor. dr

Mariusz Konarski

redaktor prowadzący

2008/01

przegląd morski

POLITYKA I GOSPODARKA MORSKA dylematy

Gazociąg północny

w korytarzu Zatoki Fińskiej

Państwa nadbrzeżne leżące na planowanej trasie gazociągu

mogą tylko opóźnić jego budowę,

ale nie mogą jej zapobiec.

Z godnie z wariantem trasy 1 prefero-

wanym przez rosyjsko-niemieckie

konsorcjum Nord Stream rurociąg

gazowy będzie przebiegał na odcin-

ku 1208 km przez rosyjską, fińską, szwedzką,

duńską (na północ od Bornholmu 2 ) i niemiec-

ką wyłączną strefę ekonomiczną.

Uwarunkowania prawne

Uprawnienia państwa nadbrzeżnego w tej

strefie są ściśle określone przez prawo mię-

dzynarodowe (konwencję o prawie morza

z 1982 r.). Obejmują one między innymi wy-

łączne prawo do badania, eksploatowania

i ochrony zasobów naturalnych (żywych i nie-

ożywionych) wód morskich wraz z ich pod-

ziemiem, wyłączne prawo do ochrony i za-

chowania środowiska oraz prawo do budowy

sztucznych wysp, konstrukcji i instalacji.

W pozostałych kwestiach wyłączna strefa

ekonomiczna stanowi obszar międzynarodo-

wy, w którym są zapewnione wolności ko-

munikacyjne, w tym wolność żeglugi i prze-

lotu oraz układania kabli i rurociągów. Pań-

stwo, do którego należy strefa, nie może sku-

tecznie sprzeciwić się budowie rurociągu,

wykorzystując instrumenty prawne. Jednak

może utrudnić budowę, przedłużając konsul-

tacje w sprawie ochrony środowiska i prze-

biegu rurociągu. Może wskazać na obniże-

nie bezpieczeństwa ekologicznego nie tylko

z powodu potencjalnych szkód ekologicznych

przy układaniu rurociągu w rejonach szcze-

gólnie wrażliwych przyrodniczo, ale także na

skutek groźby uwolnienia podczas budowy

gazociągu trujących środków bojowych zale-

gających w różnych częściach dna morskie-

go po II wojnie światowej. Może wskazać tak-

że ryzyko mniej prawdopodobnych zagrożeń,

np. awarii rurociągu lub akcji terrorystycznej

w niego wymierzonej.

konwencją o prawie morza z 1982 r. każde

państwo ma prawo do układania i konserwowania

podmorskich kabli i rurociągów na szelfie konty-

nentalnym. W przypadku Morza Bałtyckiego grani-

ce szelfu są tożsame z granicami wyłącznych stref

ekonomicznych.

Państwo nadbrzeżne nie może utrudniać bu-

dowy systemów przesyłowych na swoim szel-

fie. Według konwencji zgody państwa nad-

brzeżnego wymaga jedynie szczegółowy prze-

bieg trasy rurociągu. Inwestor powinien także

1 Problem korytarza Zatoki Fińskiej i inne kwestie związane

z projektem budowy gazociągu omówiono w publikacji

D. R. Bugajskiego: Gazociąg północny w świetle prawa morza

i polityki bałtyckiej. „Stosunki Międzynarodowe – International

Relations” 2007, t. 36.

2 Pierwotnie trasa gazociągu miała przebiegać na południe od

wyspy. Kiedy okazało się, że w tym obszarze o powierzchni

3503 km 2 nakładają się roszczenia Danii i Polski do wyłącznej

strefy ekonomicznej, zdecydowano się zmienić trasę rurociągu

(sierpień 2007) tak, by uniknąć możliwości prawnego oddziały-

wania przez Polskę na tę inwestycję.

przegląd morski

2008/01

Uprawnienia

Z godnie z ratyfikowaną przez państwa bałtyckie

uwzględnić istniejące już kable i rurociągi oraz

wszelkie kwestie z nimi związane.

Jeśli za punkt wyjścia przyjąć status wyłącz-

nej strefy ekonomicznej i szelfu kontynental-

nego, to państwo nadbrzeżne nie ma możliwo-

ści skutecznego oddziaływania na inwestycję.

Takie było podstawowe założenie konsorcjum

Nord Stream przy planowaniu trasy.

nostek Gwatemali wyjścia na Morze Kara-

ibskie. Istnieje przecież prawo nieszkodli-

wego przepływu, a poza tym Gwatemala ma

szeroki dostęp do Oceanu Spokojnego z dru-

giej strony kontynentu.

Z takich samych powodów ze swoich rosz-

czeń w Zatoce Fińskiej zrezygnowały Finlan-

dia i Estonia. Zachowały korytarz morza peł-

nego ( high seas corridor ) zapewniający nie-

zakłóconą żeglugę statków morskich i po-

wietrznych do i z rosyjskiego Sankt Peters-

burga. Umowa między obu rządami została

zawarta z inicjatywy Estonii w formie wy-

miany not z 6 kwietnia 1993 r. i 4 maja 1994 r.

(weszła w życie 30 lipca 1995 r.). Finowie

i Estończycy, sąsiedzi przez zatokę, przewi-

dzieli jednak możliwość jednostronnego roz-

szerzenia morza terytorialnego. Zastrzegli

tylko, że taka decyzja będzie wymagała

uprzedzenia kontrahenta z wyprzedzeniem

co najmniej 12 miesięcy.

Postanowienia tej umowy zostały potwier-

dzone w dwustronnym porozumieniu o roz-

graniczeniu obszarów morskich w Zatoce

Fińskiej i w północnej części Morza Bałtyc-

kiego z 18 października 1996 r. Znalazły

także wyraz we wcześniejszej fińskiej usta-

wie o delimitacji wód terytorialnych (mor-

skich wód wewnętrznych i morza terytorial-

nego) z 18 sierpnia 1956 r., zmienionej

przez ustawę z 1995 r. Również w estońskiej

ustawie o granicach obszarów morskich

z 10 marca 1993 r. przewidziano wyjątki,

uzasadnione zobowiązaniami wynikający-

mi z umów dwu- i wielostronnych, od przy-

jętej jako zasada 12-milowej szerokości mo-

rza terytorialnego.

W najwęższym miejscu zatoki odległość

między fińską latarnią Porkkala, położoną

w grupie szkierów, a estońską wyspą Naissaar

wynosi tylko 17,5 mili morskiej, a utrzymany

przez oba państwa pas wód międzynarodo-

NOTATKA

Państwo nadbrzeżne , w którego strefie jest budowany ru-

rociąg, nie jest państwem tranzytowym. Zatem nie jest

uprawnione do pobierania opłat tranzytowych. Jak twierdzą

przedstawiciele konsorcjum, brak tych opłat kompensuje

większe koszty budowy gazociągu podmorskiego.

Aby wyjść na szerokie wody właściwego

Bałtyku, gazociąg musi przejść przez wąski

korytarz Zatoki Fińskiej, której brzegi nale-

żą do Finlandii i Estonii. W najwęższym

miejscu zatoka ma szerokość zaledwie kil-

kunastu mil, a dopuszczalna przez prawo

międzynarodowe maksymalna szerokość

morza terytorialnego państwa może wynieść

12 mil morskich. Geograficzne ukształtowa-

nie zatoki i jej podział polityczny umożli-

wiają więc zamknięcie terytorialne jej wód

przez oba państwa. Mogą one ustanowić

wspólną morską granicę, przesuwając za-

sięg morza terytorialnego do linii środkowej

i likwidując tym samym istniejący pas wód

międzynarodowych (wyłącznej strefy eko-

nomicznej). Będzie to zgodne z prawem

międzynarodowym i prawem przysługują-

cym obu państwom na mocy konwencji

o prawie morza z 1982 roku.

Korytarze morza pełnego

Można znaleźć wiele przykładów po-

wstrzymywania państw w celu zapewnienia

wolności komunikacyjnych całej społeczno-

ści międzynarodowej bądź pojedynczego

państwa. Warto wspomnieć o zatoce Ama-

tique. Belize, mające generalnie 12-milowe

morze terytorialne, wyjątkowo przyjęło

u wyjścia tej zatoki 3-milową szerokość mo-

rza terytorialnego. W ten sposób zachowa-

no niezakłócone przejście dla Gwatemali.

Postąpiono tak, mimo że poszerzenie morza

terytorialnego Belize nie pozbawiłoby jed-

NOTATKA

Rozszerzenie przez Finlandię i Estonię morza terytorial-

nego do linii środkowej na Zatoce Fińskiej spowodowałoby,

że Sankt Petersburg i nowy rosyjski port naftowy Primorsk

znalazłyby się w sytuacji porównywalnej do sytuacji polskie-

go Elbląga.

2008/01

przegląd morski

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: