ZABAWY AKTYWIZUJĄCE PRACĘ UCZNIA
Związek zabawy z twórczością jest coraz wyraźniej dostrzegany i doceniany. Włącza się ją do procesu edukacji na wszystkich szczeblach. Zabawowy stosunek do twórczego wysiłku pozwala dziecku przyjąć treści niezwykłe i pozornie niemożliwe. Oznacza to również głębokie i całkowite pogrążenie się w aktywności, która jest wykonywana płynnie, bez przeszkód i wysiłku.
Twórcze aspekty zabawy dziecka zawierają się w tym, że:
• Nie tracąc poczucia realności świata, tworzy ono własny świat fikcji;
•Doświadczenia w działaniach na niby łączą się w nowe układy;
•Wykonywanie czynności — mimo reguł i przyjętej konwencji— pozostawia spory margines dla wyobraźni;
•Posługiwanie się przedmiotami zastępczymi opiera się na umowności i na dawaniu im nowych znaczeń;
•Przeżywanie własnej aktywności i przedmiotowości ma walor twórczy w dwojakim sensie działaniowym i autokreacyjnym.
Zabawa nie wymaga żadnych zewnętrznych nagród, ani dodatkowych— poza samą sobą — uzasadnień, wobec czego twórczość wykonywana jako bawienie się pojęciami i ideałami jest automatycznie aktywnością motywowaną wewnętrznie. Ten rodzaj motywacji jest w twórczości najbardziej pożądany.
„WYMIEŃ RZECZOWNIKI”
Uczeń mówi alfabet, drugie zaś dziecko w dowolnym momencie mówi stop, wszyscy zapisują rzeczownik na tę literę, na której został zatrzymany alfabet.
„ZŁOŚCI MNIE”
Każde dziecko wypisuje na kartce papieru litery swego imienia, jedna pod drugą i szuka do niej dowolnego wyrazu, nazwy zdarzenia.
„NIEDOKOŃCZONE ZDANIE”
Jestem smutna, gdy ………………………
Jestem wesoła, gdy………………………
„GAZETOWE BUZIE”
Powycinane buzie z gazety, które mają różny wyraz twarzy.
Próbujemy:
•Porównywać uczucia
•Odgadujemy charakterystyczne znaki (układ brwi, kierunek patrzenia, kształt ust, zmarszczone czoło)
,„CO BY TA OSOBA MOGŁA POWIEDZIEĆ”
Wykorzystujemy wcześniej wycięte twarze. Łączymy je w pary i układamy dialogi.
„DALSZY CIĄG”
Wycinamy z gazety twarz wesołą, ponurą, smutną, złą. Nauczyciel czyta fragment prozy i zadaje pytania np., Jaki dalszy ciąg dopowiedziałaby twarz wesoła, a jaki smutna?
„OPISUJEMY UCZUCIA”
Uczniowie wybierają sobie jakieś uczucie np. agresję, radość, strach, zadowolenie. Starają się opisać:
• Kolor
• Jak pachnie?
• Jak wygląda?
• Jaki ma dźwięk?
„ZABAWA SŁOWAMI”
Próbujemy o jednym wybranym uczuciu ułożyć krótki wiersz, który zawierałby wyżej wymienione elementy. Dzieci odczytują kolejno ułożone wiersze. Prace uznane za najciekawsze„wędrują” do kącika literackiego.
„ILUSTROWANIE PRZYSŁÓW”
Gdyby kózka nie skakała,
to by nóżki nie złamała.
Uczniowie dzielą się na grupy 3 osobowe i wybierają jedno z przysłów. Następnie do tego wybranego przysłowia układają bajkę lub historyjkę. Następnie prezentują swoje prace na forum klasy. Wybierają, która im się najbardziej podoba
„PORÓWNANIA”
Uczniowie dostają kartki z przymiotnikami. Przy każdym przymiotniku można zapisywać po kilka porównań. W ten sposób uczniowie uczą się zestawiać dwa słowa podobne lub opisujące się wzajemnie.
Np. Fioletowy jak ………………………
Nudny jak………………………….
Zły jak……………………………..
Szczęśliwy jak……………………..
Przy nietypowych porównaniach i skojarzeniach dzieci uzasadniają swoją wypowiedź.
„HISTORYJKA DŁUGA JAK IMIĘ DZIECKA”
Każde dziecko ma za zadanie utworzyć historyjkę składającą się z tylu zdań, ile liter ma imię dziecka. Każde zdanie rozpoczyna się od wyrazu, którego początek stanowi litera imienia. Istotne jest, aby każde zdanie łączyło się ze sobą i tworzyło logiczną całość. Zachęcamy dzieci, aby historyjki były zabawne i pomysłowe.
„WARTOŚCIOWANIE POMYSŁÓW”
Jesteście na bezludnej wyspie. Macie, co jeść i gdzie się schronić, ale macie tylko jeden przedmiot — butelkę. Wymyślcie jak najwięcej sposobów użycia tej butelki. Uczniowie zachęceni są do tworzenia wielu oryginalnych pomysłów.
CO BY BYŁO? JAK POWINNO BYĆ?
I. Gdyby ludzie nie potrafili się śmiać? Jaki byłby świat bez śmiechu?
II. Jaki powinien być zeszyt ucznia?
zalety
wady
„BANK RYMÓW”
Jedno dziecko podaje wyraz związany z humorem, śmiechem a wszyscy pozostali szukają do niego rymu.
„SKOJARZENIA”
Co przychodzi wam do głowy, gdy powiem wyraz:
RADOŚĆ SMUTEK
W kopertach przygotowane są tytuły wycięte z gazet. Dzieci mają za zadanie utworzyć logiczną, zwięzłą historyjkę
„ZAGRAJ ROLĘ”
Nauczyciel przygotowuje różnego rodzaju teksty, trzeba je odczytać tak, jakby to odczytała mama, spiker, młodsza siostra.
„KALAMBURY”
Dzieci gestem lub mimiką próbują przekazać informację, inni odgadują.
„SKOŃCZ WYRAZ”
Rozpoczynający rzuca piłeczkę i wymawia dowolną sylabę. Ten, kto chwycił musi dokończyć wyraz itd.
„POMNIK GRUPY”
Jedna osoba wchodzi do koła i przyjmuje charakterystyczną pozę. Grupa nadaje tytuł tej „rzeźbie”. Następna osoba dołącza się do tej, która stoi na środku i do-daje swoją pozę. Grupa nadaje nowy tytuł. Ćwiczenia kontynuuje się tak długo, dopóki nie powstanie pomnik całej grupy.
„ŻYCIE RODZINNE”
Dzieci dzielą się na grupy, które będą tworzyły rodziny. Samodzielnie przydzielają sobie role w rodzinie i przedstawiają sceny z ich życia. Nauczyciel chwali przede wszystkim te pomysły, które są oryginalne i dowcipne.
„FRANCUSKA POCZTA”
Duży karton, puszczamy pocztą i kolejno wszystkie dzieci piszą do siebie coś miłego.
„KALIGRAM”
Są to słowa pisane w kształcie wyrażającym jego kształt.
Wyżej opisane zabawy, ćwiczenia mogą być realizowane podczas zajęć integracyjnych jak i fakultatywnych. Ich celem jest kształtowanie umiejętności wypowiadania i komunikowania się dziecka za pomocą różnych przekazów o charakterze niewerbalnym (gesty, mimika) oraz ćwiczenie zdolności twórczych w za-kresie posługiwania się słowami.
LITERATURA
Hemmerling W., Zabawy w nauczaniu początkowym, Warszawa1984.
Okoń W., Zabawa a rzeczywistość, Warszawa 1987.
Puślecki W., Wspieranie elementarnych zdolności twórczych uczniów, Kraków 1998, „Impuls”.
Halina Kolasińska
Szkoła Podstawowa w Poniatowej
krispol80